با عرض سلام وتبریک میلاد نور مهدی آل محمد ص و با آرزوی سعادت و سلامت برای برادر گرامی! مجوس به قوم آتش پرست گفته مي‏شود كه از پيروان و تابعان زرتشت مي‏باشند و به فارسي آنان را گبر نامند.(1) آن‏ها قائل به دو مبدء نور و ظلمت و يزدان و اهريمن بوده‏اند.(2) و فرقه‏اي از ثنويه‏اند كه قائل هستند كه فاعل همه خوبي‏ها و خيرها يزدان است و فاعل همه بدي‏ها و شرها اهريمن.(3) بر اين اساس، مجوس و مجوسيان به پيروان زرتشت اطلاق مي‏گردد. در دايرة المعارف فارسي آمده است: "در كتاب ملل و نحل شهرستاني كلمه مجوس، به معناي اعم، به پيروان زرتشت اطلاق شده و مجوس عنوان كلي معتقدان به دو اصل نور و ظلمت شناخته شده است. شهرستاني مجوس را به سه گروه (و در واقع چهار) فرقه بزرگ تقسيم كرده است: 1 - كيومرثيه 2 - زروانيه 3 - زرتشتيه. آن گاه از جمله مجوس زرتشتيه فرقه بافريديه را ذكر كرده است كه در واقع بايد آن را از جمله فرقه‏هاي اصلي مجوس شمرد نه از زرتشتيان بخصوص (4) مفسران و دانشمندان اسلامي در اين كه مجوسيان اهل كتاب هستند يا نه؟ اختلاف نظر دارند. برخي، آنان را از اهل كتاب ندانسته و پيامبر آنان را كه زرتشت باشد، مدعي نبوت شمرده‏اند.(5) برخي ديگر مجوسيان را اهر كتاب دانسته و براي آنان پيامبري را قائل شده‏اند. از آيه 22 سوره حج استفاده مي‏شود كه مجوسيان نيز اهل كتاب هستند: "ان الذين آموا و الذين هادوا و الصابئين و النصاري و المجوس و الذين اشركوا ان اللَّه بمإ؛ ّّ يفصل بينهم يوم القيامه؛(6) كساني كه ايمان آورده‏اند و يهود و نصاري و صابئاو مجوس و مشركان خداوند در ميان آن‏ها روز قيامت داوري مي‏كند". از اين كه خداوند مجوس را در برابر مشركان قرار داده است، استفاده مي‏شود كه مجوس اهل كتاب است: "واژه مجوس فقط يك بار در قرآن مجيد در همين آيات مطرح شده و با توجه به اين كه در برابر مشركان و در صف اديان آسماني قرار گرفته‏اند چنين بر مي‏آيد كه آن‏ها داراي دين و كتاب و پيامبري بوده‏اند".(7) علامه طباطبايي در ذيل آيه 17 سوره حج مي‏نويسد: "و مراد به مجويس قوم معروفي هستند كه به زرتشت گرويده، كتاب مقدسشان (اوستا) است"(8) پي نوشت‏ها: 1 - ر. ك: لغت نامه دهخدا، ج 12، ص 17953 و معارف و معاريف، ج 9، ص 127. 2 - تفسير نمونه، ج 14، ص 43 - 44 و مرتضي مطهري، عدل الهي، ص 80 - 81. 3 - لغت نامه دهخدا، ج 12، ص 17953 و ترجمه الميزان، ج 14، ص 532. 4 - دايرة المعارف فارسي، ج 3، ص 2666. 5 - همان. 6 - حج(22) آيه 17؛ تفسير نمونه، ج 14، ص 44 - 46 و ترجمه الميزان، ج 14، ص 530 - 532. 7 - تفسير نمونه، ج 14، ص 44. 8 - ترجمه الميزان، ج 14، ص 532. ----------------- و دیگر اینکه : . مجوس گروهي هستند كه به زرتشت گرويده و كتاب مقدسشان اوستاست. البته تاريخ زندگي زرتشت و زمان ظهور او بسيار مبهم مي باشد زيرا هنگام تسلط اسكندر بر ايران، كتاب مقدس خود را به كلي از دست دادند تا آن كه در زمان پادشاهان ساساني، دوباره نگاشته شد. (محمدحسين طباطبايي، ترجمه تفسير الميزان، ج 14، ص 532) 2. با توجه به از ميان رفتن كتاب اصلي مجوسيان، واقعيت مذهبشان در هاله اي از ابهام قرار دارد. آن چه مسلم مي باشد، باور آنان به دو مبدأ براي تدبير عالم است؛ يكي مبدأ خير (يزدان يا نور) و ديگري مبدأ شر (اهريمن يا ظلمت). از جمله ديگر باورهاي مسلم آنان، مقدس پنداري ملائكه، بي آن كه هم چون بت پرستان از آنان بت بسازند و تنها توسل و تقرب جويي به آن ها، مقدس پنداري آتش. (همان) 3. اين واژه يك بار، آن هم در آيه هفدهم از سوره مبارك حج به كار رفته است. 4. در روايتي ، پرسش و پاسخ بسياري ميان يك زنديق و امام صادق(ع) درباره مجوس مطرح شده و در بخشي از آن كه، زنديق از مقايسه عرب جاهلي و مجوس در نزديكي به حق پرسيد، امام(ع) فرمود: عرب جاهلي به دين حنيف نزديك تر بودند زيرا، مجوس همه پيامبران را منكر بوده و به هيچ يك از سنت هاي آنان پاي بند نبودند، حدود سيصد پيغمبر را به قتل رساندند، بر خلاف عرب، غسل جنابت نمي كردند، مرده هاي خود را در صحرا و در جوف سنگ ها نهاده، ختنه نكرده و با دختر و خواهر خود، ازدواج مي كردند؛ در حالي كه عرب ها غسل كرده و ختنه مي كردند. مرده هاي خود را دفن نموده و ازدواج با محارم را روا نمي دانستند. نيز امام صادق(ع) در روايتي ديگر خطاب به اسحاق بن عبدالله اشعري فرمود: از مجوس ياري مخواه، اگر چه براي گرفتن دست و پاي گوسفندي باشد كه، بخواهي آن را بكشي. (مصطفي حسيني دشتي، معارف و معاريف، ج 5، ص 1989) 5. افزون بر آن چه گفته شد در تبيين هدف آفرينش جهان به وسيله خداوند، اين گروه عقايد چندگانه سخيف و دور از منطق صحيح دارند كه، اگر كسي خداوند را به جلالت و كبريايش شناخته باشد، بدان ها وقعي نمي نهد. نمونه هايي از اين دست عقايد به قرار زير است: الف. هدف آفريدگار جهان اين بود كه، خود را از شر دشمن، يعني شيطان برهاند و اين جهان را دامي ساخت، كه دشمن را در آن بيفكند. (همان) ب. خدا به وحشت افتاد و انديشه بدي به خاطرش گذشت و از آن انديشه باطل، شيطان به وجود آمد. (همان) ج. شيطان با خدا به نبرد برخاست، او قبلا در تاريكي زندگي مي كرد و از قمر سلطنت خداوند دور بود ولي به منظور رسيدن به نور حركت كرد و سرانجام خود را به قلمرو حكومت خداوند رساند و شرور و بلاها را با خود به همراه آورد. (همان) و نگرش هاي نابخردانه اي اينچنين كه بي پايگي آن آشكار تر از آن است كه، مورد نقد و بررسي قرار گيرد. 6. مجوس داراي فرقه هاي متعددي مي باشد كه از جمله آن ها عبارتند از: كيومرثيه، زروانيه و زردشتيه (محمد شهرستاني، الملل و النحل، ج 1، ص 233، بيروت، 1967 م) از اين رو زردشتيان بخشي از مجوس را تشكيل مي دهند. هر يك از فرقه هاي مزبور، داراي عقايد خاص خود مي باشند كه پرداختن تفصيلي به آن ها در اين مختصر شدني نست. در اين باره مي توانيد به كتاب ملل و نحل شهرستاني مراجعه نمائيد. امیدوارم کافی باشد. موفق ، موید و پیروز و سربلند باشید