نگاهي به فلسفه سياسي جان راولز

جان رولز (2002- 1921)

مهم ترين فيلسوف سياسي قرن بيستم. او تقريباً تمامي زندگي حرفه اي خود را در دانشگاه هاروارد سپري كرد و مجموعه اي از آثار را به رشته ي تحرير درآورد كه نمونه ي اعلاي كارهاي منتشر شده در باب انديشه ي سياسي ليبرال معاصر به شمار مي آيند. شايد نظريه اي در باب عدالت را بتوان مهم ترين اثر وي ناميد كه انتشار آن در 1971 جان تازه اي در كالبد فلسفه ي سياسي دميد. اين نظريه شرحي از دولت ليبرال و تا حدي برابري طلب بر پايه ي نظريه ي قرارداد به دست مي دهد و به احياي سنت هابز، لاك، روسو و بيش از همه، كانت مي پردازد. بدين ترتيب او به تسلط نفع گرايي در فلسفه سياسي پايان بخشيد. مدل رولز تكنيك ها و روش هاي مهمي را براي پژوهش در فلسفه ي سياسي ارائه مي كند كه كليات آنها در جاهاي ديگر بيان شده است. او گونه اي از نظريه ي قرارداد را مطرح مي كند كه بر طبق آن افراد در پشت حجاب جهل به انتخاب اصول عدالت و تعيين اولويت واژگاني ميان آنها مي پردازند. اين مدل به گونه اي طراحي شده است كه با شهودات اصلاح شده ي ما درباره ي عدالت اجتماعي- كه از طريق تعادل تأملي به دست آمده اند- تطابق داشته باشد. اصولي كه بدين طريق به دست مي آيد مبين تعهد به حقوق ليبرالي، برابري فرصت ها، و اصل تفاوت است.
رولز در كارهاي بعدي اش رهيافت خود را پالايش و ديدگاه هاي خود را با احتياط بيشتري بيان كرد ( كه به نظر برخي به تضعيف آنها انجاميد ). او در ليبراليسم سياسي (‌1993) اظهار مي دارد كه هدف نظريه ي ليبرال نبايد كمال گرايي باشد، بلكه بايد تأسيس نهادهاي ليبرالي توجيه پذير باشد. اين نهادها بايد محصول اجماع همپوشان ميان افرادي باشند كه از نظريه ي جامع ( comprehensive theory ) مشتركي برخوردار نيستند. در قانون ملت ها (1991) رولز بحث خود را از اصول عدالت حاكم بر يك دولت واحد به عدالت بين المللي گسترش مي دهد. جامعه گرايان و ليبرتارين ها انتقادات جامعي بر نظرات رولز وارد كرده اند. گروه اول به تجريد و ذره انگاري موجود در روش فلسفي رولز و دسته ي دوم به دفاع وي از بازتوزيع تاخته اند.
منبع مقاله:
پايك، جان، (1391)، فرهنگ اصطلاحات فلسفه ي سياسي، مترجمان: سيد محمدعلي تقوي- محمدجواد رنجكش، تهران: نشر مركز، چاپ اول.