به کوشش: محمد کمالي نژاد
نام رايج:
چاي کوهينام عربي:
مَرمازادنام هاي ديگر:
مرو آزاد (فارسي)، پشمک گياه، توکليجه (ترکي)، اسطاکيس (فرنگي)
ماهيت:
نباتي است ساق آن يک عدد و به قدر شبري و قريب به جعده و پر زغب به قدري که گويا از ساق تا آخر در ميان پنبه حلاجي کرده بسيار نرم پيچيده اند و گل آن بنفش مايل به سرخي و ريزه و از ساق تا آخر با برگهاي بسيار ريزه آميخته به گل و حکيم مير محمد مومن رحمه الله تعالي نوشته اند که در فيروز کوه مکرر مشاهده کرده واخذ نموده است.
طبيعت:
گرم و خشک و گرمي آن را زياده از خشکي دانسته اند.افعال و خواص:
سعوط آن با روغن بنفشه جهت تفتيح سدد دماغي و تقويت دماغ و صداع بلغمي نافع، مقوي معده و جگر و اعضاي باطني و تحليل رياح و امراض بارده جگر و رحم و مدر حيض است.
نام رايج:
ذرتنام عربي:
ذره
نام هاي ديگر:
ذره جاورسماهيت:
حبي است سفيد و شيرين از عدس بزرگ تر و در خوشه بزرگي پر از دانه و نبات آن به قدر يک قامت و کمتر و زياده بر آن و شبيه به نيشکر و نبات خندروس و بهترين آن سفيد بزرگ دامنه سنگين شيرين آن است.طبيعت:
سرد و خشک استافعال و خواص:
قوي الغذا و غليظ تر از دخن و مجفف و حابس اسهال و در جميع افعال مانند خندروس است و ضماد آن مبرد و مجفف و رادع و همچنين جميع اجزاي آن گياه***
بدل:
خندروسمضر:
غليظ
مصلح:
شيريني ها روغن ها
نام رايج:
زنجبيلنام عربي:
زنجبيلماهيت:
بيخي است معروف نبات آن شبيه به نبات شقاقل و از آن کوچکتر و برگهاي آن باريک و طولاني بقدر يک شبر و زياده و بي گل و ثمر و در مازندران نيز به هم مي رسد.طبيعت:
تازه ي آن در سوم گرم و در اول خشک و خشک آن در دوم خشک و با رطوبت فضليه.افعال و خواص:
مقوي قوت حافظه و هاضمه و معده و کبد و مفتح سدّه جگر و مبهي و محلل رياح غليظ معده و امعا و مقطع بلاغم و رطوبات غليظه چسبيده به سطح معده و امعا و غيرها و مجفف آنها و ملين طبع و مخرج خلط غليظ و رطوبات دماغي و حلق و برودت اعصاب و جهت فالج و کرم معده و يرقان سدّي و تقطير البول حادث از برودت و ضعف آلات بول و اسهال که از فساد غذا باشد و با زرده تخم مرغ نيم برشت جهت ازدياد مني و غلظت آن و با تربد مسهل رطوبات مفاصل و ساقين و معين قوت مسهله تربد و ضماد تر تازه ي نرم سوده ي آن جهت داء الثعلب و تحليل اورام ريحيه و بارده مائيه و تسکين اوجاع بارده نافع است.
بدل:
دارفلفلمضر:
حلقمصلح:
عسل و روغن باداممقدار شربت:
تا دو درم.منبع مقاله :
کمالي نژاد، محمد، (1390)؛ برگ کهن، تهران: چوگان، چاپ اول
