پرسش :
چه عواملی می‌تواند مانع مشارکت مردم در انتخابات گردد؟
پاسخ :
بی گمان؛ بررسی موانع مشارکت مردم در انتخابات و ارائه راهکارهای مثبت در جهت رفع آن‌ها، موجب ازدیاد شور و حال در این انتخابات خواهد بود. در این نوشتار سعی شده است تا با بررسی موانع پیش روی شرکت در انتخابات به به تبیین این مشکل پرداخته و راهکارهای در این خصوص ارائه گردد:
موانعی که به طور معمول از اجرای انتخابات پر شور و با مشارکت حداکثری، جلوگیری می‌کند به دو قسم موانع درونی و موانع بیرونی قابل تقسیم هستند:
1 ـ موانع درونی:
منظور از موانع درونی، آن موانعی است که از درون؛ طراوت و شادابی انتخابات را مورد تهدید قرار می‌دهد می‌توان برخی از این موارد را با توجه به کلام امام و رهبری مورد ارزیابی قرار داد:
1 ـ 1 ـ دلسرد کردن مردم:
از جمله موانع درونی شرکت مردم در انتخابات، دلسرد کردن مردم می‌باشد. یکی از نقشه‌های حساب شده دشمنان خارجی و داخلی، دلسرد کردن و مأیوس نمودن مردم و در نتیجه نهادینه کردن، بی انگیزگی در آنان است دلسرد کردن مردم، عموماً از دو راه صورت می‌پذیرد.
1 ـ 1 ـ 1 ـ ایجاد شک و دو دلی:
حضرت آیت الله خامنه‌ای می‌گویند: «مبادا در روزنامه یا رسانه‌ای ـ به هر نحوش ـ یا در تبلیغاتی، طوری حرف زده بشود که مردم را نسبت به انتخابات دو دل بکنند ... مبادا کسانی در داخل محدوده نظام اسلامی پیدا بشوند که به این خواسته دشمن کمک کنند. به علت اختلافی که با زید و عمر و بکری دارند، برای خاطر یک امر جزئی، کم اهمیت و احیاناً شخصی یا گروهی، بیایند مردم را نسبت به این حقیقت عظیم ـ که حضور آن‌ها را در صحنه نشان می‌دهد ـ مردّد و دلسرد بکنند.»[1]
1 ـ 1 ـ 2 ـ تبلیغ ضعف مدیریت:
یکی دیگر از مواردی که موجب دلسرد کردن مردم در انتخابات می‌شود، تبلیغ ضعف مدیریت مدیران عالی نظام است. ایشان تأکید می‌کنند: «... از عوامل دیگری که از موجبات واگرایی مردم است، تبلیغ ضعف مدیریت در کشور و نبود اقتدار است، که متأسفانه تبلیغات گوناگونی از جناح‌های متاخلف کشور وجود دارد که انسان از این رنج می‌برد». (82/6/5)
1 ـ 2 ـ وجود تبعیض و بی عدالتی
از دیگر موارد موانع درونی، می‌توان به «وجود تبعیض و بی عدالتی» توسط برخی مسئولان اشاره نمود. رهبر انقلاب دراین مورد تأکید می‌کنند: «... مسئله دیگری که از موجبات واگرایی و دلسرد شدن مردم است، تبعیض‌ها و فرصت‌های اختصاص داده شده به اشخاص است که گاهی مشاهده می‌شود ...». (82/6/5)
1 ـ 3 ـ تبلیغ سوء برخی افراد و گروه‌های منحرف:
انحراف برخی افراد و گروه‌ها، موجب خواهد شد تا موجبات بد گمانی و در نتیجه دلسرد شدن مردم فراهم آید. حضرت امام (ره) می‌گویند: «آن مقدسی که خیال می‌کند که کنار نشسته و دخالت در امور اسلامی نمی‌کند، او بر خلاف اسلام دارد رفتار می‌کند. اگر خدای نخواسته یک همچو آدمی باشد، آن آدمی که بواسطه اینکه مثلاً یک چیز اعوجاجی از یک نفر می می‌بیند یا از یک گروهی می‌بیند کنار برود، این بر خلاف مصالح اسلام عمل می‌کند ...»[2]
2 ـ موانع بیرونی:
منظور از موانع بیرونی آن موانعی است که از بیرون؛ طراوت و شادابی انتخابات را مورد تهدید قرار می‌دهد بزرگترین مانع بیرونی، همان تبلیغ دشمنان است. بی گمان، دشمنان ملت ایران، در صدد یافتن راه‌های مختلف در جهت تضعیف نظام جمهوری اسلامی‌اند. یکی از این راه‌ها تبلیغ منفی در جهت کاستن از حضور گسترده مردم در انتخابات مختلف می‌باشد. در این مورد به چند شیوه متوسل می‌شوند، اوّل آنکه با پاشیدن بذر تردید و شک و بدبینی، در صدد کمرنگ کردن شور مردمی می‌‌باشند؛ رهبر معظم انقلاب این توطئه دشمن را خاطر نشان کرده و هشدار می‌دهند: «دشمن می‌خواهد مردم را نسبت به آینده خودشان بدبین و ناامید کند ... دشمن می‌خواهد بگوید مردم ایران نسبت به مسئولیت‌هایشان خوش بین نیستند و به آن‌ها اعتماد ندارند. دشمن می‌خواهد بگوید فاصله میان مردم و مسئولین به وجود آمده و این فاصله هر روز بیشتر می‌شود، این چیزها را دشمن دارد تفهیم می‌کند و سمپاشی می‌کند. دشمن می‌خواهد بذر تردید و شک و بی اعتمادی و بدبینی در جامعه بپاشد.». (68/7/28)
دیگر آن که با پخش شایعاتی از قبیل؛ وجود تقلب در انتخابات و ... در پی نیل به خواسته‌های شوم خود می‌‌باشند. به تعبیر رهبری: «دشمن به همان اندازه‌ای که از اجتماع آراء در روز انتخابات ناراحت است، به همان اندازه هم در صدد است که اگر این تجربه به وسیله ملت ایران با موفقیت انجام شد، شیرینی انتخابات را به دهان مردم تلخ کند. از مدّتی پیش دارند برای این قضیه برنامه ریزی می‌کنند. شایعه تقلّب در انتخابات و صوری بودن آن را مطرح کردند، لطیفه و مثل درست کردند و در دهان مردم انداختند ...». (76/2/31)
راه‌کارها:
در مقابل این موانع، راهکارهایی را می‌توان پیش بینی نمود. این راه‌کارها می‌تواند برون رفتی مناسب از حصار موانع باشد:
1 ـ تشویق به شرکت در انتخابات:
نخبگان جامعه می‌توانند با تشویق مردم به شرکت در انتخابات، موجب پر شوری این انتخابات شوند. حضرت امام (ره) در وصیت‌نامه خویش تأکید می‌کنند: «وصیت من به ملّت شریف آن است که در تمام انتخابات در صحنه باشند ...»[3] و به این طریق مردم را، تشویق به شرکت در این امر مهم می‌نمایند. ایشان همچنین با گوشزد کردن این مهم که حفظ اسلام در گرو شرکت مردم در انتخابات است، همگان را تشویق به شرکت در انتخابات کرده و خاطرنشان می‌کنند: «مردم اگر اسلام را، استقلال و آزادی را، نبودن تحت اسارت شرق و غرب را می‌خواهند، همه در انتخابات شرکت کنند، و در صحنه حاضر باشند»[4]
2 ـ ایجاد فضای متعادل:
ایجاد فضای متعادل و عقلایی در جامعه، می‌تواند بر کثرت حضور مردم در انتخابات بیفزاید.
حضرت آیت الله خامنه‌ای معتقدند: «مردم به انتخابات علاقه دارند. آنچه مردم را می‌راند، برخی از صحنه‌های ناخشنود کننده‌ای است که در سطوح ما ها به چشم آن‌ها می‌آید. فضا باید متعادل، منطقی و عقلایی باشد گفتگوی انتقادی اشکالی ندارد، اما گفتگو با های و هوی فرق دارد. در مردم سالاری اسلامی، گفتگو با عربده کشی و چاقو کشی در بعضی از دموکراسی‌ها تفاوت دارد». (82/5/15)
3 ـ رعایت امانت در انتخابات:
از جمله راهکارهایی که می‌تواند موانع شرکت گسترده در انتخابات را از سر راه بردارد، رعایت «اصل امانت» در انتخابات است: معظم له تأکید می‌کنند: «مردم باید احساس کنند که در کار انتخابات ـ خدا ناکرده ـ دخالت و سوء استفاده‌ای نیست. مردم باید بدانند که اجازه سوء استفاده به کسی داده نمی‌شود، تا از روی میل و رغبت در انتخابات شرکت بکنند. باید انتخابات از روی نهایت امانت انجام بگیرد .». (74/10/26)
4 ـ برآوردن توقعات مردم:
بی گمان، برآورده کردن انتظارات و توقعات مردم، موجب خواهد شد تا نوعی علاقه در آنان واقع شده و به ترغیب شرکت در انتخابات منتج شود: رهبر انقلاب، در این مورد می‌گویند: «مردم از اعماق وجودشان نظام اسلامی را می‌خواهند، منتها از این نظام اسلامی توقعاتی دارند و این توقعات باید برآورده شود. این توقعات، به حق هم هست. توقع عدل و رفاه و پیشرفت در امور زندگی و بر طرف شدن مشکلات و کم شدن شکاف‌های طبقاتی، این توقعات، توقعات درستی است، همین چیزهایی است که اسلام به ما و مردم یاد داده، این‌ها تعلیمات اسلامی است.». (81/12/13)
پی‌نوشت‌ها:
[1]. بیانات مقام معظم رهبری، 1370/10/19.
[2]. صحیفه نور، ج 18، ص 205.
[3]. صحیفه نور، ج 21، ص 187.
[4]. همان، ج 18، ص 180.
بی گمان؛ بررسی موانع مشارکت مردم در انتخابات و ارائه راهکارهای مثبت در جهت رفع آن‌ها، موجب ازدیاد شور و حال در این انتخابات خواهد بود. در این نوشتار سعی شده است تا با بررسی موانع پیش روی شرکت در انتخابات به به تبیین این مشکل پرداخته و راهکارهای در این خصوص ارائه گردد:
موانعی که به طور معمول از اجرای انتخابات پر شور و با مشارکت حداکثری، جلوگیری می‌کند به دو قسم موانع درونی و موانع بیرونی قابل تقسیم هستند:
1 ـ موانع درونی:
منظور از موانع درونی، آن موانعی است که از درون؛ طراوت و شادابی انتخابات را مورد تهدید قرار می‌دهد می‌توان برخی از این موارد را با توجه به کلام امام و رهبری مورد ارزیابی قرار داد:
1 ـ 1 ـ دلسرد کردن مردم:
از جمله موانع درونی شرکت مردم در انتخابات، دلسرد کردن مردم می‌باشد. یکی از نقشه‌های حساب شده دشمنان خارجی و داخلی، دلسرد کردن و مأیوس نمودن مردم و در نتیجه نهادینه کردن، بی انگیزگی در آنان است دلسرد کردن مردم، عموماً از دو راه صورت می‌پذیرد.
1 ـ 1 ـ 1 ـ ایجاد شک و دو دلی:
حضرت آیت الله خامنه‌ای می‌گویند: «مبادا در روزنامه یا رسانه‌ای ـ به هر نحوش ـ یا در تبلیغاتی، طوری حرف زده بشود که مردم را نسبت به انتخابات دو دل بکنند ... مبادا کسانی در داخل محدوده نظام اسلامی پیدا بشوند که به این خواسته دشمن کمک کنند. به علت اختلافی که با زید و عمر و بکری دارند، برای خاطر یک امر جزئی، کم اهمیت و احیاناً شخصی یا گروهی، بیایند مردم را نسبت به این حقیقت عظیم ـ که حضور آن‌ها را در صحنه نشان می‌دهد ـ مردّد و دلسرد بکنند.»[1]
1 ـ 1 ـ 2 ـ تبلیغ ضعف مدیریت:
یکی دیگر از مواردی که موجب دلسرد کردن مردم در انتخابات می‌شود، تبلیغ ضعف مدیریت مدیران عالی نظام است. ایشان تأکید می‌کنند: «... از عوامل دیگری که از موجبات واگرایی مردم است، تبلیغ ضعف مدیریت در کشور و نبود اقتدار است، که متأسفانه تبلیغات گوناگونی از جناح‌های متاخلف کشور وجود دارد که انسان از این رنج می‌برد». (82/6/5)
1 ـ 2 ـ وجود تبعیض و بی عدالتی
از دیگر موارد موانع درونی، می‌توان به «وجود تبعیض و بی عدالتی» توسط برخی مسئولان اشاره نمود. رهبر انقلاب دراین مورد تأکید می‌کنند: «... مسئله دیگری که از موجبات واگرایی و دلسرد شدن مردم است، تبعیض‌ها و فرصت‌های اختصاص داده شده به اشخاص است که گاهی مشاهده می‌شود ...». (82/6/5)
1 ـ 3 ـ تبلیغ سوء برخی افراد و گروه‌های منحرف:
انحراف برخی افراد و گروه‌ها، موجب خواهد شد تا موجبات بد گمانی و در نتیجه دلسرد شدن مردم فراهم آید. حضرت امام (ره) می‌گویند: «آن مقدسی که خیال می‌کند که کنار نشسته و دخالت در امور اسلامی نمی‌کند، او بر خلاف اسلام دارد رفتار می‌کند. اگر خدای نخواسته یک همچو آدمی باشد، آن آدمی که بواسطه اینکه مثلاً یک چیز اعوجاجی از یک نفر می می‌بیند یا از یک گروهی می‌بیند کنار برود، این بر خلاف مصالح اسلام عمل می‌کند ...»[2]
2 ـ موانع بیرونی:
منظور از موانع بیرونی آن موانعی است که از بیرون؛ طراوت و شادابی انتخابات را مورد تهدید قرار می‌دهد بزرگترین مانع بیرونی، همان تبلیغ دشمنان است. بی گمان، دشمنان ملت ایران، در صدد یافتن راه‌های مختلف در جهت تضعیف نظام جمهوری اسلامی‌اند. یکی از این راه‌ها تبلیغ منفی در جهت کاستن از حضور گسترده مردم در انتخابات مختلف می‌باشد. در این مورد به چند شیوه متوسل می‌شوند، اوّل آنکه با پاشیدن بذر تردید و شک و بدبینی، در صدد کمرنگ کردن شور مردمی می‌‌باشند؛ رهبر معظم انقلاب این توطئه دشمن را خاطر نشان کرده و هشدار می‌دهند: «دشمن می‌خواهد مردم را نسبت به آینده خودشان بدبین و ناامید کند ... دشمن می‌خواهد بگوید مردم ایران نسبت به مسئولیت‌هایشان خوش بین نیستند و به آن‌ها اعتماد ندارند. دشمن می‌خواهد بگوید فاصله میان مردم و مسئولین به وجود آمده و این فاصله هر روز بیشتر می‌شود، این چیزها را دشمن دارد تفهیم می‌کند و سمپاشی می‌کند. دشمن می‌خواهد بذر تردید و شک و بی اعتمادی و بدبینی در جامعه بپاشد.». (68/7/28)
دیگر آن که با پخش شایعاتی از قبیل؛ وجود تقلب در انتخابات و ... در پی نیل به خواسته‌های شوم خود می‌‌باشند. به تعبیر رهبری: «دشمن به همان اندازه‌ای که از اجتماع آراء در روز انتخابات ناراحت است، به همان اندازه هم در صدد است که اگر این تجربه به وسیله ملت ایران با موفقیت انجام شد، شیرینی انتخابات را به دهان مردم تلخ کند. از مدّتی پیش دارند برای این قضیه برنامه ریزی می‌کنند. شایعه تقلّب در انتخابات و صوری بودن آن را مطرح کردند، لطیفه و مثل درست کردند و در دهان مردم انداختند ...». (76/2/31)
راه‌کارها:
در مقابل این موانع، راهکارهایی را می‌توان پیش بینی نمود. این راه‌کارها می‌تواند برون رفتی مناسب از حصار موانع باشد:
1 ـ تشویق به شرکت در انتخابات:
نخبگان جامعه می‌توانند با تشویق مردم به شرکت در انتخابات، موجب پر شوری این انتخابات شوند. حضرت امام (ره) در وصیت‌نامه خویش تأکید می‌کنند: «وصیت من به ملّت شریف آن است که در تمام انتخابات در صحنه باشند ...»[3] و به این طریق مردم را، تشویق به شرکت در این امر مهم می‌نمایند. ایشان همچنین با گوشزد کردن این مهم که حفظ اسلام در گرو شرکت مردم در انتخابات است، همگان را تشویق به شرکت در انتخابات کرده و خاطرنشان می‌کنند: «مردم اگر اسلام را، استقلال و آزادی را، نبودن تحت اسارت شرق و غرب را می‌خواهند، همه در انتخابات شرکت کنند، و در صحنه حاضر باشند»[4]
2 ـ ایجاد فضای متعادل:
ایجاد فضای متعادل و عقلایی در جامعه، می‌تواند بر کثرت حضور مردم در انتخابات بیفزاید.
حضرت آیت الله خامنه‌ای معتقدند: «مردم به انتخابات علاقه دارند. آنچه مردم را می‌راند، برخی از صحنه‌های ناخشنود کننده‌ای است که در سطوح ما ها به چشم آن‌ها می‌آید. فضا باید متعادل، منطقی و عقلایی باشد گفتگوی انتقادی اشکالی ندارد، اما گفتگو با های و هوی فرق دارد. در مردم سالاری اسلامی، گفتگو با عربده کشی و چاقو کشی در بعضی از دموکراسی‌ها تفاوت دارد». (82/5/15)
3 ـ رعایت امانت در انتخابات:
از جمله راهکارهایی که می‌تواند موانع شرکت گسترده در انتخابات را از سر راه بردارد، رعایت «اصل امانت» در انتخابات است: معظم له تأکید می‌کنند: «مردم باید احساس کنند که در کار انتخابات ـ خدا ناکرده ـ دخالت و سوء استفاده‌ای نیست. مردم باید بدانند که اجازه سوء استفاده به کسی داده نمی‌شود، تا از روی میل و رغبت در انتخابات شرکت بکنند. باید انتخابات از روی نهایت امانت انجام بگیرد .». (74/10/26)
4 ـ برآوردن توقعات مردم:
بی گمان، برآورده کردن انتظارات و توقعات مردم، موجب خواهد شد تا نوعی علاقه در آنان واقع شده و به ترغیب شرکت در انتخابات منتج شود: رهبر انقلاب، در این مورد می‌گویند: «مردم از اعماق وجودشان نظام اسلامی را می‌خواهند، منتها از این نظام اسلامی توقعاتی دارند و این توقعات باید برآورده شود. این توقعات، به حق هم هست. توقع عدل و رفاه و پیشرفت در امور زندگی و بر طرف شدن مشکلات و کم شدن شکاف‌های طبقاتی، این توقعات، توقعات درستی است، همین چیزهایی است که اسلام به ما و مردم یاد داده، این‌ها تعلیمات اسلامی است.». (81/12/13)
پی‌نوشت‌ها:
[1]. بیانات مقام معظم رهبری، 1370/10/19.
[2]. صحیفه نور، ج 18، ص 205.
[3]. صحیفه نور، ج 21، ص 187.
[4]. همان، ج 18، ص 180.
