پرسش و پاسخ مهدوی

پرسش شونده: حجت الاسلام علی کورانی

1- س: آیا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) زن و فرزند دارند یا خیر. اگر دارند، آیا آن ها هم در حکم انسان غایب هستند یا خیر؟ کیفیت خانواده ی حضرت را توضیح دهید.
ج: روایاتی داریم که حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ازدواج کرده و احتمالاتش متعدد است. احتمال است که فقط در عمر طبیعی غیبت صغرا این بوده و احتمالاً زن و فرزند دارد و بعضی از علما به روایات آن تصریح می کنند؛ و اگر حضرت زن و بچه داشته باشند، حکم حضرت بر آن ها (خانواده ی حضرت) جاری نیست و شاید قانون زندگی طبیعی و مرگ طبیعی بر این ها جاری شود.
2- س: در چه شهرهایی احتمال دارد آن ها [خانواده ی حضرت] باشند؟
ج: مسأله ی جزیره ی خضرا و غیر آن سندش به آن صورت است که نمی تواند انسان به آن اعتماد کند و همچنین نمی تواند آن را رد کند؛ ولی اثبات این که در یک جای مخصوص باشد ما چیزهای قطعی از ائمه (علهیم السلام) داریم که اصل و مرکزش مدینه است. البته احتمال دارد که حضرت خانواده را به جاهای دیگر منتقل کند؛ ولی اصل مرکز و پایگاه حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مدینه ی منوره است.
3-س: چه مانعی دارد خداوند متعال به جای زنده و غایب نگهداشتن امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در لحظه مقرر ایشان را خلق کند؟
ج: این مربوط به سیستم هدایت الاهی است. اگر این طور بخواهیم بگوییم، سؤال خیلی مطرح است؛ مثلاً مسأله ی آخرت، چرا روشن نیست،«انّ الساعةَ آتیةٌ أکادُ اخفیها...»(1) این سیستم الاهی است که برای وجود ‌آدم و فرزندان آدم روی زمین، امتحان غیب و شهادت است، روشنایی و عدم روشنایی، وجود خود تبارک و تعالی می تواند به گونه ای روشن باشد که کسی نتواند نفس بکشد و هیچ شکی باقی نماند: «إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِینَ‌»(2) این روش امتحان است، اخراج ما بالقوه الی ما بالفعل از ایمان بشر و امتحان است.
4-س: آیا علت غیبت- چنان که در بعضی از روایات آمده- خوف از اعداء دین است یا نه؟ اگر جواب مثبت است، چرا نسبت به اولیا و مؤمنین به نحو عموم
ج: من اعتقاد دارم که تمام روایاتی که در تحلیل سرّ غیبت آمده حکمت های مختلف دارد، خوف از کشته شدن و.. من اعتقاد دارم به مضمون این حدیث «إنَّ وَجهَ الحِکمةِ فی ذلکَ لا یَنکَشِفُ إلا بَعدَ ظُهورِه»(3) وقتی که ظاهر می شود، سرّ و حکمت غیبت را می فهمیم و متوجه می شویم چه کارهایی کرده و جریان غیبت چه بوده است. آنچه الان می توانیم بگوییم حکمت الله و علم خدا دلیل آن است. خدا این کار را کرده به جهت حکمتی بوده. فهم آن بعد از ظهور حضرت منکشف می شود.
5-س: یقولونَ بأنَّ الامام (علیه السلام) بعد أن خَرَجَ بأذنِ رَبِّهِ، یُقاتلُ بِالسیفِ یعنی القائلونَ یَعتَقِدونَ بِأنَّ المقصودَ مِنَ السَیفِ هُنا، هُوَ نفسُ سیفٍ بما هُوَ هُوَ، هذا صحیحٌ أم لا؟(4)
ج: از مجموع روایاتی که درباره ی حرکت ظهور حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) آمده است، متوجه می شویم که از همان وسایلی که در زمان حضرت هست استفاده می کند و نص روایات مختلف است مثلاً «... أما إنَّهُ سیَرْکَبُ السَّحابَ و یَرقی فِی الأسبابِ...»(5) و یا «یَنزِلُ فی سبعِ قِبابٍ مِن نورٍ لا یُعلَمُ فی أَیِّها هوَ حینَ یَنزِلُ فی ظَهرِ الکوفة»(6)؛ وقتی از مدینه وارد عراق می شود با هفت گنبد از نور وارد می شود که معلوم نیست در کدام یک است. یا مثلاً «فَإذا هزَّ راَیَتهُ أضاءَ لَها ما بینَ المَشرِق و المَغرِبِ...»(7) یا مثلاً این 313 نفر از یارانش حکام العالم با ایشان مستقیماً صحبت می کنند و غیره. من اعتقاد دارم از همان وسایل عصرش استفاده می کند و هر پیامبری و امامی از همان وسایل عصرشان استفاده می کردند. صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) هم همینطور. به علاوه معجزاتی که دارد، عصای موسی و غیره، خاتم سلیمان، و معجزاتی که از خودش نشان می دهد و شاید وسایلی که حضرت استفاده می کند پیشرفته تر از وسایل عصرش باشد؛ عن ابی عبدالله (علیه السلام) :«العلمُ سبعةٌ و عِشرونَ حرفاً فجمیعُ ما جاءت بهِ الرسلُ حرفان... فإذا قامَ قائمُنا أخرَجَ الخَمسة و العِشرینَ حرفاً...»(8)
6-س: زمان های پیش بینی شده برای ظهور حضرت بقیه الله الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را چگونه ارزیابی می کنید؟ با توجه به این که ظاهراً خیلی از علائم ظهور به ادعای عده ای از بزرگان محقق شده است.
ج: توقیت کار درست و صحیحی نیست. ائمه (علیهم السلام) فرموده اند:«إنا أهلُ بیتٍ لانُوَقِّتْ وقد قَالَ محمدٌ (صلی الله علیه و آله) کذَبَ الوَقّاتون»(9)؛ و برحسب روایات، من اعتقادم این است که تمام علامات بعیده متحقق شده است، فقط علامات سال ظهور مانده است.
7-س: چگونه می شود عمر طولانی حضرت صاحب الامر (علیه السلام) را قبول کرد با این که ظهورشان در سن چهل سالگی خواهد بود؟
ج: الان مسأله ی عمر و ژن حل شده است. عمر طولانی حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) نه استحاله ی عقلی دارد و نه استحاله ی عادی. امروزه به وسیله ی ژن راه های طولانی شدن عمر وسایل و شیوه هایی که می تواند ژن ها و وضع انسان ها و جوانی انسان ها را حفظ کند، بررسی می کنند. از نظر علمی این ممکن و قابل تحقق است. خداوند تبارک و تعالی این معجزه را در حق حضرت خضر (علیه السلام) انجام داد و همه در این باره متفق القول هستند. اهل تسنن هم در صحاح به این اشاره دارند. دجال مخلوق است و عمرش طولانی است. دجال، از زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده و در مدینه متولد شده است و عمرش طولانی است، حتی طولانی تر از عمر حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف)؛ یعنی دجال که خودش دشمن خدا است، دشمن خدا متولد به عمر طولانی است؛ یعنی چگونه می شود طول عمر برای دشمن خدا ممکن باشد، ولی برای ولی الله ممکن نباشد. لذا ما می گوییم نه استحاله ی عرفی و نه استحاله ی عقلی دارد.
به این مسأله تمام مسلمین بلکه تمام ادیان اعتقاد دارند؛ مثلاً مسیحیان اعتقاد دارند به زنده بودن حضرت الیاس و حضرت مسیح (علیهما السلام) که هنوز زنده و در آسمان است.
8-س: شغل امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در دوران غیبت چیست؟ اصولاً حضرت شبانه روز را به چه کاری مشغول است؟
ج: کارهای حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) از نظر تکوینی کارهای بزرگی است. جنود الله فی الارض برنامه دارند. مشغولند و فعال هستند؛ مثلاً حضرت موسی- علی نبینا و آله و (علیه السلام) - چند روز با حضرت خضر (علیه السلام) بود با هم کارهایی را انجام دادند. این کارهایی که حضرت خضر (علیه السلام) کرد نمونه ی کار حضرت است؛ ولی این ها کاری کوچک هستند. کارهای حضرت خیلی بزرگ و مربوط به دولت ها است و تمام دستورهای خدا را اجرا می کنند. برنامه دارند و هدفشان برای حفظ وضع ایمانی جهان و رساندن جهان به نقطه ی ظهور است.
9-س: چرا با توجه به این که بعد از وفات امام حسن عسکری (علیه السلام) شیعه به دوازده فرقه تقسیم شدند فقط یک فرقه ولادت و امامت محمد بن الحسن حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را پذیرفت؟
ج: این حرف صحیح نیست. شیعیان بعد از امام حسن عسکری (علیه السلام) 12 فرقه نشدند.درواقع بعد از شهادت هریک از ائمه (علیهم السلام) اتفاقاتی می افتد؛ مثلاً بعد از امام صادق (علیه السلام) بعضی ها اسماعیلی شدند. بعد از امام حسن عسکری (علیه السلام) کسی منکر امامت نشده، ولی بعضی ها به طرف جعفر کذّاب و دستگاه دولت رفتند و بعضی ها متحیر شدند؛ ولی در اخبار تتبع کردند و به حقیقت رسیدند. بالاخره شیعه یک خط شد، یک فرقه و یک طایفه شدند و با سُفرای حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تماس داشتند. این حرف که 12 فرقه شدند حرف اشتباهی است و از یک جایی گرفته شده که غرض دارند.
10-س: ویژگی های ممتاز یاران امام زمان(عج ) را بیان کنید؟
ج: یاران حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) یاران خاص هستند که وزرای ایشان هستند؛ یعنی حکام دنیا که 313 نفر هستند،‌این ها از کبار اولیاء الله هستند. روایات مختلف درباره ی صفاتشان داریم از منابع سنّی ها و روایاتی از منابع خودمان که آن افراد خیر اهل الارض هستند. روایت داریم که افضل از اصحاب ابی عبدالله الحسین (علیه السلام) هستند؛ ولی معلوم نیست که این سندش صحیح باشد. به هر حال یاران حضرت درجه شان بالا است.
روایتی داریم که بعضی کارها را حضرت انجام می دهد و بعضی از یاران به حضرت اعتراض می کنند و شک می کنند و حضرت برایشان دلیل می آورند؛ مثلاً در بعضی اوقات یکی از بزرگان یارانش می لرزد و می گوید: خیلی خون ریختی، خیلی آدم کشتی! [فضل ابن شاذان، عن عبدالله بن سنان عن ابی عبدالله الصادق (علیه السلام) قال: یقتُلُ القائمُ (علیه السلام) حتی یَبلُغَ السُوقَ قال: فیقولُ له رجلٌ من وُلد أبیه: انک لَتُجْفِلُ الناس اِجفالَ النَعَم أفبِعَهدٍ من رسول الله (صلی الله علیه و آله) او بماذا؟ «... یُخرجُ القائم (علیه السلام) عهداً من رسول الله (صلی الله علیه و آله)»](10) درجه ی آن ها بدون شک خیلی بالا است. من احتمال می دهم که درجه ی این یاران بعد از کارشان با حضرت رشد می کند و بعداً حکام جهان می شوند و حضرت یک پیمان و «عقد اتفاق» با اصحابش انجام می دهد و آن مشورت در امور کلی است و بعداً خودش از قدرتی که خدا به او داده به این یاران می دهد؛ مثلاً می گوید به یارانش، «إذا قامَ القائمُ بَعَثَ فی أقالیمِ الأرضِ فی کُلِّ إقلیمٍ رَجُلاً یقولُ عَهدُکَ (فی) کفِّکَ فإذا وَرَدَ علیکَ ما لا تَفهَمُهُ و لا تَعرفُ القضاءَ فیه فَانظُر إلی کَفِّکَ و اعمَل بِما فیها...»(11) اگر خواستید یک نظر بدهید و قضاوتی بکنید و شک کردید، نگاه کن به کف دستت می بینی حکمش را. این اعمال ولایت تکوینی حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است. یا می توانند با حضرت تماس بگیرند و صحبت بکنند و همدیگر را می بینند و جواب مسأله را از ایشان می پرسند. به هر حال مقام آن ها خیلی بالا است؛ ولی من نمی دانم که بالاتر از اصحاب امام حسین (علیه السلام) باشند.
11- س: آیا امکان دارد برای امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در حال حاضر حوادث طبیعی اتفاق بیفتد؛ مثلاً سرماخوردگی، مریضی، تصادف، سیل و زلزله و چنین خطراتی هست یا نیست. اگر بفرمایید نیست، پس دعاهایی که توصیه شده برای سلامتی و دستور صدقه برای سلامتی آن حضرت، چگونه قابل توجیه است؟
ج: از یک جهت ما می دانیم که قطعاً خداوند تبارک و تعالی آقا را حفظ می کند تا به هدفش برسد. حتی اگر ما دعا نکنیم، «وعدالله» است «إنّ هذا شیءٌ وعدَاللهُ و رسولُهُ و أهلُ بَیته»(12). این را می دانیم حتی اگر تمام اهل زمین علیه حضرت دعا کردند و یا اگر ما دعا نکردیم باز هم محفوظ است. دعا برای حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فایده ندارد و بیشتر برای خودمان است که مرتبط به حضرت باشیم. دعا می کنیم برای حفظ حضرت که ما محفوظ باشیم. مثلاً یک کاری داریم حل نشده است دعا برای تعجیل حضرت برای حل مشکل خودمان است و نفع این دعاها برای خودمان است و الا خداوند تبارک و تعالی نقشه و هدفش این است که حضرت را به نتیجه و هدف برساند.
12- س: این نکته که امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را خانمی در ایران به شهادت خواهد رساند، چقدر درست است؟
ج: من در لبنان شنیدم خانمی از اهل کوفه، در نجف شنیدم خانمی از اهل کوفه در مسجد کوفه و این جا آمدم شنیدم خانمی از ایران آقا را به شهادت می رساند. تتبع کردم هیچ روایتی را ندیدم و اصلاً این روایت هیچ منبعی ندارد. مطلب دیگر این که روایتی که می گوید بعد از 7 سال یا 9 سال حضرت به شهادت می رسد، دیدم اصل این روایت که حکومت حضرت 7 سال یا 9 سال است، اصلش سنی است. ما روایتی از ائمه (علیهم السلام) نداریم. همین راوی سنی می گوید از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسیدم «کَم یَملِکُ المهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)،» قال (صلی الله علیه و آله) «یَخرُجُ مِن عِترَتی یَملِکُ سَبعاً او تسعاً فَیملاءُ الأرض قِسطاً و عَدلاً»(13). حالا چرا نمی گوید هفت، گفت: تا پرسیدیم از پیامبر (صلی الله علیه و آله) که مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف) چقدر حکومت می کند، «اَشارَ بِیَده خَمساً واثنَین»(14). شاید این اشاره به 5 مرحله و شاید 5 قرن باشد. روایتی نداریم که حکومت حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) کوتاه باشد و بعد به شهادت می رسد. من روایتی را ترجیح می دهم که می گوید: حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام می کند تا این که جهان را پر از عدل و نور خدا کند و زحمات انبیا را به ثمر برساند. پس معقول نیست که مدتی کوتاه حکومت بکند. معقول این است که 12 نفر بعد از حضرت از اولاد حضرت حکومت بکنند. بعداً رفت و آمد به زمین و آخرت طبیعی می شود. این قدر پیشرفت می شود که برگشتن کسی از بهشت مثل امام حسین (علیه السلام) از عالم آخرت و این که بیاید و حکومت کند، چیزی معقول می شود و رجعت شروع می شود و روایت صحیح داریم، «اوَّلُ من یَرجِعُ الی الدُّنیا الحسینُ بن علی (علیهما السلام) (15) بعد از امام حسین (علیه السلام) و حکومتش پیغمبر و امیرالمؤمنین (صلوات الله علیهم) برمی گردند.
13-س: چرا بحث امامت ائمه اطهار (علیهم السلام) بالعموم و امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بالخصوص به روشنی در آیات قرآن نیامده؟ با این که مسائلی با اهمیت کم تر- نظیر بعضی احکام که از حیث تعداد و دلالت قابل قیاس با این بحث ها نیست- در قرآن وجود دارد. اگرچه جواب های مشهور داده شده اما قانع کننده نیست (نظیر جلوگیری از تحریف قرآن و دیگر موارد).
ج: این همان چیزی است که مربوط به قانون الاهی است که به آن اشاره شد.(16) خداوند تبارک و تعالی بشر را می خواهد امتحان کند همه چیز را نمی خواهد در قرآن بیان کند حتی اعتقادات را.
بعضی چیزها را باید خودشان زحمت بکشند، یعنی امکان ضلال ضروری است. مسأله ی انسان باید مثبت و منفی باشد مثل تولید برق همانگونه که هدایت ضروری است اضلال هم ضروری است.«وَ کَذلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوّاً مِنَ الْمُجْرِمِینَ...»(17) پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرستد، یک نفر غریب هم همراهش است و این ضروری است. پیامبر (صلی الله علیه و آله) مثلاً هدایتش بزرگ تر بود و همراهش باید چند نفر گمراه باشند. این قاعده ی الاهی است. اگر انسان مجبور شود که هدایت شود، این سلب اختیار انسانی است. این که کدامین مسأله در قرآن ذکر بشود یا ذکر نشود، این سیاست خدایی است و مربوط به همین موضوع است؛ مثلاً اصحاب کهف، چند نفر هستند، خداوند تبارک و تعالی در چند آیه از اصحاب کهف حرف می زند، ولی مشخص نمی کند که چند نفر هستند؛ «سَیَقُولُونَ ثَلاَثَةٌ رَابِعُهُمْ کَلْبُهُمْ وَ یَقُولُونَ خَمْسَةٌ...»(18).
این را می گوید ولی تعداد را نمی گوید، نمی خواهد بگوید. در رابطه با آخر الزمان و ظهور حضرت نیز چنین است و همچنین راجع به اهل بیت (علیهم السلام) با کنایه و اشاره و تصریح آیه ی مباهله (19) مطلب را بیان می کند. بیش از این تصریح نمی کند. خداوند متعال می خواهد راه بدهد به مردم که اگر کسی بخواهد راه فرار باز باشد درواقع راه فرار از ولایت را خداوند تبارک و تعالی باز کرده است.
14-س: اگر دولت امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) دولت کریمه(20) است چگونه منافقان ذلیل می شوند، مگر دولت امام علی (علیه السلام) کریمه نبود که منافقان جایگاه یافتند و دورویی کردند و حضرت را خانه نشین کردند؟
ج: دولت کریمه از چند جهت صفت کریمه دارد. دولت کریمه به رهبرش کریمه است. به قوانین شرعش کریمه است. به مردمش و یا به تحقق عدلش کریمه است. دولت تمام معصومین- صلوات الله علیهم- در تاریخ کریمه هستند. شرایع همه اش کریمه است؛ ولی مسأله نسبی است. دولت حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) بر تمام جهان ظاهر می شود؛ عدل، شرایع دین و نور خدا حاکم است، در عین حال معصیت، گناه و انحراف می ماند. ما بر حسب روایات اهل بیت (علیهم السلام) می دانیم حرکت دجال که یک ضد انقلاب است، بعد از مدتی علیه حکومت حضرت تحقق می یابد. به کمک یهودی ها و نواصب و غیره جمع می شوند و یک حرکت ضد حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) انجام می دهند.
15-س: راه تشخیص علائم قطعی و غیرقطعی در روایات چیست؟ غیر از بحث علم رجال که از نظر سند بررسی می شود، چند تا از علائم قطعی ظهور آقا امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را نام ببرید؟
ج: روایاتی داریم که تأکید می کنند علامات سال ظهور حضرت حتمی است. «...و یُبعَثُ إلیه بعثٌ منَ الشّام فیُخْسَفُ بهم بالبَیداء»(21)، «فیَخرجُ الیه جَیشُ السُفیانی»(22)، «... خرجَ علهیمُ الخراسانی و السُفیانی...»(23)، «خروجُ السُّفیانی و الخراسانیِ و الیمانی...»(24)، «إذا نادی مُنادٍ منَ السَّماء إنّ الحق فی آل محمد (صلی الله علیه و آله) فعندَ ذلک یَظهرُ المهدی (علیه السلام)...) (25) این علامت ها بنا بر روایات اهل بیت (علیهم السلام) حتمی و قطعی است. اما بقیه ی علامت ها این صفت را ندارد. یا روایتی در این باره وارد نشده و یا سند روایات به سند روایات دلالت کننده بر این علامات نمی رسد.
16-س: دلیل عقلی بر وجود امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) الان در عالم چیست؟
ج: دلیل عقلی این است که انسان ها مخلوق برای این 70 و 80 سال نیستند، به علت این که عقل دارند این عقل و روح انسانی مخلوق برای مدت بلندتر و طولانی است. خداوند تبارک و تعالی خودش حکیم است و این دستگاه خلقت انسانی، اگر به جهت همین قوای شهوانی، غضبی و حیوانی باشد، این مدت کوتاه کافی است؛ ولی ما می بینیم این دستگاه خلقت انسانی به این خوبی برای بشر حتماً راهنما می خواهد. ما نمی دانیم تأثیر کارهای ما در آینده چیست؟ من نمی دانم که اگر کاری کردم این کارم و این حرکتم چه تأثیراتی در آینده ی من دارد. وجود مقولاتی مانند مرگ، آخرت و خلود چگونه است. لذا بشر به هادی نیاز دارد. وجود حجت و هدایت برای انسان ضروری و حتمی است و این متجسد به حضرت صاحب الزمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است؛ یعنی تطبیق این ضرورت عقلی و وجود الحجه، ضرورت وجود «إمامٌ هادٍ للانسان»(26)، تطبیق اش نیست مگر برای شخص حضرت حجت (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
17-س: روایاتی داریم که هرکس دعای عهد امام زمان (عجل الله تعالی فرجه الشریف) را 40 شبانه روز مرتب بخواند در زمان ظهور حضرت زنده خواهد شد. این زنده شدن به چه کیفیت است؟ و آیا منظور همان رجعت است؟ یا قبل از رجعت این موضوع محقق خواهد شد؟
ج: یعنی دعای عهد، این ورد و توسل به خداوند تبارک و تعالی و اهل بیت و ائمه (علیهم السلام) تأثیرش مشروط به این است که زمینه اش محقق باشد. این که بعضی از فُجار و اهل طغیان این دعا را بخوانند قطعاً چنین نتیجه ای نخواهند گرفت. انصار حضرت (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در روایات ما 313 نفرند. این ها وزرای درجه ی اول هستند؛ ولی غیر از این ها «لا یَخرُجُ مِنَ المکة حَتّی یتُّمُ له العهد و هی عشره آلاف و غیره»(27). یارانی که مقرب نسبی هستند به حضرت غیر از این 313نفرند. مثلاً 50 هزار نفر،‌بعضی از این ها از قبرهایشان زنده می شوند. شاید بعضی از اعمال اثری داشته باشد. ما روایت داریم که مالک اشتر و... در وقت ظهور حضرت مبعوث می شوند و از یاران حضرت می شوند. این غیر از رجعت است.
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

پی نوشت ها :

1. طه(20): 15. (محققاً ساعت قیامت خواهد رسید و ما آن ساعت را پنهان داریم...)
2.شعراء(26): 4. (اگر ما اراده کنیم، از آسمان بر آنان آیه ای نازل می کنیم که گردن هایشان در برابر آن خاضع گردد).
3.طبرسی، الاحتجاج، ج2، ص 376.(حکمت این مسأله کشف نمی شود مگر بعد از ظهور آن حضرت).
4.می گویند که امام (علیه السلام) پس از آن که به اذن پروردگارش ظهور کرد، با شمشیر خواهد جنگید؛ یعنی گویندگان این سخن معتقدند که منظور از شمشیر در این جا، همان سلاح تیز فلزی است [نه آن که شمشیر کنایه از انواع سلاح های جنگی باشد] آیا چنین چیزی درست است؟
5.شیخ مفید: الاختصاص، ص 376(اما او (علیه السلام) برابر سوار شده و از اسباب و علل بالا می رود [تمام اسباب و علل جهان رام او خواهد بود]).
6.محمد بن عیاش السلمی: تفسیر عیاشی، با تصحیح و تعلیق سید هاشم رسولی محلاتی، ج1، ص 103. (آن حضرت هنگامی که در پشت کوفه فرود می آید در هفت لایه از نور قرار دارد که دانسته نمی شود در کدام یک از آن ها است).
7.مجلسی، محمدباقر: بحارالانوار، ج56، صفحه 35. (هنگامی که پرچمش را به اهتزاز درآورد، فاصله ی میان مشرق و مغرب برای او روشن شود...)
8.همان، ج52، ص 336. (دانش بیست و هفت حرف [باب] است، تمام آنچه را که پیامبران آورده اند دو حرف بیشتر نیست... اما هنگامی که قائم ما قیام کند، بیست و پنج حرف[ باب] دیگر را نیز ظاهر سازد...).
9.محمد ابراهیم نعمانی: کتاب الغیبه، تحقیق علی اکبر غفاری، ص 289.(ما خاندانی هستیم که برای ظهور آن حضرت وقتی را مشخص نمی کنیم. [چنان که] حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) فرموده است: دروغ گفته اند آنان که وقت مشخص می کنند.)
10.علامه مجلسی، محمدباقر: بحارالانوار، ج52، ص 387. (حضرت قائم (علیه السلام) دشمنان را به قتل می رساند تا به بازار می رسد، حضرت امام صادق (علیه السلام) فرمود: [در این هنگام] مردمی از سادات به آن حضرت می گوید: شما مردم را چونان شتر مرغ فراری می دهید، آیا این کار با اجازه ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) است یا چیز دیگر؟.. آن حضرت عهد نامه ای از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را بیرون آورد.)
11.همان، ص 365. (هنگامی که حضرت قائم (علیه السلام) قیام کند در تمام مناطق زمین، به سوی هر منطقه مردی را گسیل می دارد و بدو می گوید: دستورالعمل تو در کف دست توست. هرگاه با مسأله ای برخورد کردی که درکی از آن نداری و حکمش را نمی دانی، به کف دست خود بنگر و هر حکمتی که در آن بود بدان عمل کن...)
12.همان، ص 251. (این، آن چیزی است که خدا و رسول او و اهل بیتش وعده داده بودند.)
13.احمد بن حنبل: مسند احمد، ج3، ص 28. (مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) چه مدت حکومت می کند؟ از اهل بیت من کسی خروج کند که هفت یا نه سال حکومت کند و زمین را از عدل و قسط پر سازد).
14.همان. (با دستش اشاره کرد که پنج و دو).
15.مجلسی، محمدباقر: بحارالانوار، ج53، ص 43. (نخستین کسی که به دنیا باز می گردد حسین بن علی (علیهما السلام) است).
16.همان، ص 107.
17.فرقان(25) : 31.([آری،] این گونه در برابر هر پیامبری، دشمنی از مجرمین قرار دادیم.)
18.کهف(18) :22. (گروهی خواهند گفت: «آن ها سه نفر بودند،‌ که چهارمین آن ها سگشان بود و گروهی می گویند: پنج نفر بودند...)
19.آل عمران(3): 61.
20.مفاتیح الجنان، دعای افتتاح.
21.سلیمان بن الاشعث السجستانی: سنن ابی داود، ص 713.(... لشگری از شام به سوی وی گسیل می شود، که در بیداء(بیابان) در زمین فرو می روند).
22. محمد العیاش، السلمی: تفسیر العیاشی، ج2، ص 57. (لشکر سفیانی بسوی وی رهسپار می شود.)
23.مجلسی، محمدباقر: بحارالانوار، ج52، ص 232. (... خراسانی و سفیانی بر آنان خروج می کند...).
24.همان.(قیام سفیانی و خراسانی و یمانی...)
25.ری شهری، محمد: میزان الحکمه، ج1، حدیث 1231.(هنگامی که ندا دهنده ای از آسمان ندا دهد «حق در آل محمد است» در این هنگام حضرت مهدی (علیه السلام) ظهور کند...).
26.امامی که هدایتگر انسان ها است.
27.حسن بن سلیمان الحلی: مختصر بصائر. الدرجات،‌ ص 202. (حضرت مهدی (علیه السلام) از مکه خارج نمی شود مگر آن که بیعت با او به اتمام برسد و...).

منبع مقاله :
امینی، ابراهیم... [و دیگران]،‌ (1381) قم: مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ی علمیه ی قم)، چاپ چهارم