زونا

14 نکته براي غلبه بردرد

درد و سوزش شديدي در طول رشته هاي عصبي بدن احساس مي کنيد. چند روز بعد تاول هاي قرمز رنگي در محل درد ظاهر مي شوند. هنگامي که تاول ها ظاهر و سپس کدر مي شوند درمي يابيد که اين ها ضايعات معمولي پوست نيستند.
بله. به زونا مبتلا شده ايد. يعني يک عفونت ويروسي که عصب را درگير مي کند. ابتلا به آبله مرغان در کودکي را بايد در بروز زونا مقصر و مسئول دانست. ويروس واريسلا زوستر(1)، يعني همان ويروسي که قبلاً سبب ابتلاي شما به آبله مرغان شد، در واقع هرگز بدن شما را ترک نگفته. تا اين لحظه سيستم ايمني شما کار خود را در غيرفعال نگه داشتن ويروس فوق العاده خوب انجام داده است. حتي همين حالا هم که زونا بروز کرده، سيستم ايمني شما از درگير شدن تمام بدن در نتيجه ي آشکار شدن خشم و انتقام ويروس جلوگيري کرده است. اما به هر حال بروز درد براي فرد واقعاً ناراحت کننده است. بسته به شدت بيماري، درد ممکن است حتي پس از برطرف شدن بثورات جلدي نيز ادامه يابد. ويروس واريسلازوستر که به هرپس نيز معروف است، يکي از اعضاي خانواده ي بدنام ويروس هرپس است. زوستر در زبان يوناني به معناي کمربند است. اما تا هنگامي که از بيماري رنج مي بريد برايتان اهميتي ندارد که اين واژه تا چه حد مناسب با اين بيماري انتخاب شده است. حال تا حصول بهبودي کامل چه اقداماتي مي توان انجام داد تا تحمل بيماري سهل تر شود و فرد احساس راحتي بيشتري نمايد؟

در ابتداي تظاهر بيماري

در اين قسمت به ذکر توصيه هايي مي پردازيم که در مراحل نخستين بيماري بکار مي آيند.

تسکين درد

دکتر « جولز آلتمن » مصرف استامينوفن را به عنوان جايگزين آسپيرين مؤثر مي داند.
* بدن خود را تقويت کنيد
به گفته ي دکتر « جان مک کاني » مصرف دوز بالاي ويتامين C و ويتامين به - کمپلکس براي سيستم ايمني و اعصاب مفيد است. او مصرف 200 ميلي گرم ويتامين Cروزي 5الي 6بار به منظور تقويت سيستم ايمني و نيز مصرف ب - کمپلکس را جهت بازسازي مجدد سلول هاي عصبي به بيماران خود توصيه مي کند. (البته هرگز قبل از مشورت با پزشک اقدام به ويتامين درماني نکنيد). دکتر« کاني » هم چنين به بيماران مصرف قرص هاي مولتي ويتامين محتوي عنصر « روي » را پيشنهاد مي کند.
* مصرف ليزين
برخي از مطالعات نشان داده اند اسيد آمينه ي ليزين از انتشار ويروس جلوگيري مي کند. البته نتايج حاصل از همه ي تحقيقات اين مطلب را تأييد نمي کنند. مصرف ليزين در شروع بيماري نه تنها ضرري ندارد، بلکه ممکن است به بهبود بيماري کمک کند.

پس از تظاهر بثورات

هنگامي که تاول ها ظاهر مي شوند به چند روش مي توان به تسکين درد کمک نمود.

هيچ اقدامي نکنيد

تاول ها را به حال خود رها کنيد. مگراين که خارش و تحريک پوست واقعاً شديد باشد. با زدن انواع پماد و کرم فقط موجب تحريک بيشتر پوست و به تأخير افتادن بهبودي بيماري مي شويد.

ساختن روغن کالامين

اين دستورالعمل را دکتر « جيمزنوردلاند » پيشنهاد مي کند. تهيه ي مواد تشکيل دهنده ي اين روغن ممکن است براي شما دشوار باشد. بنابراين مي توانيد از يک داروساز مدد بگيريد. 20% الکل ايزوپروپيل، 1%فنل و 1% منتول را به محلول کالامين اضافه کنيد. اگر فنل خيلي قوي است و يا الکل خيلي سرد است مي توانيد روغن را با آب رقيق نماييد. از اين روغن در طول روز هر چند بار که لازم است استفاده نماييد تا زماني که تاول ها خشک شوند و زخم دلمه ببندد. پس از آن ديگر از روغن استفاده نکنيد.

تهيه ي ضماد کلروفرم و آسپيرين

دکتر « راب » از اين درمان که از دکتر « رابرت کينگ » آموخته بهره مي گيرد. دو عدد قرص آسپيرين را بکوبيد تا به صورت پودر درآيد. (توجه داشته باشيد که فقط از آسپيرين استفاده کنيد نه داروهاي مشابه آن). 2قاشق غذاخوري کلروفرم اضافه نماييد و آن را مخلوط کنيد. با يک تکه پنبه ضماد بدست آمده را روي زخم ها بماليد. مي توان روزي چند بار اين کار را تکرار نمود. هم چنين مي توانيد براي ساخت اين ضماد از يک داروساز کمک بگيريد. هرچند امکان بروز حساسيت نسبت به اين ماده بسيار کم است، اما افرادي که به آسپيرين حساسيت دارند نبايد از آن بر روي پوست استفاده کنند. عملکرد اين ضماد به چه صورت است؟ گفته مي شود که کلروفرم بقاياي صابون، چربي و سلول هاي مرده ي پوست را در خود حل مي کند و باعث مي شود آسپيرين جذب چين هاي پوستي شود و پايانه هاي عصبي را تا حدودي بي حس کند. طبيعتاً 5 دقيقه پس از ماليدن اين ضماد بايد احساس آرامش کنيد. اثر اين ماده تا چندين ساعت و اغلب تا چند روز باقي مي ماند.

گذاشتن حوله ي مرطوب بر روي موضع جهت کاهش درد

دکتر « نوردلاند » مي گويد: « يک حوله برداريد. آن را در آب سرد فرو برده، سپس بفشاريد تا آب اضافي آن خارج شود و بعد حوله را روي زخم بگذاريد. هرچند حوله خنک تر باشد بيشتر احساس آرامش مي کنيد. اين احساس شبيه وقتي است که بر روي سوختگي يخ مي گذاريد.

محل آسيب را گرم نکنيد

دکتر « راب » مي گويد: « از هر عاملي که سبب گرم شدن تاول ها گردد اجتناب کنيد. گرما تنها تحريک پوست را افزايش مي دهد. »
غوطه ور شدن در آب حاوي نشاسته
اگر تاول ها بر روي پيشاني ظاهر شده اند از اقدام به اين دستور بپرهيزيد. ولي چنانچه بثورات از گردن به پايين را درگير کرده باشند، اين روش مي تواند مؤثر واقع شود. يک مشت آردجوي دوسر و يا نشاسته ي ذرت را در آب داخل وان بپاشيد و در آب غوطه ور شويد. ولي احتياط کنيد که سر نخوريد. هر چند اثر اين روش خيلي طولاني نيست، اما در تسکين درد برخي از افراد مؤثراست. دکتر « نورد لاند » اغلب به بيماران توصيه مي کند 20 دقيقه قبل از خواب اين کار را انجام دهند و سپس مسکني جهت رفع درد مصرف کنند تا بتوانند بخوابند.

مهار عفونت با آب اکسيژنه

در صورت عفوني شدن تاول ها سعي کنيد آن ها را با آب اکسيژنه مرطوب نماييد. نيازي به رقيق کردن آب اکسيژنه نيست. مي توانيد مستقيماً از محلول داخل بطري بر روي تاول ها بريزيد.
* از پمادهاي آنتي بيوتيک استفاده کنيد
اما در انتخاب نوع پمادي که استفاده مي کنيد دقت نماييد. نئومايسين و نئوسپورين از جمله آنتي بيوتيک هايي هستند که معروف به تحريک پوست مي باشند. پلي سپورين و اريترومايسين براي اين منظور مناسب ترند.

تا از بين رفتن بثورات از زوستريکس استفاده نماييد

اين زمان معمولاً دو ماه است. « زوستريکس » از جمله داروهاي مخصوص زونا است که بدون نسخه عرضه مي گردد. ماده ي اصلي آن شامل کپساي سين (2) (نوعي آميد) است که از مشتقات فلفل قرمز بوده و در تهيه ي فلفل هندي و پودر دارفلفل(3) به کار مي رود. دانشمندان معتقدند اين ماده از آزاد شدن نوعي ترکيب شيميايي که وجود آن براي انتقال پيام درد از يک سلول عصبي به سلولي ديگر ضروري است جلوگيري مي کند. دکتر « آلتمن » مي گويد: « ماليدن اين پماد بر روي تاول هاي پوستي مانند گذاشتن فلفل قرمز بر روي بثورات زوناست. علت استفاده از زوستريکس داشتن اثر ضد تحريک آن است. مصرف اين دارو براي رفع درد پس از التيام پوست توصيه مي شود و نبايد بر روي زخم هاي باز و مرطوب استعمال گردد. »

مراقبت هاي پس از التيام بثورات

حتي پس از برطرف شدن تاول ها ممکن است کمي احساس ناراحتي کنيد. پس به نکات زير توجه نماييد.

خنک کردن با يخ

دکتر « راب » مي گويد: « اگر پس از بهبود تاول ها هنوز درد احساس مي کنيد، مقداري يخ در يک کيسه ي پلاستيکي بريزيد و به پوست بماليد. اين کار باعث گيج شدن سلول هاي عصبي شده، در تسکين درد مؤثر است. »

رديابي کنيد

دکتر« آلتمن » معتقد است که گاهي اوقات در مورد برخي از بيماران طولاني شدن درد ناشي از بيماري، به برخي از نيازهاي عاطفي فرد که مورد بي توجهي واقع شده اند اشاره مي کند. آيا درد توجه شما را از مشکلات ديگر به خود معطوف داشته است؟ يا اين که توجه زيادتري را که به آن نياز داشته ايد به سوي شما جلب کرده است؟ اين مسأله اي است که بايد مورد بررسي قرار گيرد و لازم است در مورد آن با پزشک گفتگو نماييد.

هشدار پزشکي

از تخريب غيرقابل ترميم عصب جلوگيري نماييد

چنانچه درد ناشي از زونا غيرقابل تحمل است به پزشک مراجعه کنيد. در اين قبيل مواقع صبر کردن جايز نيست. ناديده گرفتن درد ممکن است به تخريب غيرقابل جبران سلول هاي عصبي و تحمل يک عمر درد و ناراحتي منجر شود. به خاطر داشته باشيد که زونا يک بيماري پوستي نيست. بلکه نوعي عفونت ويروسي سلول هاي عصبي است. پزشکان معمولاً زونا را در مراحل اوليه ي آن با آسيکلوويرو يا با داروهاي استروييدي درمان مي کنند. آسيکلووير روند تکثير ويروس واريسلا زوستر را کند و دوره ي عفونت را کوتاه مي کند. ظاهراً آنچه آسيکلووير بر آن بي تأثيراست دردي است که پس از التيام ضايعات جلدي هم چنان باقي مي ماند. برخي از پزشکان بر اين باورند که داروهاي استروييدي نظير پردنيزون مانع از بروز اين درد مي شوند. ولي همه پزشکان در اين مورد اتفاق نظر ندارند. دکتر« راب » از تزريق دارو در محل مربوطه کمک مي گيرد. او در اين باره مي گويد: « اگر اعصاب سمپاتيک ناحيه ي درد بلوک شوند در مورد 75 تا 80 درصد بيماران درد يکباره و به طور کامل برطرف مي گردد. » راه هايي براي غلبه بر دردهاي مزمن متعاقب زونا وجود دارند. يکي از اين راه ها کار گذاشتن يک وسيله ي الکتريکي کوچک در نخاع است که مي تواند در صورت تحريک شدن توسط يک ناقل خارجي با وارد کردن شوک به نقطه مناسب، درد را مهار کند.

پي نوشت :

1- Varicella Zoster (VZ).
2- Capsaicin.
3. Chili.

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم