هراس اجتماعي در کودکان

بايستي به فرزندان عشق و محبت ورزيد بخاطر همان چيزي که هستند و نه آن کسي که مي خواهيم بشوند
( عشق و محبت بي قيد و شرط )
اگر چه کم رويي، دير جوش خوردن تو گوشه گيري خصيصه هاي طبيعي و اضطراب يا هراس اجتماعي يک اختلال رواني به حساب مي آيند، اما طبيعي بودن به منزله سالم بودن نيست و همچنانکه بعداً ملاحظه خواهيد کرد تمامي حالات فوق با عواقب و اثرات منفي و ناخوشايندي همراه خواهد بود ( از جمله استعداد و حساسيت بيشتر در برابر عفونتها، مشکلات ارتباط اجتماعي حتي در بزرگسالي و... ). قبل از ورود به هر يک از مباحث فوق توجه به تفاوتهاي بين کم رويي و اضطراب اجتماعي مي تواند کمک خوبي براي درک ماهيت هر يک از آنها باشد. اين تفاوتها در دياگرام زير نشان داده شده اند.
تفاوت کمرويي با اضطراب اجتماعي

توصیف	کم رویی	اضطراب اجتماعی
می تواند در موقعیت های اجتماعی مستلزم نمایش، اجراء سخنرانی و امثال آن رخ  دهد.	بلی	بلی
فرد متوجه غیر منطقی بودن ترس و نگرانی خود هست.	بلی	بلی
نگرانی یا ترس حتی قبل از قرار گرفتن در موقعیت مورد انتظار وجود دارد.	خیر	بلی
علائم و نشا نه های اضطراب و ترس در موقعیت مسبب وجود دارد.	بلی	بلی
علائم و نشا نه های اضطراب و ترس در موقعیت مسبب به تدریج تخفیف می یابد.	بلی	خیر
تمایل به فرار از موقعیت وجود دارد.	خیر	بلی
امکان بروز حملات هراس(  Panic attack )وجود دارد.	خیر	بلی
ممکن است فقط در یک یا چند موقعیت خاص بروز کند.	بلی	بلی
با قرار گرفتن در آن موقعیت مسبب خاص به دفعات، شدت ناراحتی فرد معمولاً کاهش می یابد.	بلی	خیر

از بعد روانشناختي، در کمرويي فرد خود را زير ذره بين قرار داده و نگران اشتباه و خرابکاري خود و انتقاد ديگران است ولي در اضطراب اجتماعي فرد نه تنها خود بلکه ديگران رانيز زير سوال ميبرد و نگران آن است که اشتباه و نقص او عليه خودش بکار برده شود. به زباني ديگر، در کمرويي و خجالت فرد به خود اعتماد و اطمينان ندارد و در اضطراب و يا هراس اجتماعي اين است که فرد در اکثر موارد ( حتي زمانيکه بطور مستقيم با ديگران تعاملي ندارد ) در يک حالت گوش به زنگ بودن و توجه به خود قرار دارد و دائماً مواظب و در فکر رفتار، گفتار، ظاهر، پوشش و يا حرکات خود است.

توجه:

با وجود تفاوت در ماهيت ميان کمرويي و اضطراب اجتماعي، تنها يافته عيني افتراق دهنده آن دو، وجود اشکال و اختلال در زندگي اجتماعي و شخصي در اضطراب اجتماعي و شخصي در اضطراب اجتماعي است و نيز چون موارد شديد کمرويي مي تواند به اضطراب اجتماعي بيانجامد، در اکثر موارد اضطراب يا هراس اجتماعي نوع شديد کمرويي تلقي مي شود و تفاوت چنداني در درمان آنها نيز وجود ندارد.
بدليل اهميت موضوع اجازه دهيد قبل از هر چيز، پاره اي از باورهاي غلط در اين زمينه را با هم مرور کنيم.

باورهاي غلط

* کم رويي و خجالتي بودن کودک نه تنها بد نيست بلکه نشانه ادب ومتانت است
خير!برخي از جوامع ( خصوصاً شرقي ) مظلوم بودن، بندگي، بردگي، دون و پست بودن را به اشتباه معادل شرم، حيا، متانت و احترام تلقي مي کنند ( دست به سينه نشستن؛ چشم در چشم نگاه نکردن در زمان صحبت کردن با بزرگتر؛ سلام دادن کوچکتر به بزرگتر؛ جواب بزرگتر را ندادن و... ) و چنين مسئله اي را خصوصاً براي دخترها يک مزيت و فضيلت در نظر مي گيرند. در حالي که مفهوم شرم و حيا حفظ حرمت، عزت نفس و حريم خصوصي خود است و مفهوم احترام و حرمت، عدم تجاوز به حق و حقوق و حريم خصوصي ديگري و ارج نهادن به شان و منزلت
انساني است ( براي مثال، اگر فردي مرتکب جرمي شد ما حق نداريم به او ناسزا بگوييم، حتي اگر محکوم به اعدام شده باشد ). اين گونه افکار و باورها ريشه در دوران بردگي، سلطاني و پدر سالاري براي کنترل و حکومت بر زير دستان دارد ( رسالت تمام انبيا رهانيدن انسان از بندگي و بردگي به هر شکل و رنگي، حتي در برابر خدا بوده است و خدا اين وظيفه را برگردن فرشتگان خود گذاشت و آن را از گردن انسان ساقط کرد! )
- کم رويي و خجالتي بودن کودکان با گذشت زمان خود بخود کم رنگ و در نهايت از بين مي رود. خير. بر حسب شرايط و موقعيت اگر چه ممکن است چنين مسئله اي رخ دهد ولي در بسياري از موارد ( خصوصاً در موارد شديد ) اغلب با مسائل زير همراه خواهد بود:
ـ تشديد آن در سنين دبستاني و نوجواني و تداوم آن در بزرگسالي
ـ اختلال در تکامل اجتماعي و خصوصاً کسب مهارتهاي بين فردي
ـ تاخيرعقب افتادن از زمان ( ديرتر ازدواج کردن، ديرتر به پايان رساندن تحصيلات، ديرتر بچه دار شدن و... )
ـ کاهش حرمت نفس
ـ افزايش احتمال بروز اضطراب يا هراس اجتماعي در مراحل بعدي زندگي
ـ کاهش تمايل کمک به ديگران در مواقع لزوم ( کاهش حس همدردي و بي تفاوتي ).
ـ بروز مشکلات تحصيلي
ـ افزايش احتمال ابتلا به اضطراب
ـ افزايش خطر مورد اذيت و آزا رقرار گرفتن توسط کودکان زورگو
ـ افزايش سطح برانگيختگي سيستم عصبي خودکار ( سمپاتيک ) و سيستم مقابله با استرس ( ازجمله متابوليسم کورتيزول ) و درنهايت افزايش استعداد ابتلا به بيماريهاي مزمن و عفوني در طولاني مدت
* کمرويي يک خصيصه شخصيتي ارثي بوده و کاري براي آن نمي توان کرد. خير. اگر چه کمرويي در راس خصيصه هاي شخصيتي فطري ( ژنتيکي ) است ولي
تقريباً تمامي ابعاد شخصيتي تحت تاثير و تعامل ارث و محيط بوده و خوشبختانه تقريباً تمامي آنها را مي توان تا حدود زيادي اصلاح و يا درمان نمود ( به مطالب بعدي مراجعه کنيد ) و ثانياً بسياري از موارد کمرويي ثانويه و اکتسابي اهستند ( از جمله تجربيات بسيار بد و... )
منبع مقاله :
سادتيان، سيد اصغر؛ (1389)، کمرويي، خجالت، ترسويي، اضطراب، و ترس از مدرسه، جسارت، ابراز وجود، ترس از سخنراني، اضطراب اجتماعي، مهارتهاي اجتماعي در کودکان نوجوانان و بالغين، نشر انتشارات ما و شما، چاپ دوم