نویسندگان: دکتر عباس عطاری، دکتر آزاده ملکیان
برنامه ی کلی اطلاع رسانی خبرهای بد را که در صفحات قبل آمد مدنظر داشته باشیم. البته بنا به سنین مختلف تفاوت هایی وجود دارد. در این رابطه می توان کودکان و نوجوانان را به سه گروه تقسیم کرد:
1- کودکان سنین پیش دبستانی که هنوز مفهوم مرگ برای آن ها شکل نگرفته است. در مورد این کودکان از مرحله ی بیماری باید شروع کرد. در جریان بیمار شدن و بیمارستان رفتن فرد قرار بگیرند و قبل از مرگ با او تماس داشته باشند و مرگ به عنوان یک مسافرت یا خواب طولانی برای کودک توضیح داده شود. گفته شود که وی ( مثلاً بابا یا مامان یا داداش) پیش خدا رفته است و برنمی گردد. البته بچه ها در این سنین خواه ناخواه در جریان مراسم حضور دارند، گریه و زاری مشاهده می کنند.
بسیار اهمیت دارد که بچه های سنین پیش دبستانی از مشاهده ی مراسم خاکسپاری برحذر داشته شوند. مشاهده ی مراسم تدفین تأثیرات استرس آمیز بسیار شدیدی برای بچه ها دارد. آن ها این رفتار را رفتاری خشونت آمیز تلقی می کنند و ممکن است تا مدت ها خواب های ترسناک ببینند و از کسانی که در این مراسم شرکت داشته اند متنفر شوند. بنابراین بهتر است بچه ها را در منزل نزد فردی بگذاریم و به قبرستان نبریم.
2- کودکان سنین مدرسه( دبستان-راهنمایی) این کودکان باید به تدریج در جریان موضوع قرار گیرند. بهتر است در قالب یک داستان یا خاطره از وضعیت مشابه شروع کنیم. مثلاً: برای کودکی چنین اتفاقی افتاده و خودش خبر ندارد، فکر می کنیم چه طور این موضوع را به او بگویند. پدر کودکی فوت کرده است، اگر تو جای او بودی چه کار می کردی؟ بنابراین بر اساس به تصویرکشیدن وضعیت مشابه باید شروع کرد. بعد از آن مرحله ی شدید بیماری و در بیمارستان بستری شدن را برایش توضیح دهیم و در پایان بگوییم متأسفانه حالش خوب نیست. در این مرحله باید مکث کنیم، و عکس العمل های وی را ببینیم. ممکن است درخواست کند او را ببیند که باید قاطعانه گفت: « او در وضعی نیست که تو بتوانی ببینی، پزشکان اجازه نمی دهند.» اگر سؤالاتی داشت به آن ها پاسخ بدهیم. بعضی از بچه ها انکارمی کنند، که این کار، موضوع را پیچیده می کند و اگر انکار کرد، باید خبر مرگ را به تأخیر بیندازیم. در سایر موقعیت ها با فاصله ی چند ساعت می توان موضوع مرگ را مطرح کرد. در فرهنگ اسلامی ایرانی، بنابراین است که، در اولین فرصت ممکن، فرزندان را از مرگ والدین مطلع کنیم تا در مراسم مشارکت فعال داشته باشند، امّا خبر مرگ دوست صمیمی یا هم کلاسی را می توان به تأخیر انداخت. در این جا بنابراین است که موضوع شفاف و کامل به اطلاع کودکان برسد، چیزی از آن ها پنهان نشود. از طرفی عکس العمل های بعدی کنترل شود.
به هر حال کودکان خیلی زود در جریان مسائل قرار می گیرند، ولی اگر کودک در محل دیگری بود، بهتر است به تدریج در جریان مرگ والدین یا اعضای خانواده قرار گیرد.
مهم ترین عکس العمل های بعدی، خشم و افسردگی است. خشم و عصبانیت ممکن است متوجه پرسنل پزشکی، پزشکان یا بزرگ تر ها باشد.
کودکان سنین مدرسه اشکالی ندارد در مراسم تدفین شرکت کنند. اجازه دهیم گریه کنند، آن ها را در آغوش بگیریم و نوازش کنیم.
3-سنین نوجوانی( دبیرستان). خبررسانی فوت عزیزان مشابه بزرگسالان است، منتها نوجوانان احتیاج به توجه، مراقبت و محبت بیش تری دارند. بهتر است در روزهای اول، چند نفر از دوستان صمیمی نوجوان، درکنار وی باشند و او را تنها نگذارند. افشای موضوع فوت باید تدریجی( مرحله به مرحله) باشد ولی در هر صورت فرد در عرض چند ساعت باید درجریان کامل موضوع قرار گیرد.
منبع مقاله :
معارف، عباس؛ (1390)، نگاهی دوباره به مبادی حکمت اُنسی، آبادان: پرسش، چاپ اول
