پرسش :

در حرم حضرت عباس عليه السلام دري هست به نام در ام البنين كه مردم كربلا و عراق مي گويند حضرت ام البنين هرگاه به زيارت فرزندش مي امد از اين درب وارد مي شد اعتبار اين حرف در چه حديست؟

پاسخ :
نخست، اینکه بدانیم، آیا این بانوی بزرگوار جناب ام البنین پس از واقعه کربلا برای زیارت قبور شهدای کربلا و قبر فرزند شهیدش حضرت عباس (علیه السلام) به سرزمین کربلا رفته است و آیا در زمان حیات این بانوی بزرگوار قبور شهدای کربلا دارای حرم و بارگاه بودند، یا خیر.
درباره حیات و زندگی ام النبین پس از واقعه کربلا گزارش‌های در دست است و در آنها تصریح شده که این بانوی جلیل تا سال 70 هجری یعنی حدود 10سال بعد از شهادت امام حسین (علیه السلام) در قید حیات بوده البته بنابر نظر دیگری که از شهرت بیشتری برخوردار است، در سال 64 هجری (سه سال بعد جریان کربلا) وفات کرده است.[1] در تمام این دوران ام البنین خود را عزادار همسر بزرگوار خود امام حسین (علیه السلام) می‌دانست و برای آن حضرت و شهدای کربلا و فرزندان خود به ویژه حضرت عباس(علیه السلام) عزاداری و نوحه سرائی می‌کرد. چنانکه مورخان می‌نویسند: «پس از شهادت عباس(علیه السلام)، ام البنین هر روز به همراه عبیداللّه، فرزند عباس، به بقیع می‌رفت و نوحه می‌خواند و گریه می‌کرد و مردم اجتماع کرده و همراه با او می‌گریستند».[2] و اشعارى هم درباره حضرت عباس (علیه السلام) سروده بود.[3] حتی گفته شده دشمنان اهل بیت مانند مروان بن الحكم وقتی گریه و نوحه سرائی حزن انگیز امّ البنين را می‌شنید، به گریه می‌افتاد.[4]
اما هیچ گزارشی مبنی بر رفتن ام البنین به زیارت قبر فرزندش حضرت عباس (علیه السلام) وجود ندارد و چون این کار مهم بوده، حتماً گزارش آن به ما می‌رسیده است.
از طرفی بنابر گزارش‌های موجود قبور شهدای کربلا از اواخر دوران امویان دارای حرم و بارگاه شدند[5] و در زمان حیات ام البنین لااقل حرم و بارگاهی که دارای درب‌های متعدد باشد و دربی به نام این بانو شهرت یابد، وجود نداشته است.
دوم، برای حرم حضرت ابوالفضل العباس (علیه السلام) درب‌های وجود دارد که هر کدام نامی به خصوص دارند ولی این نام در میان آنها دیده نمی‌شود، چنانکه نام این درب‌ها را می‌نویسند: «باب القبله، باب الامام الحسن عليه السلام، باب الامام الحسین عليه السلام، باب صاحب الزمان عليه السلام، باب الامام موسى بن جعفر عليهماالسلام، باب امام جواد عليه السلام، باب الامام على الهادى عليه السلام، باب الفرات».[6] شایان ذکر است، برخی از درب‌های این حرم نورانی (باب قبله و امام جواد) اخیراً در ایران به صورت جدید ساخته شده و به آستان حرم حضرت عباس (علیه السلام) تحویل گردیده است.[7]
گرچه ممکن است، در میان مردم و یا مجاورین و زائرین حرم حضرت عباس (علیه السلام) یکی از این درب‌ها به نام ام البنین شهرت یافته باشد. (در این فرض، سند و اعتبار آن محکم نیست). به ویژه که این بانوی بزرگوار در میان عامه مردم و مخصوصاً شیعیان و بانوان دارای جایگاهی ممتاز بوده و در آداب عزاداری، نوحه‌سرائی، کرامات، درخواست‌ها و حوائج مورد توجه بوده و عناوینی چون اهداي‌ نذري‌ به‌ ام‌ البنين و سفرة ام‌ البنين‌ دارای شهرت زیادی می‌باشد.[8]

معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
چهره درخشان قمربنى هاشم ابوالفضل العباس(ع)، على ربانى خلخالى.
ام البنین شیرزن ولایت مدار، علی اکبرخدایی.
ام البنین اسوه مادران وهمسران شهید، فاطمه اسلامی.

پی نوشتها:
[1]. نهلا غروي نائيني، محدثات شيعه، تهران، دانشگاه تربيت مدرس، 1375، ص 53.
[2]. ذبیح اللّه محلاتی، ریاحین الشریعه(در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه)، تهران، دارالكتب اسلاميه، 1370، ج3، ص294.
[3]. جواد محدثى‏، فرهنگ عاشورا، قم، نشر معروف‏، چ دوم، 1417ق، ص55.
[4]. عبدالرزاق مقرّم‏، مقتل الحسين عليه السلام، بیروت، مؤسسة الخرسان للمطبوعات، 1426ق، ‏ص355؛ لبيب بيضون‏، موسوعة كربلاء، بیروت، مؤسسة الاعلمى‏، چ اول، 1427ق، ج2، ص698.
[5]. ر.ک: على ربانى خلخالى، چهره درخشان قمربنى هاشم ابوالفضل العباس(ع)، قم، مكتب الحسین(ع)، ۱۳۷۶، ج1، فصل دهم: مرقد مطهر قمر بنى‌هاشم ‌در طول ‌تاريخ.
[6]. همان، ج3، فصل سوم، درهاى حرم مطهر حضرت ابوالفضل العباس.
[7]. رجوع کنید به سایت خبرگزاری شبستان.
http://shabestan.ir/NSite/FullStory/News/?Serv=0&Id=288374&Mode
[8]. رجوع کنید به سایت ساقی کربلا، مقاله ام البنین.
http://abbasab95.blogfa.com/post-111.aspx
منبع: اندیشه قم