با عرض سلام و با آرزوی سعادت و سلامت برای برادر گرامی! لطفا در سوالات شرعی خود مرجع تقلید خود را معین فرمایید. اما در مورد پاسخ سوالتان باید اول بگویم انسان بايد به عدالت و صلاحيت امام جماعت اطمينان داشته باشد و تا وقتي كه به عدالت امام جماعت و صلاحيت او براي امامت يقين نداشته باشيد، اقتدا كردن به او جايز نيست. عدالت؛ يعني، ملكه‏اي كه شخص را از انجام گناه كبيره و اصرار بر صغيره بازدارد و به انجام واجبات وادار كند و علامت آن حسن ظاهر است كه اگر از افرادي كه با او در ارتباط هستند سؤال شود گواهي به اين امر مي‏دهند و نيز اگر از فرستاده شدن شخص از طرف مركز خاصي اطمينان به عدالت پيدا شود كفايت مي‏كند (توضيح المسائل ، مسأله 1268). اگر از اقتداء افراد متدين هم اطمينان به عدالت پيدا شود كافي است. بلي، چنانچه امام را نشناسيد و بدانيد ساير مأمومين هم بدون توجه به مسأله به او اقتدا كرده اند نمي توانيد اقتدا نماييد. درضمن يكي از شرائط صحت نماز جماعت عدالت امام جماعت است. بديهي است اگر مأموم، امام جماعت را به عدالت نمي‏شناسد، نمي‏تواند به او اقتدا كند ولي در موقعي كه در مسجد نماز جماعتي بر پا مي‏شود شما نبايد نماز فرادي بخوانيد، چون بي احترامي به امام جماعت مي‏شود، حسن ظاهر در امام جماعت كافي است. وقتي عده زيادي پشت سر امام جماعتي نماز مي‏خوانند ، مجوزي براي اقتدا كردن است. با توجه به سن و شرایط دوست عزیزم خوب دیدم نظرات حضرت آیت الله بهجت رحمت الله علیه را در باب مسائل نماز جماعت تقدیم نمایم و بگویم که این مسائل اکثرا مشترک و مورد قبول همه مراجع عظام تقلید است: ثواب نماز جماعت و پاك شدن عقوبت گناهان سؤال1067. آيا ثواب نماز جماعت باعث پاك شدن عقوبت گناهان مى‏شود؟ پاسخ: در آن چه مربوط به حق النّاس و يا هر چه انسان مأمور به تدارك است، نيست و در غير آن بى‏اثر نيست. حكم نماز خواندن با جماعت با سرعت سؤال1068. آيا نماز به صورت جماعت با سرعت و بدون مستحبات بهتر است يا به صورت فرادا با مستحبات؟ پاسخ: در صورت خواندن با جماعت بهتر است. فضيلت نماز جماعت يا ادامه عزادارى سؤال1069. آيا نماز جماعت اوّل وقت مهم‏تر است يا ادامه عزادارى امام حسين ـ عليه‏السّلام ـ ؟ پاسخ: جمع آن دو ممكن است. جمع بين دو فضيلت نماز جماعت و نماز اوّل وقت سؤال1070. اگر نماز جماعت پس از زمان فضيلت اوّل وقت برپا شود، چگونه مى‏توان بين دو فضيلت نماز جماعت و نماز اوّل وقت جمع نمود؟ ترجيح با كدام است؟ پاسخ: در اوّل وقت، نماز فرادا بخواند و بعد به جماعت آن را اعاده كند و اگر نخواست دو نماز بخواند، احتياط در اين امر مستحبّى، در تقديم نماز اوّل وقت است. جواز عدول به نافله در نماز استيجارى براى درك جماعت سؤال1071. آيا در نماز استيجارى مى‏توان براى رسيدن به جماعت، به نافله عدول كرد؟ پاسخ: جايز است. عقوبت ترك جماعت سؤال1072. چون نماز جماعت واجب نيست و با توجّه به اين كه جماعت در دسترس است، اگر در نماز جماعت شركت نكنيم، در محضر خداوند متعال مؤاخذه مى‏شويم؟ پاسخ: استحباب شركت در جماعت، مؤكّد است؛ به طورى كه بين مستحبّات كم‏نظير يا بى‏نظير است و ترك آن به عنوان اوّلى مؤاخذه ندارد. انتخاب بين نماز فرادا با حضور قلب يا جماعت بدون حضور قلب سؤال1073. اگر كسى احساس كند كه در نماز فرادا داراى حضور قلب بيشترى است و در نماز جماعت به عللى كسل مى‏شود، كدام را انتخاب كند؟ پاسخ: دومى را انتخاب كند. صحّت حديثى كه ترك كنندگان نماز جماعت را يهودى معرفى مى‏كند سؤال1074. گويا از حضرت رسول اكرم ـ صلّى‏اللّه‏عليه‏وآله‏وسلّم ـ روايت شده كه فرموده‏اند: كسانى كه به جماعت حاضر نمى‏شوند و فُرادا نماز مى‏خوانند، يهودى هستند با آنان معاشرت نكنيد. آيا اين حديث صحيح است يا نه؟ پاسخ: بايد شرايط خارجى صدور روايت ملاحظه شود. اشتغال به كارهاى ادارى و عدم حضور در نماز جماعت سؤال1075. در بعضى اماكن ادارى، هنگام برپايى نماز جماعت كه در وقت ادارى است، تعدادى از افراد به خاطر شرايط كارى در نماز جماعت شركت نمى‏كنند ـ با آن كه انجام دادن آن كارها بعد از وقت ادارى يا در روز بعد ممكن است ـ آيا عمل آن‏ها سبك شمردن نماز محسوب مى‏شود؟ پاسخ: موارد آن مختلف است. بهترين محل براى نماز جماعت سؤال1076. بهترين مكان‏ها جهت نماز جماعت چه مكان‏هايى است؟ پاسخ: به ترتيب: 1) مسجد الحرام؛ 2) مسجد النّبى؛ 3) مسجد كوفه؛ 4) مسجد سهله؛ 5) مسجد خيف؛ 6) مسجد غدير؛ 7) مسجد بيت المقدس؛ 8) مسجد براثا؛ 9) مسجد قبا؛ 10) مسجد جامع هر شهر؛ 11) مسجد قبيله؛ 12) مسجد بازار و نيز مشاهد مشرفه انبيا و اوصياى آنان و ائمه ـ عليهم‏السّلام ـ . تداخل بين نماز جماعت و جلسه‏ى قرآن سؤال1077. اگر بين نماز جماعت و جلسه‏ى قرآن تداخل پيش بيايد، كدام يك مقدّم است؟ پاسخ: نماز جماعت مقدّم است. اقتدا به كسى كه مسايل قرائت را رعايت نمى‏كند سؤال1130. در مسايلى از نماز كه شما فتواى خاصّى داريد ـ مثلاً رعايت مدّ را در قرائت نماز واجب دانسته‏ايد ـ ، آيا مى‏توانيم به كسى كه اين موارد را رعايت نمى‏كند اقتدا كنيم؟ پاسخ: نمى‏توانيد، بنابر احتياط. اگر مأموم قرائت امام را صحيح نداند سؤال1131. اگر قرائت امام جماعت از نظر مأموم صحيح نباشد، مى‏تواند به او اقتدا كند؟ پاسخ: خير، نمى‏تواند. قرائت حمد و سوره با لحن زيبا سؤال1132. آيا امام جماعت مى‏تواند قرائت حمد و سوره و اذكار را با لحن زيبا انجام دهد؟ (در حالى كه خودش عادت به اين كار در حال فرادا را ندارد.) پاسخ: اگر به قصد ريا نباشد، اشكال ندارد. شكّ در صحّت قرائت نماز امام سؤال1133. شخصى در صحّت قرائت امام شكّ دارد. آيا مى‏تواند اقتدا كند يانه؟ و اگر مى‏تواند اقتدا كند، به چه نحوى امكان‏پذير است؟ پاسخ: اگر شكّ در حكم باشد نمى‏تواند اقتدا كند؛ و اگر شكّ در موضوع باشد مى‏تواند اقتدا كند و اگر در اثنا فهميد كه به صورت اشتباهى غلط خوانده، خود مأموم آن قرائت را مى‏خواند، گرچه احتياط در اين است كه قصد فرادا نمايد. اطمينان به عدم صحت قرائت امام سؤال1134. اگر مطمئن باشيم كه قرائت امام صحيح نيست، مى‏توانيم به او اقتدا كنيم؟ پاسخ: خير، نمى‏توانيد. اقتدا به كسى كه قادر به بلند خواندن نماز نيست سؤال1135. شخصى به علت بيمارى كه دارد نمى‏تواند نمازهاى صبح و مغرب و عشا را با صداى بلند (جهر) بخواند، آيا اقتدا به او در آن نمازها صحيح است؟ پاسخ: احوط ترك اقتدا است. اقتدا به امام جماعتى كه بعضى حركات و حروف را اشتباه مى‏خواند سؤال1136. آيا اقتدا به امام جماعتى كه بعضى از حركات و حروف ادعيه يا آيات قرآن را اشتباه مى‏خواند، صحيح است؟ پاسخ: اگر به حدّ غلط خواندن باشد و در محلّ تحمّل باشد (در حمد و سوره دو ركعت اوّل نماز)، اقتداى به او صحيح نيست. امامت كسى كه بين اجزاى نماز فاصله زيادى مى‏اندازد سؤال1137. اگر شخصى كه عادت دارد بين اجزاى نماز فاصله‏ى زيادى بيندازد يا در حين قرائت، زياد مكث كند؛ مى‏تواند امام جماعت باشد؟ پاسخ: اگر مخلّ به موالات لازم در نماز نباشد، اشكال ندارد. امامت فردى كه براى وضو، نايب مى‏گيرد سؤال1138. اگر فردى براى گرفتن وضو، نايب بگيرد، صلاحيّت امام جماعت شدن را دارا است يا خير؟ پاسخ: خالى از اشكال نيست اقتدا به فردى كه به كمك عصا يا ديوار، مى‏ايستد سؤال1139. اگر فردى به كمك عصا يا ديوار قادر به ايستادن باشد، آيا اقتدا به او جايز است؟ پاسخ: اگر مأموم در حال ايستاده به تكيه كردن نياز ندارد، اقتداى او به كسى كه به تكيه كردن نياز دارد، محل اشكال و احتياط است. امامت كسى كه كمرش خميده است سؤال1140. شخصى كه كمرش مقدارى خميدگى دارد، به نظر حضرتعالى مى‏تواند امام جماعت شود يا خير؟ پاسخ: اگر به حدّى است كه انتصابى كه شرط در قيام است از او فوت نمى‏شود، اشكال ندارد. امام جماعت فرد نابينا سؤال1141. آيا شخص نابينا مى‏تواند امام جماعت باشد؟ به خصوص كه از اين جهت، در كيفيت تطهير بدن و لباسش شبهه وجود داشته باشد؟ پاسخ: ظاهرا اشكال ندارد شخصى كه برص (پيسى) دارد سؤال1142. اگر شخصى (پيسى) داشته باشد، ولى به قدرى كم است كه مردم نمى‏دانند و زير لباس پنهان مى‏ماند. آيا چنين شخصى نبايد امامت كند؟ اگر امامت كند، نماز مأمومين اشكال پيدا مى‏كند؟ پاسخ: مكروه است؛ ولى اشكال ندارد. اقتدا به كسى كه روى صندلى چرخ‏دار نماز مى‏خواند سؤال1143. آيا به شخصى كه روى صندلى چرخدار نماز مى‏خواند مى‏توان اقتدا كرد؟ پاسخ: كسى كه ايستاده نماز مى‏خواند، بنابر اظهر نمى‏تواند به كسى كه نشسته نماز مى‏خواند اقتدا كند. امامت كسى كه يك دست او قطع شده است سؤال1144. آيا كسى كه يك دست او قطع شده است، مى‏تواند امام جماعت بشود؟ پاسخ: اشكال دارد. كسى كه يك يا چند موضع از مواضع هفت‏گانه‏اش را باندپيچى كرده سؤال1145. اگر كسى يكى يا چند موضع از مواضع هفت‏گانه‏اش، كه به هنگام سجده بايد بر زمين قرار بگيرد، باندپيچى شده يا گچ گرفته باشد، مى‏تواند امام جماعت باشد؟ پاسخ: در مورد گچ گرفتگى و يا وجود باند در پيشانى خلاف احتياط است. امامت كسى كه براى سجده مهر را بالاتر مى‏آورد سؤال1146. آيا كسى كه براى سجده، مهر را روى ميز مى‏گذارد و سجده مى‏كند، مى‏تواند امام جماعت شود؟ پاسخ: اشكال دارد. امام جماعت شخصى كه موضع سجده‏اش قطع شده است سؤال1147. شخصى كه بعضى از مواضع سجده‏اش مانند انگشت بزرگ پا قطع شده باشد، آيا مى‏تواند امام جماعت بشود يا نه؟ پاسخ: اشكال دارد. مجروح و معلولى كه ركوع و سجود را با اشاره انجام مى‏دهد سؤال1148. آيا مجروح يا معلولى كه ركوع و سجود را با اشاره انجام مى‏دهد، مى‏تواند امام جماعت بشود؟ پاسخ: اشكال دارد. اقتدا به كسى كه نمى‏تواند تمام كف دست را روى زمين بگذارد سؤال1149. آيا مجروح يا معلولى كه نمى‏تواند تمام كف دست را روى زمين بگذارد، جايز است امام جماعت شود؟ پاسخ: خلاف احتياط است، بنابراين اشكال دارد. اقتداى قارى قرآن به ديگرى سؤال1150. اقتداى فردى كه قارى قرآن است و قرآن را با لحن زيبا و با رعايت اصول و قواعد تجويدى قرائت مى‏كند به كسى كه به صورت معمولى قرائت مى‏نمايد چه حكمى دارد؟ پاسخ: جايز است. اشتباه در افعال و اذكار امام سؤال1151. اگر بدانيم كه امام جماعت مثلاً «اللّه‏ الصّمد» را درست تلفظ نمى‏كند و يا در انجام تشهد نماز اشكال دارد، آيا مى‏توان تا آن مقدار از نماز نيّت جماعت كرد و از آن جا به بعد نيّت فرادا نمود؛ يا آن مقدار از نماز مثل «اللّه‏ الصمد» راخود انسان قرائت كند و بقيه نماز را به جماعت تمام نمايد؟ پاسخ: از اوّل نمى‏توان به او اقتدا كرد، بنابر احوط. اقتدا به كسى كه بر جهر قادر نيست سؤال1152. كسى كه به طور دايم يا موقّت، قادر به خواندن قرائت نماز به طور جهر نيست، آيا اقتداى به او در نمازهاى جهريّه ـ يعنى صبح و مغرب و عشا ـ صحيح است؟ پاسخ: بنابر احوط، جايز نيست. اقتدا به كسى كه نماز با غسل غير جنابت را جايز مى‏داند سؤال1153. امام جماعت از روى اجتهاد يا تقليد با غسل‏هاى غير جنابت نماز خواندن را جايز مى‏داند. آيا مقلّدين حضرتعالى مى‏توانند اقتدا كنند يا نه؟ و اگر مأموم شك كرد كه آيا امام بعد از غسل جمعه مثلاً وضو هم گرفته است يا نه، مى‏تواند به او اقتدا كند؟ پاسخ: احتياط در ترك اقتدا است. اقتدا به كسى كه نماز با غسل مستحبى را جايز مى‏داند سؤال1154. اگر امام جماعتى، نماز با غسل مستحبى را جايز بداند و مأموم از روى تقليد يا اجتهاد آن را جايز نداند، مأموم مى‏تواند به امام اقتدا كند يا خير؟ پاسخ: بنابر احتياط واجب جايز نيست. اقتدا به كسى كه دست يا پا ندارد سؤال1155. در جنگ تحميلى بعضى از روحانيون از ناحيه‏ى يك دست يا يك پا و يا... قطع عضو شده‏اند و در ايّام محرم و صفر و رمضان جهت اقامه‏ى جماعت و تبليغ به شهرها و روستاها مى‏روند و نظر مراجع فعلى در اين‏باره مختلف است، نظرتان را مرقوم فرماييد؟ پاسخ: بنابر احتياط واجب به شخص معذورى كه نماز عذرى مى‏خواند نمى‏شود اقتدا كرد؛ مگر به فردى كه به علت عذرى تيمم نموده است و كسى كه با مأموم، نقص مساوى داشته باشد. پس در فرض سؤال على الاحوط نمى‏تواند اقتدا كند. سجده فردى كه به علّت سوختگى انگشت‏هايش جمع شده است سؤال1156. شخصى هستم به علت سوختگى انگشتانم جمع شده است، به طورى كه كف دستم هنگام سجده كاملاً بر روى زمين قرار نمى‏گيرد و فقط مقدارى از كف دست و سر انگشتان روى زمين قرار مى‏گيرد. آيا بنده مى‏توانم اقامه نماز جماعت نمايم؟ آيا مى‏شود پارچه‏اى در دست گرفته كه خلأ پر شود و اقامه نماز جماعت نمود؟ پاسخ: بلى، اگر نتوانيد تمام كف دست را روى زمين بگذاريد، متعيّن است كه با پارچه، خاك يا هر چيز ديگر كف دست را پر كنيد تا همه جاى دست عرفا روى زمين مستقر باشد و با امكان اين مطلب، فرقى بين نماز جماعت و فرادا نيست. شخص داراى نيمه كف سؤال1157. آيا شخصى كه يك دستش داراى پنج انگشت است؛ ولى كف دست او به اندازه‏ى نصف كف دست افراد عادى است، مى‏تواند امامت كند؟ پاسخ: اگر فقط اشكال در كوچكى كف دست باشد، اظهر صحّت جماعت است. كسى كه نقص عضو دارد، ولى مقلّد ديگرى است سؤال1158. روحانيونى كه نقص عضو دارند، اگر مقلّد مرجعى باشند كه امامت جماعت را براى آن‏ها بلااشكال مى‏داند، ولى در مأمومين آن‏ها كسانى باشد كه احتمالاً يا علما مقلّد مرجعى باشند كه اقتدا را مجاز نمى‏داند، آيا بر امام جماعت فوق لازم است كه در هر مكانى كه نماز به امامت او اقامه مى‏شود قبل از نماز، مأمومين را از حكم مسأله‏ى مرجع آن‏ها آگاه سازد؟ پاسخ: اگر مأمومين از جهت اين كه حكم مسأله را نمى‏دانند به او اقتدا مى‏كنند، بنابر احتياط بايد آن‏ها را ارشاد كند و اگر اقتدا از اين جهت است كه موضوع را نمى‏دانند، لازم نيست به آن‏ها اطّلاع دهد. صحّت امامت زن براى زنان سؤال1159. آيا زن مى‏تواند براى زنان امام جماعت شود؟ پاسخ: با وجود شرايط، مانعى ندارد. امامت شخص خنثى سؤال1160. آيا كسى كه خنثى است مى‏تواند لباس روحانيت بپوشد و امام جماعت شود؟ پاسخ: اگر خنثايى باشد كه بيشتر علايم مرد را داشته باشد كه ملحق به مردان باشد، جايز است. اقتداى زن پاك به زن مستحاضه سؤال1161. آيا زنى كه مستحاضه نيست، مى‏تواند به زنى كه مستحاضه است اقتدا كند؟ پاسخ: بنابر احتياط، نمى‏تواند به او اقتدا كند. امام راتب سؤال1162. منظور از امام راتب چيست؟ آيا با وجود امام راتب، اقامه‏ى فرد ديگرى صحيح است؟ پاسخ: امام راتب يعنى امامى كه براى امامت آن مسجد معيّن شده مقدّم است؛ ولى امامت ديگرى هم صحيح است. جلوگيرى از اقامه نماز امام غير راتب سؤال1163. آيا كسى مى‏تواند از اقامه‏ى نماز جماعت توسط شخصى غير از امام راتب، در مسجد جلوگيرى كند؟ پاسخ: خير، نمى‏تواند. ممانعت بانيان مسجد از امامت امام راتب سؤال1164. اگر كسانى در ساختن مسجد سهم داشته باشند، آيا مى‏توانند مانع از اقامه نماز توسط امام راتب شوند و بگويند ما به امامت اين فرد راضى نيستيم؟ پاسخ: خير، نمى‏توانند. اقتدا به نماينده‏ى امام جماعت پيشين سؤال1165. اگر امام جماعتى، به دليل مسافرت، غايب باشد و شخصى را به جاى خود معرفى نمايد، آيا اقتداى به او صحيح است؟ هم‏چنين اگر كسى را معرفى نكند و شخصى بدون اجازه به جاى او بايستد؟ پاسخ: بايد آن امام را مأمومين عادل بدانند. امام جماعت اهل تسنن سؤال1166. آيا اقتدا به امام جماعت سنّى مذهب جايز است؟ پاسخ: خير، باطل است. اقتدا به اهل تسنن در ايام حج سؤال1167. آيا اقتدا كردن به اهل تسنّن به ويژه در ايام حج كه نماز مغرب را پيش از وقت مى‏خوانند يا اين كه مهر نمى‏گذارند و فاصله را رعايت نمى‏كنند، جايز است؟ پاسخ: مأموم واجب است به وظيفه فرادا عمل كند؛ و اگر لازم است تقيّه كند، حمد و سوره و لااقل حمد را به صورت آهسته بخواند، در غير اين صورت نماز را اعاده نمايد. اعاده نمازهايى كه با تقيّه خوانده شده سؤال1168. اگر كسى به خاطر تقيّه به امام جماعت سنّى يا غير عادل اقتدا كند، بايد نمازش را اعاده كند؟ پاسخ: اگر حمد و سوره نمازهايش را و يا لااقل حمد آن‏ها را ـ هر چند آهسته ـ نخوانده است بايد نمازش را اعاده نمايد. اقتدا به امام جماعت شيعه‏ى فاسق يا سنّى عادل سؤال1169. اگر دو امام جماعت باشند: يكى شيعه و فاسق و ديگرى سنّى و عادل. اقتدا به كدام يك از آن دو ارجح است؟ پاسخ: اقتداى به هر كدام باشد، باطل است. مقدارى كه در صف جماعت اهل سنت، جايز است مانند آنان نماز بخوانيم سؤال1170. در هنگام اقتداى به اهل سنّت، تا چه مقدار جايز است مانند آن‏ها نماز بخوانيم؟ پاسخ: در صورت تقيّه، بايد لااقل حمد را مأموم ـ هر چند آهسته ـ بخواند. اقتداى ندانسته مأموم به نماز مستحبّى سؤال1171. فردى در حال خواندن نماز مستحبّى است، ديگرى به گمان اين كه وى نماز واجب مى‏خواند به او اقتدا مى‏كند، وظيفه او چيست؟ پاسخ: احتياط در وجوب اعلام امام جماعت است كه اقتدا كننده بفهمد و اگر به وظيفه‏ى منفرد عمل نكرده، آن نماز را هر چند به مثل سجده‏ى سهو جبران كند و يا اگر مثلاً ركنى را اضافه كرده است، اعاده كند مأموم و امام بودن يك نفر در يك نماز سؤال1172. شخصى دو ركعت اوّل نماز خود را به جماعت خوانده كه نماز اوّل تمام مى‏شود، بنابراين دو ركعت ديگر را فرادا مى‏خواند. آيا شخص سوم مى‏تواند به فرد مزبور اقتدا كند؟ پاسخ: مانع ندارد. اقتدا به خيال ركعت آخر و معلوم شدن ركعت دوّم سؤال1173. اگر كسى در ركعت دوّم در حين تشهّد امام جماعت به تصوّر اين كه ركعت چهارم مى‏باشد براى درك فضيلت جماعت اقتدا كند و بعدا بفهمد ركعت آخر نبوده است، وظيفه‏اش چيست؟ پاسخ: مى‏تواند به جماعت ادامه دهد و همراه امام برخيزد و ركعت اوّل خود حساب نمايد. اقتداى نماز قضا به جمعه سؤال1174. آيا نماز قضاى يوميّه را مى‏توان به نماز جمعه اقتدا كرد؟ پاسخ: اگر جمعه با شرايط آن اقامه شود، مى‏شود اقتدا كرد. امامت كسى كه در داشتن نماز قضا شك دارد سؤال1175. شخصى كه شكّ دارد آيا نماز واجب يوميّه‏اى از او قضا شده يا نه، فرموده‏اند كه قضاى آن نماز مستحبّ است. آيا مى‏تواند با همين نماز امامت كند و ديگران به او اقتدا نمايند؟ پاسخ: اقتدا به نماز مذكور اشكال دارد. امامت شخصى كه قبلاً مأموم بوده و اين نماز را به جماعت خوانده سؤال1192. آيا مأموم مى‏تواند پس از تمام شدن نماز جماعتش، امامت جماعت همان نماز را بر عهده بگيرد؟ پاسخ: جواز جماعت محل تأمل است؛ ولى در صورتى كه جماعت دوم داراى مزايايى باشد كه در شرع رجحان داشته باشد و كسى بخواهد به اميد مطلوب بودن دو مرتبه نمازش را به جماعت بخواند، بنابر اظهر جايز است. دوباره خواندن نمازى كه يقين به صحت آن داريم سؤال1193. اگر كسى نمازش را در حالى كه امام يا مأموم است بخواند و يقين به صحت اين نماز داشته باشد، آيا جايز است دوباره آن را به عنوان امام يا مأموم بخواند؟ اگر جايز باشد آيا اين عمل، مستحبى است يا نه؟ پاسخ: جواز جماعت محل تأمل است؛ مگر در صورتى كه جماعت دوم داراى مزايايى باشد. (به تفصيلى كه در مسأله قبلى ذكر گرديد.) اختلاف اجتهادى يا تقليدى امام و مأموم سؤال1194. آيا اقتدا به امام جماعتى كه بلند خواندن قرائت را در نماز ظهر روز جمعه مستحب مى‏داند (از روى اجتهاد يا تقليد) و بلند مى‏خواند، براى مأمومى كه آهسته خواندن در قرائت ظهر جمعه را واجب مى‏داند، جايز است؟ پاسخ: احتياط واجب ترك اقتدا است. اختلاف در تقليد يا اجتهاد امام با مأموم سؤال1195. اگر در مسأله‏اى مأموم و امام از روى اجتهاد يا تقليد اختلاف داشته باشند، اقتدا صحيح است؟ پاسخ: در مواردى كه نماز امام در مقام عمل به نظر مأموم باطل نباشد، مانع ندارد و در غير اين صورت خلاف احتياط وجوبى است. اختلاف امام و مأموم در وجوب سوره سؤال1196. اگر امام و مأموم در وجوب سوره اختلاف داشته باشند، به طورى كه امام، واجب نمى‏داند ولى مأموم واجب مى‏داند، آيا اقتدا صحيح است؟ پاسخ: اگر امام سوره را نخواند، اقتدا جايز نيست، بنابر احتياط. اختلاف رأى در شكسته يا كامل بودن نماز، بين امام و مأموم سؤال1197. امام جماعتى به خاطر شغلى كه دارد هر روز از شهرى به شهرى رفت و آمد مى‏كند و به دليل اين كه خود را كثيرالسّفر مى‏داند، نمازش را كامل مى‏خواند. اگر مرجع تقليد كسانى، كثير السّفر بودن يا شغل كسى در سفر بودن را براى كامل بودن نماز قبول نداشته باشد، آيا آن افراد مى‏توانند به آن امام جماعت، اقتدا نمايند؟ پاسخ: بنابر احوط نمى‏توانند. موفق ، موید و پیروز و سربلند باشید