قوانین و مقررات والیبال

از تاریخچه والیبال در جهان چه می دانید؟ آیا می دانید تاریخچه والیبال در ایران بسیار طولانی است؟ والیبال، پنجمین ورزشِ محبوب، در سراسر جهان است با پایه‌ی طرف دارانِ بالای 900 میلیون، که عمدتاً در اروپا، آسیا، استرالیا و آمریکا، محبوب است. در اصل، والیبال به نام "مینتون" شناخته شده بود واین نامی بود که توسط ویلیام مورگان، داده شده بود. این بازی المپیک از یک صد سالِ پیش، سر چشمه گرفته است و از آن زمان تا کنون، تغییراتِ زیادی در قوانین آن به وجود آمده است. فدراسیون بین المللی والیبال(FIVB) ، در سال 1947 تأسیس شد، که کنفدراسیون رسمی سازمانِ اصلی بین المللی والیبال است.

آیا می‌دانید؟

یک اصطلاح در والیبال وجود دارد که به نام "زن و شوهر" شناخته شده است، که یک توپ در سرویس را نشان می‌دهد که بین دو بازی کنِ دفاعی، زمین می‌خورد و در نهایت دست نخورده باز می‌گردد، چرا که هر دو گروه بازی کن فکر می‌کنند که گروه مقابل می‌خواهد، توپ آنها، به زمین بخورد.

ابعاد زمین

- زمین: زمین، مستطیل شکل است و ابعادِ آن 18 متر (59 فوت) در 9 متر (59ر29) می‌باشد.

- تور: درست در بالا تا خطِ وسط، معلق شده است در 7 فوت و 9 اینچ برای مردان و 7 فوت و 3 اینچ برای زنان.

- سقفِ ارتفاع: سقفِ ارتفاع، 7متر از سطح زمین بازی (23 فوت) است. بنا بر این، فضایِ بازی به هیچ وجه، مسدود نیست.

- خط مرکزی: یک خط، که زمین را به دو نیمه تقسیم می‌کند که نتیجه‌ی آن دو مربع 9متر در 9متر )59ر29( می‌باشد.

- خط مرزی، دو طرف و دو خطِ پایان وجود دارد که منطقه‌ی مرزی را به تصویر می‌کشد و این خطوط در داخلِ ابعاد زمین مشخص شده اند.

- خط سرویس: سه متر بر روی قسمتِ انتهایی زمین از خط پایان، مشخص شده است که منطقه‌ی سرویس را مشخص می‌کند و سرویس زن، توپ را از این جایگاه، سرویس می‌زند.

- خطِ حمله: از مرکز سه متر(8ر9 فوت) در هر دو طرف از زمین، که هر منطقه‌ی بازی را به دو ناحیه تقسیم می‌کند، منطقه‌ی حمله و یا منطقه‌ی جلو و منطقه‌ی عقب.

موقعیت‌های زمین

- جبهه‌ی راست عقب (RB): یک آغاز کننده، بازی را از این جایگاه، شروع می‌کند. این موقعیت، به نام موقعیتِ 1 یا Z1 شناخته شده است و بازی کنی که در این مکان می‌چرخد، مجبور است که سرویس بزند.

- جبهه‌ی راست (RF): این ناحیه، ناحیه‌ی 2 و یا Z2 است و درست در سمتِ راست موقعیت قبلی قرار می‌گیرد. بازی کنی که در این نقطه قرار می‌گیرد در طرف جلوی سمت راستِ زمین، قرار دارد و در نزدیکیِ تور است.

- جبهه‌ی مرکزیِ میانه (CF): موقعیتی در ردیفِ جلو، درست در نزدیکیِ مرکز، در نزدیکی تور و در وسطِ نقطه است. این موقعیت3 یا Z3 نام دارد که بازی کن در این نقطه، در یک حالتِ چرخشی قرار می‌گیرد.

- جبهه‌ی چپ (LF): بازی کن در این موقعیت در جلوی سمتِ چپِ زمین ، در نزدیکیِ تور می‌چرخد. این موقعیت 4 و یا Z4 نامیده می‌شود و هم چنین به عنوان موقعیت حمله هم شناخته شده است.

- جبهه‌ی بازگشتی چپ (LB): این یک موقعیت چرخشی است و در نهایت به سمتِ چپ از ردیفِ عقب، واقع شده است و این مکان، یک موقعیتِ دفاعی است و به نام Z5 شناخته شده است.

- جبهه‌ی بازگشتیِ میانه - مرکز(CB): این موقعیت 6 یا Z6 است و معمولاً یک ضربه زننده، بازی را از این نقطه شروع می‌کند. او بعداً جایش را به یک لیبریو می‌دهد، کسی که نقشش به طور اختصاصی مختصِ این موقعیت می‌باشد.

موقعیت‌های بازیکن

ست زننده‌هاا:
این بازی کن‌ها نقش بسیار مهمی در بازی دارند. وظیفه‌ی اصلی آنها، این است که توپ را در موقعیتی قرار دهند که مهاجمانِ تیم بتوانند یک امتیاز به دست بیاورند. یک تیم ممکن است بیش از یک ست زننده را در نظر بگیرد برای این که بتواند تیم را جریمه کند. این نقطه، شبیه به نقطه‌ی نگهبانی در بسکتبال می‌باشد.

ضربه زننده‌های میانه/ مسدود کننده:
این بازیکن به توپ، ضربه می‌زند تا یک ست زننده، در تور قرار گیرد. ضربه زننده‌ی میانی به عنوانِ ضربه زننده‌ی میانی و یا همان ضربه زننده، شناخته شده است. آنها معمولاً، مسدودکننده های تیم حریف را گیج می‌کنند و با هماهنگیِ بازی کنانِ ردیف جلو، راه بردِ تیم مقابل را مسدود می‌کنند.

ضربه زننده‌های قدرتی/ خارجی:
این بازی کنان از پیش رویِ حمله در نزدیکی تور، جلو گیری می‌کنند. ضربه زننده‌ی خارجی معمولاً یک نوسانِ قدرتمند را در خود نگه داری می‌کند تا بتواند امتیاز کسب کند و این بازی کن، به عنوانِ بازی کنِ اصلی تیم شناخته می‌شود. این وضعیت معمولاً توسط بازی کنِ جلویی سمت چپ، بازی می‌شود و برای یک ست زننده‌ی سمتِ راست، موقعیتی عالی است. که ست زننده یک شوت را از سمت راست به سمتِ ضربه زننده‌ی خارجی وارد می‌کند و از این رو، توپ به راحتی می‌تواند شکسته شود و به امتیازِ مثبت بیانجامد.

ضربه زننده‌های در قسمتِ مقابل/ ضعیف :
یک بازی کنِ سمت راست جلویی در این موقعیت بازی می‌کند و بازی کنانِ این قسمت هم چنین می‌توانند به عنوانِ بازی کنانِ قسمت ضعیف هم خوانده شوند. به طور کلی، یک بازی کن چپ دست برای این موقعیت، ترجیح داده می‌شود، چون یک بازی کنِ راست دست نیاز دارد که کل بدن خود را به نوسان درآورد تا بتواند ضربه بزند. در حالی که که ممکن است توپ با قسمتِ چپ بدن او آسان‌تر به حرکت دربیاید.

لیبریو:
لیبریو، بازی کنی است که متخصص در مهارت‌های دفاعیِ والیبال است. در ایتالیا، لیبریو به معنی آزاد است. لیبریو، حق این را دارد که با هر بازی کنی در بازی جایش را عوض کند و معمولاً یک بازی کنِ بلند قامت است. لیبریوها، رسماً در سال 1999 به این بازی معرفی شدند. که هیجان بازی را افزایش دهند. نیاز نیست که این بازی کن مانند سایر بازی کنان از قوانینِ مربوط به چرخش، پیروی کند. یک تیم حق دارد که این بازی کن را در ابتدای بازی انتخاب کند و این بازی کن تا زمانِ استراحت اول، حق تعویض شدن را ندارد، مگر این که صدمه دیده باشد. او باید در تمامِ مهارت‌های مورد نیاز بازی والیبال، عالی باشد مانند عبور، سرعت و در دست داشتنِ توپ.

پخشِ بازی
قوانین پایه‌ای:
امکاناتی از جمله کفش، لباس و شورت باید برای بازی کنان فراهم شود. تمامِ تیم باید، لباسی با رنگ یکسان بپوشند، به جز لیبریو. توپِ مورد استفاده برای بازی باید، محیطش حدود 26 اینچ و وزنی برابر با10 اونس داشته باشد. فشارِ داخل توپ، باید بین 26ر4 تا 61ر4 psi، باشد. تیم در جهتِ حرکت عقربه‌های ساعت می‌چرخد. هنگامی‌ که توپ در یک طرفِ بازی قرار دارد، بازی کنان تیم، مجاز هستند تنها 3 بار به تیم ضربه بزنند درحالی که بازی کن مجاز است تنها یکبار به توپ ضربه بزند. یک بازیکن نمی‌تواند برای این که بتواند توپ را از سمتِ تیم مقابل عبور دهد توپ را با کف دست خود حمل کند و یا به آن ضربه بزند. پس از گذراندنِ مدتی، بازی کنان تیم مقابل می‌توانند موقعیت خود را برای حمله تغییر دهند. در هر سِت، در مجموع، 12 تعویض مجاز می‌باشد.

سرویس دادن:
یک بازی کن، می تواند با ایستادن روی خط پایانی از سمتِ خودش در زمین، سرویس بزند و در زمانی که در حال سرویس زدن می‌باشد، باید توسطِ تیم مقابل، قابل رؤیت باشد. تیمِ مقابل نمی‌تواند سرویسِ زده شده را مسدود کند و یا به آن حمله کند. سرویس زننده، باید طوری سرویس بزند (به طرف جلو یا به طرف بالا) که به آن طرفِ زمین برسد بدون این که به تور برخورد نماید. تعدادی از راه‌های برای سرویس به توپ وجود دارد، که شامل اسپین بالا، شناور، پرش، سرویس ترکیبی، و توپ رو به آسمان هستند که علاوه بر دیگر روش‌ها وجود دارند.

امتیاز دهی:
روشِ استفاده شده برای امتیاز دهی به بازی والیبال "امتیاز دهی تجمعی" می‌باشد. تجمع وقتی شروع می‌شود که به توپ، سرویس زده می‌شود و از زمانی که توپ در حالِ عبور است بدونِ این که توسطِ کسی لمس شود، و بنا بر این در امتیاز دهی تجمعی، وقتی یک امتیاز به ثمر می‌رسد که توپ به زمین، برخورد کند. تیمی که برنده می‌شود شانسِ این را دارد که سرویس بزند. تیمی که 25 امتیاز را با اختلافِ حداقل 2 امتیاز، به دست می‌آورد، برنده است. در طول یک مسابقه‌ی والیبال، معمولاً پنج ست بازی می‌شود، و قانون «بهترین سه ست» به کار می‌رود.

وقفه‌ها:
اگر یک بازی کن مصدوم شود، بازی به طور خود کار به مدتِ 30 ثانیه، وقفه پیدا می‌کند. اگر بازی کنِ مصدوم، قادر به ادامه‌ی بازی در این چارپوبِ زمانی نباشد، باید جای گزین شود و یا تیم او، نیاز به یک وقفه‌ی تکنیکی دارد. هر تیم می‌تواند دو وقفه‌ی فنی در هر ست داشته باشد، که هر کدام دارای طولی برابر با 60 ثانیه می‌باشند.

خطاها:
روی دادهای زیر به عنوانِ خطا شناخته می‌شوند.
- قادرنبودنِ زدن سرویس به توپ، بدونِ لمسِ تور
- قدم برداشتن در طولِ و یا در بالای خط، در حال سرویس زدن
- عبورِ غیر قانونیِ توپ، مانندِ پرتاب و با حملِ توپ
- اصابتِ هر قسمت بدن، در حالی که توپ در حال عبور از تور است.
- تمسخر و یا اذیت کردن بازی کنانِ تیم، توسط بازی کنان تیم دیگر

- عبور از خط وسط زمین با هر قسمتی از بدن. اگر تنها با قسمتی از پا از خط عبور کنیم، آن دیگر خطا نیست.(دست و یا کل پا باید از خط، عبور کند تا خطا محسوب شود.)

اصطلاحاتِ مخصوص صنف والیبال:

-آس: هنگامی که یک توپ، که سرویس زده شده است، توسط هیچ بازی کنی لمس نمی‌شود و به طور مستقیم از زمین عبور می‌کند و این ضربه، به عنوانِ تک خال نامیده می‌شود و نتیجه‌اش یک امتیاز است.

-حمله: حمله، یک روی کردِ تهاجمی توسطِ تیم مقابل با ضربه به توپ است که به منظور کسب امتیاز است، با این هدف که توپ در زمینِ تیم مقابل فرود بیاید.
-بلاک: یک تلاشِ دفاعی است که توسط یک یا چند بازی کن انجام شده است برای ای نکه یک ضربه بزنند و از زمین عبور کنند به جای این که توپ را به سمتِ زمینِ مقابل منحرف کنند.

-حمله‌ی ردیفِ برگشت: اگر بازی کن، در یک موقعیتِ پشتی زمین قرار بگیرد برای ضربه زدن به توپ، در طرفِ مقابل، این ضربه به عنوانِ یک حمله‌ی ردیف برگشت، شناخته می‌شود.

-دیگ: یک تلاشِ دفاعی برای رسیدن به توپ مشخص و پاسِ توپ به هم‌ تیمی، دیگ نامیده می‌شود.

-تله: یک عملی است که توسطِ تیم مقابل به صورت غافلگیر کننده‌ای، انجام می‌شود، که به خاطر این عمل، اسپک زن به توپ ضربه‌ی شدیدی می‌زند.

-ضربه‌ی دابل: وقتی که توپ، توسط یک بازی کن، دوبار لمس شود، به عنوانِ یک خطا در نظر گرفته می‌شود و این گزینه، یک ضربه‌ی دابل نامیده می‌شود.

-شناور: اگر جهتِ یک توپ سرویس زده شده را، به دلیل عدم چرخش، نتوان تشخیص داد اما کمی منحرف ‌شود و در هوا شناور ‌شود، این عمل، شناور نامیده می‌شود.

-ضربه: یک ضربه و حمله که با پریدن و ضربه زدن به توپ به سمت قسمت مقابل، شکل می‌گیرد و این، یک ضربه نامیده می‌شود.

-کشتن: اگر یک توپ پرتاب شود و توسط تیمِ مقابل، برگردانده نشود، به یک امتیاز منجر می‌شود. و این ضربه به عنوانِ کشتن نامیده می‌شود.

- میشیت: یعنی هنگامی که بازی کن به توپ ضربه می‌زند در حالی که نمی‌خواهد این کار را بکند.

- رالی: یک رالی با یک سرویس شروع می‌شود و با یک ساید اوت یا یک امتیاز به پایان می‌رسد.

-چرخش: هنگامی که تیم یک ساید اوت می‌برد و قبل از سروِ آنها، تمام بازی کنان تیم در زمین بازی یک موقعیت در جهت حرکت عقربه‌های ساعت حرکت می‌کنند.

-شانک: یک توپ که به قدرتِ ضعیفی پاس داده شده است، شانک نامیده می‌شود.

-اسپرول: هنگامی که یک مدافع به طرف توپ می‌دود تا آن را در آن موقعیت بازیابی کند، اما با شکم خود به زمین می‌خورد و روی زمینِ بازی کشیده می‌شود، این ضربه اسپرول نامیده می‌شود.

-تیپ: تیپ دقیقاً، ضربه‌ای است که یک مهاجم با هدف این که به فضاهای خالی دفاعیِ تیم مقابل بزند، وارد می‌کند و هم چنین به عنوان دامپ و یا دینک، شناخته می‌شود.

-وافل: هنگامی است که یک اسپک زن، به طور کامل موقعیتِ اسپک خود را از دست می‌دهد و یا این که توپ فقط با انگشتانش تماس پیدا می‌کند.