ترشح پشت حلق

13روش براي غلبه بر آن

تا آنجا که شما مي دانيد و به شما مربوط مي شود هرکس کلمه ي چکه يا ترشح را بعد از کلمه ي پشت حلق به کار ببرد بايد آدم شوخ طبعي باشد. کلمه «آبشار» بيشتر به درد اين کار مي خورد! حتماً سؤال مي کنيد اين همه آب و مايع از کجا مي آيد؟ اجازه بدهيد از ابتدا شروع کنيم. روزانه 10/000 ليتر هوا از بيني بالغين عبور مي کند. هواي وارد شده به بيني چه خشک باشد و چه مرطوب بيني شما موظف است دماي آن را به 98/6درجه فارنهايت و رطوبت آن را قبل از رسيدن به ريه ها که در فاصله 20سانتي متري از بيني واقع شده اند به 100% برساند. اگر هواي تنفسي به اندازه کافي گرم و مرطوب نشود به نسج ريه آسيب وارد مي شود. خوب مرطوب شدن هواي تنفسي به مقدار زيادي به غدد موجود در غشاي بيني و حفره هاي سينوسي بستگي دارد. اين غدد روزانه حدود يک ليتر مايع را جهت نرم و لغزنده نگه داشتن غشاي سينوس، بيني، دهان و گلو ترشح مي کنند. اين ترشحات به طور طبيعي به وسيله مژک ها جارو شده و به خلف بيني و گلو سرازير مي شوند.
سلول هاي مژک دار، سلول هاي نخ مانندي هستند که زايده هاي آن ها بر روي برخي قسمت هاي بافت بيني دايماً به جلو و عقب در حال حرکتند. مژک ها با حرکت خود به پاکيزه نگه داشتن مسير عبور هوا از مواد خاصي کمک مي کنند. گاهي، به ويژه در فصل تابستان، ترشحات مخاطي خشک مي شوند و به صورت چسبناک در مي آيند. چسبناک شدن ترشحات کندي حرکت مژک ها را سبب مي شود. ويروس ها هم مي توانند مانع از حرکت مژک ها شوند. هنگامي که حرکت مژک ها متوقف مي شود ترشحات در خلف بيني تجمع مي کنند. تداوم اين حالت موجب تغليظ ترشحات شده و ناگهان متوجه مي شويد که به ترشحات پشت حلق گرفتار شده ايد. حال چگونه مي توان مخاط را به حالت اوليه و طبيعي خود - يعني رطوبت کافي در مخاط و عدم خشکي قسمت فوقاني دستگاه تنفسي - بازگرداند؟ توصيه هاي متخصصان در اين زمينه به شرح زير است:

تخليه ي مرتب بيني

اين مورد آن قدر واضح و بديهي است که ممکن است ناديده گرفته شود. تخليه ي بيني (از طريق فين کردن) باعث مي شود مقداري از ترشحات اضافي به جاي خلف بيني از سوراخ هاي آن خارج شوند. اما در اين کار افراط نکنيد. هرگز پنبه يا دستمال کاغذي در داخل بيني خود نگذاريد.

شستشو با آب نمک

براي شستشوي بيني، هنگامي که در اثر تجمع ترشحات، بيني به شدت کيپ شده و تنفس دشوار گرديده، تنها به مقداري نمک، آب و يک قطره چکان سايز اطفال جهت بالا کشيدن محلول به داخل بيني نياز داريد. يک دوم قاشق چاي خوري نمک را در 250گرم آب گرم حل کنيد. (در صورت داشتن فشارخون بالا به جاي يک دوم از يک سوم قاشق چاي خوري نمک استفاده کنيد). آب نمک را به داخل قطره چکان بکشيد و سر آن را داخل سوراخ بيني قرار دهيد. سر خود را به طرف عقب برده، قطره چکان را با زاويه 90درجه نسبت به صورت نگه داريد به طوري که موازي و در راستاي سقف دهان قرار گيرد. سپس تنفس کنيد تا آب به داخل مجراي بيني کشيده شود. در ابتدا ممکن است احساس ناراحتي کنيد، پس از چند بار تمرين، انجام اين کار برايتان آسان تر خواهد شد. همين کار را در مورد سوراخ ديگر بيني تکرار کنيد و سپس آب نمک را از طريق دهان خارج نماييد. ممکن است لازم باشد چند بار اين کار را تکرار کنيد تا ترشحات کاملاً تخليه شوند. پس از اتمام کار، فين کنيد تا آب اضافي از بيني خارج گردد.
دکتر «پرين سي پيتو» توصيه مي کند روزي 3بار و به مدت 5 روز اين عمل را تکرار نماييد.

غرغره با آب نمک

براي غرغره و شستشوي گلو نيز از همان محلول فوق الذکر يعني يک دوم قاشق چاي خوري نمک در يک ليتر آب گرم (و يا يک سوم قاشق چاي خوري نمک براي مبتلايان به فشارخون بالا) استفاده کنيد. آب نمک باعث شسته شدن حلق و حنجره از ترشحات شده و از بروز مشکلات بعدي جلوگيري مي کند.

محدود کردن مصرف کاري (زردچوبه ي هندي)

شايد واقعاً به طعم کاري يا فلفل علاقه مند باشيد. اگر دچار ترشح پشت حلق هستيد ممکن است مجبور به پرهيز از آن ها شويد. «دکتر پرين سي پيتو» معتقد است مواد تحريک کننده موجود در فلفل قرمز و ادويه هايي مانند کاري مي توانند سبب بروز ترشح مزمن پشت حلق گردند.

پرهيز از شير

براي آن که به ميزان تأثير شير بر روي ترشحات پشت حلق پي ببريد مي توانيد مدتي از مصرف آن چشم پوشي کنيد. برخي از متخصصان بر اين عقيده اند که بعضي از محصولات لبني مانند شير و بستني موجب تحريک مخاط و ترشح بيشتر آن ها مي شوند. ولي اين مطلب مورد قبول همه ي متخصصان نيست. دکتر «هندرسون» مي گويد: «شير گاو کاملاً با شير انسان متفاوت است. مشکل اينجاست که شير گاو مملو از قند است و اين قند که به لاکتوز معروف است موجب تغذيه و رشد باکتري ها و قارچ ها در گلو و روده هاي افراد مي شود. رشد و تکثير بيش از حد اين ميکرو ارگانيسم ها نهايتاً بر سيستم ايمني بدن تأثيرگذار باشد».

آرامش

فشار عصبي و نگراني، از علل عمده ي بيماري هاي مزمن بيني است. چرا؟ زيرا عمل گرم و مرطوب کردن هواي تنفسي به عهده سيستم عصبي پاراسمپاتيک است (1). فشار روحي و نگراني مي تواند باعث تشديد اين مسأله شده و مخاط بيني را به ترشح بيش از حد وادارد. اگر در شرايطي که تحت فشار عصبي هستيد دچار افزايش ترشحات حلق مي شويد، تکنيک هاي آرام سازي از قبيل شل کردن عضلات و يا تمرکز مي توانند شما را از اين وضعيت رها کرده، احساس بهتري به شما ببخشند.

نوشيدن مايعات زياد

اگر بخواهيم مژک هاي داخل بيني وظيفه خود را به خوبي انجام دهند، لازم است به حفظ رطوبت غشاي مخاطي بيني کمک کنيم. اين کار را مي توان با نوشيدن زياد مايعات انجام داد.
چاي هاي گياهي به اضافه ليموشيرين و عسل و يا مخلوط آب گرم و ليمو براي اين منظور بسيار مناسب است. دکتر «لِويت» مي گويد: «به جاي صاف کردن مکرر صدا سعي کنيد به پايين آمدن و خروج ترشحات پشت حلق کمک کنيد. هر چيزي که در ترشحات پشت حلق موجود باشد توسط اسيد معده تخريب و خنثي مي شود بنابراين از وارد شدن اين ترشحات به معده نگران نباشيد».

دستگاه بخور

يک دستگاه بخور خوب که گنجايش چندين ليتر آب را داشته باشد به مرطوب نگه داشتن مسير عبور هوا در بيني در طي ماه هاي خشک زمستان کمک مي کند. با مرطوب نگه داشتن مخاط مي توان از خشک و غليظ شدن ترشحات بيني پيشگيري نمود. دکتر «کاتز» به منظور جلوگيري از شيوع هر نوع آلودگي، استفاده از آب مقطر را براي پرکردن دستگاه بخور توصيه مي کند. هر هفته مخزن دستگاه را با آب و کمي سرکه سفيد بشوييد. با اين کار مي توان از رشد کپک ها و قارچ ها جلوگيري نمود.

عدم مصرف بيش از حد داروهاي ضد احتقاق

به گفته ي دکتر «پرين سي پيتو» اگر از قطره هاي ضد احتقان بيني جهت کنترل ترشحات پشت حلق استفاده شود بايد گفت که از آن ها به طور مناسب استفاده نشده است. اين قطره ها بيشتر هنگام عفونت سينوس مورد مصرف واقع مي شوند. وي همچنين هشدار مي دهد که در هر دوره، از قطره ها و اسپري هاي ضد احتقان بيش از يک روز نبايد استفاده نمود.

توجه به معده

آنچه شما گاهي از آن به عنوان ترشح پشت حلق ياد مي کنيد در حقيقت بازگشت غذا به مري يا همان سوزش سردل است. به گفته ي دکتر «مارتين بالدري» بازگشت غذا به مري درست علايمي شبيه به ترشح پشت حلق ايجاد مي کند. برخي از داروهاي ضد فشار خون جديد نيز ممکن است باعث بروز علايم ترشح پشت حلق حين ابتلا به سوزش سردل گردند.

کنترل سطح استروژن

هورمون استروژن بر روي ترشح مخاط بيني تأثير دارد. برخي از داروهاي ضد بارداري خوراکي، استروژن بالايي دارند. زيادي استروژن در خون موجب تحريک مخاط بيني و ترشح بيشتر مخاط مي شود.
چنانچه از اين داروها مصرف مي کنيد و دچار ترشح پشت حلق هستيد حتماً با يک متخصص در اين زمينه مشاوره نماييد. شايد پزشک بتواند دارويي مشابه، با دوز استروژن کمتري براي شما تجويز نمايد.1

عدم مصرف آنتي هيستامين ها

دکتر «بالدري» معتقد است آنتي هيستامين ها غالباً چندان مؤثر نيستند. وي مي گويد: «اين داروها خيلي مؤثر نبوده و فقط موجب خواب آلودگي فرد مي شوند. مصرف داروهاي ضد احتقان ساده به مراتب بهتر است».

روشي متفاوت

اگر دچار ترشح پشت حلق هستيد مي توانيد از روش جوکي ها جهت رفع آن کمک بگيريد. با يک قوري نِتي (2) مي توانيد به شستشوي روزانه بيني يعني مسير عبور هوا بپردازيد. قوري نتي شبيه قوري معمولي است با اين تفاوت که لوله درازتري دارد. گنجايش اين ظرف در حدود چندين ليتر است. آموزندگان يوگا معتقدند تميز نگه داشتن راه هاي عبور هوا از ترشحات مي تواند، سرزندگي و حيات را در کل بدن تقويت کند. طرفداران اين عقيده اذعان مي دارند که استفاده دايمي از اين روش موجب رهايي فرد از کليه مشکلات مربوط به سينوس که از انسداد بيني ناشي شده اند مي گردد. حال چگونه از قوري نتي استفاده کنيم؟ در اينجا به شرح آنچه سخنگوي «انستيتو بين المللي هيمالياييان» مي گويد، مي پردازيم. ظرف را از آب گرم پر کنيد و کمي نمک در آن بريزيد. مقدار نمکي که استفاده مي کنيد بايد متناسب با نمک موجود در اشکتان باشد. اگر محلول ايجاد سوزش کند بدان معني است که مقدار نمک بيش از حد لازم است. سر خود را به يک طرف روي دستشويي خم کنيد و لوله ظرف را در يکي از سوراخ هاي بيني قرار دهيد و به ريختن محلول در بيني تا به اتمام رسيدن آن ادامه دهيد. اضافي محلول بايد از سوراخ ديگر بيني خارج شود. مجدداً قوري را پر کنيد، اين بار سر را به طرف ديگر خم کنيد و در سوراخ بيني محلول بريزيد. ممکن است براي انجام صحيح اين کار به کمي تمرين نياز داشته باشيد. پس از اتمام کار با فين کردن هر دو سوراخ بيني را کاملاً تخليه کنيد. اگر مايل باشيد مي توانيد اين کار را يک بار ديگر در طول روز تکرار نماييد. اين کار واقعاً نشاط آور و ساده است.
سخنگوي انستيتو مي گويد: «من ده سال است که اين کار را روزي دو بار انجام مي دهم اين کار مانع از تشکيل انسداد در مجاري تنفسي که مهم ترين مدخل بدن است مي شود. هنگامي که مجاري تنفسي به هر دليل مسدود شوند، اين انسداد بر کل بدن تأثير ناگهاني و چشمگير مي گذارد».

پي نوشت ها :

1. سيستم عصبي خودکار اعمال غيرارادي داخلي بدن را به عهده دارد و شامل دو بخش سمپاتيک و پاراسمپاتيک است که برخلاف هم عمل مي کنند. عمل افزايش ترشحات مختلف بدن مثل ترشحات گوارشي و تنفسي به عهده ي بخش پارسمپاتيک است. «ويراستار پزشکي»
2. Neti pot.

منبع مقاله :
تکاک، دبورا، (1388) درمان هاي خانگي، مترجم: مينا اسماعيلي، ويراستار پزشکي: نويد محمدي، تهران: گلبرگ، چاپ پنجم