زیست بوم توندرایی قطب شمال

بیایید با هم سفری آموزنده و جالب را به زیست بوم توندرایی قطب شمال آغاز کنیم و حقایقی جالب را در مورد این گوشه از زمین کشف کنیم. انگار بخشی از این منطقه هنوز در دام عصر یخ بندان است!
فکر کردن در مورد زیست بوم توندرا ممکن است تصویری مبهم از قلمرو فرمان روایی جادوگر یخی سفید _ ملکهJadis - در دوران نارنیا به خاطر شما بیاورد. سرمای استخوان سوز، کولاک های سنگین برف، شب های طولانی و سرد زمستان به مدت چندین هفته، بله همه ی این ها و خیلی چیزهای دیگر از ویژگی های توندرای شمالی است. هدف اصلی این مقاله توضیح کامل زیست بوم (Biome) توندرای قطب شمال می باشد. این مقاله هم چنین شامل جزئیاتی در مورد وضعیت آب و هوایی توندرا که بیش ترین بخش ناحیه ی قطب شمال را در بر گرفته، می باشد. در این مقاله به گیاهان و جانوران بومی توندرای نیم کره ی شمالی نیز اشاره رفته است. قبل از پرداختن به جزئیات زیست بوم توندرایی قطب شمال، لازم است به معنی و مفهوم کلی کلمه توندرا بپردازیم.
توندرا نوعی زیست بوم است که دمایی بسیار پایین دارد و این دما اغلب به زیر نقطه ی انجماد (به خصوص در طول ماه های زمستان) می رسد. بیشترین اشکال زندگی گیاهی توندرا را پوشش های گیاهی پراکنده و کم پشت که فرصت کمی را برای رشد ونمو دارند، تشکیل می دهد. گرمای تابستان های کوتاه مناطق توندرایی تنها به اندازه ای است که یخ را ذوب کند و به گیاهان فرصت بدهد تا رشد کنند و جوانه بزنند. محیط این گونه مناطق بسیار خشک است و رطوبت نا چیزی در جو آن موجود است و خاک این نواحی در بخش قابل ملاحظه ای از سال یخ زده است. در حال حاضر، سه منطقه اصلی جغرافیایی که دارای زیست بوم توندرایی هستند وجود دارد. این مناطق شامل _ توندراهای قطب شمال، توندراهای قطب جنوب و توندراهای آلپ _ می شود. هم اکنون به توندرای قطب شمال و گیاهان و جانوران بومی این منطقه می پردازیم.

وضعیت آب و هوایی توندرای قطب شمال

در بخش قابل توجهی از سال دمای هوای توندرای قطب شمال بسیار پایین است. در طول زمستان جیوه ی درون دما سنج زیر نقطه ی انجماد می باشد. پوشش گیاهی آن پراکنده است و خاک این مناطق، بعد از عمق 70 سانتی متری، در تمامی اوقات سال منجمد است. تنها پوشش گیاهی که با این سرمای سخت سازگار است و بخش اصلی زندگی گیاهی نواحی توندرای شمالی را تشکیل می دهد خزه، گل سنگ و برخی بوته های کوتاه می باشد. در کنار شرایط سخت آب و هوایی، چرخش فصل ها و چرخه ی شبانه روزی تفاوت چندانی با یک دیگر ندارند. توندرای قطب شمال تنها دو فصل زمستان و تابستان را دارد. خورشید در طول تابستان های کوتاه توندرای قطب شمال 24 روز و 7 ساعت را روشن می کند، در حالی که در طول زمستان های تاریک و طولانی 30 شبانه روز، شب (البته به غیر از خون آشام ها) حاکم است. متوسط دما در طول روزهای زمستانی بین 25 تا 30 درجه سلسیوس زیر صفر است و می تواند به 50 درجه زیر صفر هم برسد. بالاترین دمای ثبت شده در طول تابستان های زود گذر این ناحیه هرگز بالاتر از 15 درجه سلسیوس نبوده است و متوسط دما در این فصل بین 3 تا 13 درجه بالای صفر است.
زمستان های توندرای قطب شمال، یک روز در میان، با وزش شدید باد و سرمای استخوان شکن همراه است. رطوبت موجود در جو توندرا بسیار نا چیز است و میانگین بارندگی سالانه ی آن فراتر از 10 سانتی متر نمی رود. ذوب شدن یخ های لایه ی سطحی در اثر گرمای کم تابستان، باعث می شود خاک این منطقه در این فصل کوتاه خیس و لجن آلود باشد. در طول این دوران، می توان شاهد باتلاق ها و مرداب های کم عمق در توندرا بود. آبی که از ذوب شدن یخ های لایه ها ی سطحی به وجود آمده نمی تواند به لایه های درونی تر خاک زمین نفوذ کند، زیرا خاک این لایه ها منجمد است. بنا بر این، این آب ها باعث تشکیل برکه های کم عمق و باتلاق ها در تابستان های بی رمق این مناطق می شوند.

گیاهان توندرای قطب شمال

همان طور که قبلاً شرح داده شد، خزه، گل سنگ و بوته های کوتاه تنها پوشش های گیاهی هستند که با شرایط آب و هوایی سخت توندرای شمالی سازگارند. در این ناحیه درخت قادر به رشد نمی باشد، زیرا توانایی ایستادن و ریشه دواندن در عمق خاک های یخ زده ی توندرا را ندارد. گونه های زندگی گیاهی در توندرا حدود 1700 نوع می باشد. برخی از نمونه های گیاهان توندرایی درخت بید قطبی، خشخاش قطب شمال، علف کتان، گیاهان کوسن و گل سنگ نارنجی می باشد.

جانوران توندرای قطب شمال

به دلیل شرایط سخت آب و هوایی، توندرای قطب شمال تنها زیستگاه 48 گونه از پستان داران زمین و چند گونه ماهی است. تعداد زیادی از پرندگان مهاجر، در طول تابستان، در باتلاق ها فرو می روند. برخی از مهم ترین جانورانی که در این منطقه یافت می شوند عبارتند از: گرگ قطبی، گوزن کانادایی، گاو عنبر، انواع پستان دران گوشت خوار، روباه قطبی، ارمین (راسوی دم کوتاه خاص مناطق سرد)، خرگوش قطبی، موش صحرایی قطب شمال، سنجاب قطبی، نهنگ، خرس قطبی، تارمیگان (از پرندگان شمالی)، جغد برفی، کلاغ، گوساله ماهی، شیر ماهی و . . .
نوشته های بالا توضیحی اجمالی درباره ی آب و هوا و زیست بوم توندرایی قطب شمال بود. تغییرات آب و هوایی اخیر که به دلیل گرم شدن کره ی زمین و تخریب لایه ی ازن در حال وقوع است، تهدیدی بزرگ برای زیست کره نواحی قطب شمال و هم چنین دیگر مناطق جهان محسوب می شود. مهم ترین نگرانی آب شدن ناگهانی یخ های قطبی به دلیل گرمای در حال افزایش کره ی زمین است. آیا جهان قادر به مهار سیلی ناشی از آب شدن یخ های عظیم می باشد؟ یکی دیگر از مسائل نگران کننده انتشار خاک کربن در جو زمین است. پدیده ای که نتیجه ذوب شدن پرمافراست (لایه ی منجمد دائمی اعماق زمین) می باشد و در حال آمد و شد در محل زندگی انسان ها است. آلاسکا نمونه بارز پدیده انتشار خاک کربن در جو زمین و تبدیل این منطقه به منابع کربن است. آیا بشر از عهده ی معتدل کردن این پدیده بر می آید؟