اخلاق فضيلت گرايانه

virtue ethics

در عرصه ي رقابت ميان نظريه هاي اخلاقي، اخلاق فضيلت گرايانه در كنار تكليف گرايي و نتيجه گرايي سومين نظريه ي بزرگ شناخته مي شود. ريشه ي اين نظريه را بايد در انديشه هاي ارسطو و افلاطون جست و جو كرد و احياي آن به چاپ مقاله ي « فلسفه ي اخلاقي مدرن » اليزابت آنسكوم ( Anscomb ) در 1958 باز مي گردد. امروزه افرادي چون برنارد ويليامز، السدير مك اينتاير و روزاليند هرست هاوس هريك به شيوه ي خاص خود از اين نظريه جانبداري مي كنند.
نقطه ي آغاز اخلاق فضيلت گرايانه اعمال و نتايج شان يا قواعد و وظيفه ي ما براي عمل كردن طبق آن قواعد نيست، بلكه شخصيت و طبيعت فاعل فضيلت مند است. معتقدين به اين نظريه به پيروي از ارسطو به بررسي فضايل فردي مانند شجاعت، نيكوكاري و عدالت تمايل دارند و مي پرسند كه فرد شجاع، نيكوكار و عادل در اين يا آن شرايط چگونه بايد عمل كند. از آنجا كه اخلاق فضيلت گرايانه شخصيت فاعل اخلاقي را به عنوان فرد موردتوجه قرار مي دهد و به قواعد غيرشخصي و انتزاعي بي علاقه است، شايد به نظر آيد كه در مورد سياست گذاري عمومي يا به طور كلي جامعه ي عادلانه و در نتيجه در حوزه ي فلسفه ي سياسي حرف چنداني براي گفتن نداشته باشد. اما چنين برداشتي درست نيست. ديدگاه هاي مبتني بر اخلاق فضيلت گرايانه به غناي بحث در باب اخلاق تيمارداري- كه مورد توجه جدي نظريه پردازان سياست گذاري عمومي و روابط بين افراد ( مانند فمينيست ها ) است- افزوده اند. به علاوه اگر جامعه ي نيك جامعه ي فاعلان فضيلت مند است، ساختار آموزشي و انضباطي جوامع ما بايد براي پيشبرد اين مقصود اصلاح شود.
منبع مقاله :
پايك، جان، (1391)، فرهنگ اصطلاحات فلسفه ي سياسي، مترجمان: سيد محمدعلي تقوي- محمدجواد رنجكش، تهران: نشر مركز، چاپ اول