زندگي علمي واسيلي لئون تيف

نويسنده: محمود قنّادان

( Wassily Leontief ( 1905-1999

لئون تيف در سال 1973 به خاطر " گسترش روش تحقيق داده ها- ستانده ها و نيز اعمال روش هاي اجرايي مربوط به مسائل مهمّ اقتصادي "، جايزه نوبل اقتصاد را دريافت کرد.
وي در سال 1906 در سن پترزبورگ روسيّه متولد شد. پدرش استاد اقتصاد بود. در سن 15 سالگي به دانشگاه رفت. ابتدا در رشته فلسفه، جامعه شناسي و سپس در رشته اقتصاد به تحصيل پرداخت. در سال 1925 از دانشگاه سن پترزبورگ جايي که پدرش در آن اقتصاد کار تدريس مي کرد فوق ليسانس گرفت؛ در همين سال، روسيّه را براي تحصيل در دوره دکتراي دانشگاه برلين ترک کرد. وي که عضو موسسه اقتصاد جهاني دانشگاه کيل (1) بود، تحقيقات خود را در زمينه مشتق گيري آماري از معادلات عرضه و تقاضا ادامه داد ولي با عزيمت وي به نانکين (2) واقع در چين به عنوان مشاور وزارت راه آهن، تحقيقات و مطالعات وي براي مدت 12 ماه دچار وقفه شد.
لئون تيف در سال 1931 به آمريکا مهاجرت کرد و به عنوان محقّق در دفتر ملّي تحقيقات اقصتادي نيويورک مشغول به کار شد، وي يک سال بعد به گروه اقتصاد دانشگاه هاروارد پيوست. در سال 1946 استاد اقتصاد شد و در سال 1948 پروژه تحقيقات اقتصادي هاروارد را سازماندهي کرد و تا سال 1973 مديريت آن را به عهده گرفت. و در طول سال هاي 1931 تا 1975 در دانشگاه هاي هاروارد، کمبريج و ماساچوست به تدريس پرداخت و از سال 1975 تا زمان فوت، استاد اقتصاد دانشگاه نيويورک بود.
اگرچه دورنماي اقتصاد به عنوان مجموعه اي از نقش هاي با هم مرتبط ( که در آن يک بخش، کالا را از بخش ديگر خريداري مي نمايد و پول بالعکس از يک بخش به بخش ديگر جريان پيدا مي کند ) براي اوّلين بار توسط کانتيّون (3) و کوزنتس (4) مطرح شد اما لئون تيف اوّلين فردي بود که موّفق گرديد اين روابط را در قالب روابط رياضي بگنجاند و داده هاي لازم را براي تهيه جدول داده- ستانده واقعي جمع آوري نمايد.
لئون تيف عمر مطالعاتي خود را طرف تحليل جدول داده ها- ستانده ها کرد. وي زماني که در سن 19 سالگي روسيّه را براي تحصيل ترک کرد، آمادگي ارائه اين موضوع را داشت که نشان دهد چگونه چکيده نظريه ي تعادل لئون والراس (5) را مي توان کمّي ساخت. در سال 1941، زماني که استاد دانشگاه هاروارد بود يک جدول داده- ستانده براي اقتصاد آمريکا تنظيم کرد.
در انديشه اقتصادي والراس وابستگي بين عرضه و تقاضا از طريق قيمت ايجاد مي شود، اعمّ از اينکه مقادير و قيمت مربوط به کالا باشند يا مربوط به خدمات؛ براي لئون تيف اين وابستگي به عناصر ساختاري يک اقتصاد و فعّاليت هاي اقتصادي آن مرتبط مي شود ( قديري اصل، 1376، ص 788 )
از کارهاي مهمّ اين اقتصاددانان برجسته، ارائه ي معماي لئون تيف است. وي با بررسي ساختار تجارت خارجي آمريکا ثابت کرد که اين کشور به عنوان کشوري غني از سرمايه، به طور تعجّب انگيزي کالاهاي کاربَر صادر و کالاهاي سرمايه بَر وارد مي کند ( هوفمان، ص 151 ) و اين موضوعي است که با طرحي نظريّه هکشر (6)- اوهلين (7) درباره تجارت بين المللي در تناقض قرار مي گيرد. طبق نظريّه مزبور، کشورهايي نظير ايالات متحده آمريکا که داراي سرمايه نسبتاً فراوان هستند مايلند تا کالاهاي کاربَر وارد کنند. ( بلاگ، ص 252 ) اين مطلب اعتبار نظريّه قراردادي تناسب عوامل در تجارت بين المللي را زير سئوال مي برد.
جدول داده ها- ستانده هاي لئون تيف نشان مي دهد که هر بخش، توليد کالاهاي خود را توسط چه ميزان از کالاهاي ساير بخش ها انجام مي دهد و چگونه روش هاي داده ها- ستانده ها مي تواند براي آزمايش نظريّه هاي اقتصادي مورد استفاده واقع شود. ( Pressman,P.147 ) نتايج حاصله از تجزيه و تحليل داده ها- ستانده ها، بر روي يکي از زيرمجموعه هاي مهمّ علم اقتصاد با نام نظريّه توليد خطي تأثير بسياري گذاشته است. ( بلاگ، ص 252 ) تفکر اصلي پيرامون تحليل داده- ستانده آن است که اگر اقتصاد بخواهد از يک نوع کالا مثلاً اتومبيل، تعداد بيشتري توليد نمايد بايد مطمئن شود تمام داده ها يا اجزاي مورد نياز براي ساخت يک اتومبيل را در دسترس دارد. داده هاي نيروي کار به سهولت در اين چارچوب جاي مي گيرند. کارگراني که به مونتاژ اتومبيل مي پردازند، به عنوان داده اي تلقي مي شوند که خود نياز به داده هاي ديگر دارند. در اين صورت کارگران براي کارکردن به غذا، پوشاک، مسکن و اتومبيل نياز خواهند داشت. ( Pressman,P.146)
کاربردهاي ديگري نيز پيرامون تحليل داده- ستانده، از پژوهش لئون تيف سرچشمه مي گيرد، ابتداي اين استفاده به سال 1973 در رابطه با سازمان ملل مربوط مي شود. وي در اين پژوهش تلاش نموده است تا به طراحي و بسط مدل داده- ستانده براي جهان بپردازد که اين مدل متشکّل از اجزايي به نام " بخش هاي اقتصادي " است. ممکن است فردي اين گونه تصور کند که بخش هاي اقتصادي نه تنها به توليد محصولات طبيعي خود مثلاً اتومبيل مي پردازند بلکه در کنار آن تعدادي آلاينده را نيز توليد مي نمايند.
تحليل داده ها- ستانده ها بعضاً از تحليل تعادل عمومي مارکسي و والراسي نشأت گرفته و در رابطه با جريان هاي بين صنعتي اي به وجود آمده که خود زاييده " جدول اقتصادي " فرانسوا کنه (8) و نيز نتيجه روش چندبخشي اي بوده که در مکتب کيل (9) دنبال شده است. اگرچه نوسانات شهرت تحليل داده- ستانده نيز عمدتاً طي نيم قرن گذشته در سراسر دنيا، تحت تأثير اقتصاد، سياست اقتصادي و برنامه ريزي اقتصادي بوده است.
تحليل داده ها- ستانده ها، سيستم هاي توليد خطي اي را ايجاد نمود که در توسعه نظريه ي نئووالراسي جديد مؤثر بودند. سيستم لئون تيف نيز اگرچه براي بيشتر بخش هاي اقتصادي غير معمول بود امّا در احياي نظريه ي ريکاردويي کلاسيک، نقش بسيار حياتي داشت. ساختار تحليل داده- ستانده ( البتّه با برخي تفاوت هاي چشم گير ) توسط پيرو سرافا (10) و هواداران حزب نئوريکاردويي در دهه 1960 به کار گرفته شد تا ضمن حفظ ارزش نظريه هاي ديويد ريوکاردو (11) و کارل مارکس (12)، آنها را رواج دهد. کمک هاي لئون تيف به علم اقتصاد فقط به تحليل هاي داده- ستانده محدود نمي شود. مقاله ي سال 1936 وي در رابطه با کالاهاي مرکّب، او و جان هيکس (13) را به عنوان پدر اصل معروف اقتصاد خرد معرفي کرد. مطالعات اوليّه وي بر روي نظريه عمومي کينز (14) ( 1948- 1947 و 1937-1936 )، سرآغازي مهمّ در تأکيد به وجود آمده نئوکينزي بر تأثير دستمزدهاي ثابت ناچيز بر روي تفسير نظريه ي کينز به شمار مي رفت.
امروزه انديشه هاي لئون تيف در زمينه تحليل تجارت بين المللي، آموزش داده مي شود. اکثر فعّاليت هاي وي در سال 1946 مرتبط است با سرتيترهاي قرارداد دستمزد که خلاصه مطالبي است که امروزه کاربرد کلاسيک " مدل نماينده اصلي " ناميده مي شود؛ اصطلاحي که در آن زمان هنوز وضع نشده بود. (15) به عنوان يک نقد، انتقاد مکرّر لئون تيف از علم اقتصاد در کاربرد اشتباه رياضيات و روش هاي کمّي و نيز فقدان ارتباط و واقع گرايي در نظريه سازي هاي اقتصادي واضح، مشخص و کاملاً مناسب مي باشد. افراد مي توانند با استفاده از جدول داده- ستانده، تغييرات حاصله در تقاضاي مصرف که نتيجه ي دگرگوني هاي ايجاد شده در توليد محصول نهايي مي باشد را محاسبه کنند. يک تصور غيرواقعي از اين جدول آن است که نسبت هاي مصرف ثابت هستند. اين تصور اشتباه ناشي از آن است که کاربرد تحليل داده- ستانده، به نوعي پيش بيني و يا به نوعي برآورد تقريبي محاسبه نشده، محدود شده است.
تحليل داده- ستانده به عنوان تحليل جديد در عرصه علم اقتصاد انجام کارهاي تجربي گسترده اي را موجب گرديده است. از ديگر فعّاليت هاي مهمّ لئون تيف، مطالعه رشد و توسعه با تغييرات در فن آوري وابسته و ابزار توليدات است. پيشرفت فن آوري وسيله اي است که باعث مي شود توليد با دروندادهاي کمتر خصوصاً از لحاظ نيازهاي کار، صورت بگيرد و اين به معناي آن است که روابط داده- ستانده همواره در حال تغيير است. ( Pressman,P.147 ) وي هم چنين در زمينه نظريّه ي تجارت بين المللي و عمل کردن اجراي آن فعاليّت هايي داشته است. ( Blaug,P.512 )
لئون تيف در زمره اوّلين کساني بود که براي ساختن مدل بين الصنايع از ماشين حساب ( 1935 ) و کامپيوتر ( 1943 ) و براي اوّلين مدل خود 44 معادله با 44 مجهول که چيزي تقريباً معادل با 2000 ضريب تکنيکي مي شد، استفاده کرد. ( قديري اصل، 1376، ص 787 )
لئون تيف در آثار خود دائماً اين مطلب را يادآوري مي کند که " اقتصاددان خود بايد آستينها را بالا بزند و شخصاً روي اطلاعات آماري کار کند ". ( بلاگ، ص 252 ) لئون تيف دو نوع روابط را از يکديگر تفکيک کرده است: يک نوع روابط بين الصنايع است که در سال 1941 آن را مطرح کرد و ديگري روابط بين المناطق که در کتاب خود به سال 1953 آن را بررسي کرده است ( قديري اصل، 1376، صص 789- 788 ):

1. روابط بين الصنايع:

وي در کتاب اوّل خود جدول اقتصادي آمريکا را براي سال هاي 1929-1919 بررسي کرده است تا از طريق آن ساختار اقتصادي آمريکا را بين اين دو تاريخ مشخص نمايد. هدف از اين مطالعات اين است که بر اساس اطّلاعات آماري بتوان روابط بين صنايع را بر مبناي اصولي که بر توليد يک بخش به عنوان کالاهاي واسطه بين بخش هاي مختلف اقتصاد و مصرف نهايي توزيع مي شود، بررسي نمود.

2. روابط بين المناطق:

اساس سيستم وابستگي را مي توان به اين صورت خلاصه کرد: نقل و انتقال کالاها و خدمات بين مناطق جغرافيايي مشخص و ساختار اقتصادي داخل هر منطقه متقابلاً به هم وابسته اند. منظور از اين مطالعه، بررسي نتايجي است که از آن طريق بتوان ( رشد منطقه اي ) تغيير تقاضاي نهايي را معلوم ساخت.
وي علاوه بر تحليل داده- ستانده، بيشتر فعاليت خود را به تجزيه و تحليل رشد اقتصادي و اختلالات و بي نظمي هاي محيطي معطوف کرد ولي به مسائل گسترده تر روش شناسي علم اقتصاد و سياست هاي اقتصادي و اجتماعي نيز توجه خاصي داشت و همچون ساير اقتصاددانان هم عصر خويش، مطالعات روزمره را دنبال مي کرد که در اين صورت وي بيش از آنکه به عنوان يک طراح و علاقه مند به پايه گذاري روابط تجربي قلمداد شود، به عنوان منتقدي زيرک با برخورداري از مطالعات حرفه اي شهرت دارد.
واسيلي لئون تيف در مراکز، مؤسسات، دانشگاه ها، ادارات و آکادمي هاي فراواني عضويت داشت. رياست انجمن اقتصاددانان آمريکا، رياست انجمن اقتصادسنجي، عضويت در انجمن فيلسوفان آمريکا، عضويت در آکادمي علومي و هنر آمريکا، همکاري با مؤسسه بين المللي آمار، همکاري افتخاري با مرکز تحقيقات اقتصادي ژاپن و انجمن سلطنتي آمار لندن و نيز آکادمي انگلستان و بالاخره عضويت ارتباطي انستيتو فرانسه در سال 1968 را بايد از مهم ترين فعاليت هاي تحقيقاتي وي برشمرد. در دوران حيات علمي و تحقيقاتي در رشته هاي مختلف به وي نشان هاي علمي برجسته و يا دکتراي افتخاري اعطا کردند. دريافت درجه عالي دانشگاه پيسا در سال 1953، دکتراي افتخاري دانشگاه بروکسل (16) در سال 1962 و دکتراي دانشگاه يورک در سال 1967، عضو ارشد افتخاري ارتش فرانسه در سال 1968، دريافت کننده جايزه اقتصادي برنهارد هارمس در سال 1970 از آلمان غربي، دکتراي افتخاري از دانشگاه سوربن ( پاريس I ) در سال 1972، از جمله افتخارات پروفسور لئون تيف به شمار مي روند.
براي استفاده بيشتر از افکار و انديشه هاي لئون تيف مي توان به برخي از کتاب ها و مقالات وي به شرح زير مراجعه نمود:

A.Book:

1. The Structure of the American Economy, 1919 - 1939, 1941.
2. Studies in the Structure of the American Economy, 1953.
3. Input - Output Economics, 1966.
4. Essays in Economics: Theories and Theorizing, 1966.
5. Essays in Economics, 1966.
6. The Future of the World Economy, with A. P. Carter and P. Petri 1977.
7. Military Spending, with F. Duchin, 1983.
8. The Future impact of Automation on Workers, with F. Duchin, 1986.

B. Articles:

1. 'The Fundamental Assumption of Mr .Keynes's Monetary Theory of Unemployment", 1936, QJE.
2. "Introduction to a Theory of the Internal Structure of Functional Relationships" 1947, Econometrica.
3. "Input - Output Economics", 1951, Scientific American.
4. 'The Problem of Quality and Quantity in Economics", 1959, Daedalus.
5. 'Modern Techniques for Economic Planning and Projection", 1963, Scuala in Azione.
6. 'Money-flow Computations", With A. Brody, 1993, Econ Systems Research.

پي‌نوشت‌ها:

1. Kiel university
2. نانکين Nanking يا نانجين در زبان چيني، مرکز ايالت جيانگشوي چين مي باشد. شهري است واقع در جنوب غربي چين.
3. Richard Cantillon ( 1680-1734 )
4. Simon Kuznets ( 1901-1985 )
5. Leon Walras ( 1834-1910 )
6. Eli Filip Heckscher ( 1879-1952 )
7. Bertil Gotthard Ohlin ( 1899-1979 )
8. Francois Quesnay ( 1694-1774 )
9. مکتب کيل kiel school به گروهي از اقتصاددانان آلماني وابسته به انستيتوي اقتصاد جهاني کيل در زمان جنگ داخلي اشاره دارد.
10. Piero Sraffa ( 1898-1983 )
11. David Ricardo ( 1772-1823 )
12. Karl Marx ( 1818-1883 )
13. John Richard Hicks ( 1904-1989 )
14. John Maynard Keynes ( 1883-1946 )
15. Ibid.
16. Brussels university