امکان غلبه بر هوای نفس و شیطان
پرسش :
آیا می توان بر هوای نفس و شیطان غلبه کرد؟
پاسخ :
پاسخ اجمالی:
همان گونه که در قرآن مجید آمده، خداوند مؤمنان را با لشگریانى از فرشتگان مجهّز مى کند و نیروهاى غیبى و معنوى جهان را با آنهایی که در مسیر جهاد نفس و جهاد دشمن پیکار مى کنند، همراه مى سازد. همچنین شیطان هرگز سر زده وارد خانه دل ما نمى شود و اعمال انسان ها است که زمینه هاى نفوذ شیطان را فراهم مى سازد. ولى به هر حال براى نجات از او راهى جز پناه بردن به ایمان و تقوا و سایه لطف پروردگار و سپردن خویشتن به ذات پاک او نیست.
پاسخ تفصیلی:
پاسخ این سؤال را از توجّه به یک نکته مى توان دریافت و آن این که همان گونه که در قرآن مجید آمده خداوند مؤمنان را با لشگریانى از فرشتگان مجهّز مى کند و نیروهاى غیبى و معنوى جهان را با آنهایی که در مسیر جهاد نفس و جهاد دشمن پیکار مى کنند همراه مى سازد: «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلاَئِکَةُ أَلاَّ تَخَافُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِى کُنْتُمْ تُوعَدُونَ نَحْنُ أَوْلِیَاؤُکُمْ فِى الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَفِى الاْخِرَةِ»(1)؛ (به یقین کسانى که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل مى شوند که: نترسید و غمگین مباشید؛ و بشارت باد بر شما به آن بهشتى که به شما وعده داده شده است! ما [فرشتگان] یاران و مددکاران شما در زندگى دنیا و آخرت هستیم؛ و براى شما هرچه دلتان بخواهد در بهشت فراهم است و هرچه طلب کنید به شما داده مى شود).
نکته مهم دیگر این که شیطان هرگز سر زده وارد خانه دل ما نمى شود، و از مرزهاى کشور روح ما بى گذرنامه نمى گذرد؛ حمله او هرگز غافلگیرانه نیست، او با اجازه خود ما وارد مى شود. آرى او از در وارد مى شود نه از روزنه، و این خود ما هستیم که در را به روى او مى گشاییم؛ همان گونه که قرآن مى فرماید:
«إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ»(2)؛ (زیرا او بر کسانى که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکّل مى کنند، سلطه اى ندارد. سلطه او تنها بر کسانى است که او را سرپرست خود قرار داده اند، و کسانى که او را شریک [خدا در اطاعت و بندگى] قرار مى دهند و به فرمان شیطان گردن مى نهند).
اصولا اعمال انسان ها است که زمینه هاى نفوذ شیطان را فراهم مى سازد، چنانکه قرآن مى گوید: «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ»(3)؛ (چرا که تبذیر کنندگان، برادران شیاطین اند). ولى به هر حال براى نجات از دام هاى رنگارنگ او و لشگریان گوناگون اش که در اشکال مختلف شهوات، مراکز فساد، سیاست هاى استعمارى، مکتب هاى انحرافى و فرهنگ هاى فاسد و مفسد فعالیّت مى کنند، راهى جز پناه بردن به ایمان و تقوا و سایه لطف پروردگار و سپردن خویشتن به ذات پاک او نیست. همان گونه که قرآن مى فرماید:
«وَلَوْلاَ فَضْلُ اللهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطَانَ إِلاَّ قَلِیلا»(4)؛ ([و به آنها اطلاع خواهند داد] و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود همگى، جز عدّه کمى، از شیطان پیروى مى کردید [و گمراه مى شدید]).
پی نوشت:
(1). سوره فصلت، آیات 30 - 31.
(2). سوره نحل، آیات 99 - 100.
(3). سوره اسراء، آیه 27.
(4). سوره نساء، آیه 83.
منبع: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1386 شمسی، چاپ: نهم، ج 1، ص 412.
پرسش‌های مرتبط:
همان گونه که در قرآن مجید آمده، خداوند مؤمنان را با لشگریانى از فرشتگان مجهّز مى کند و نیروهاى غیبى و معنوى جهان را با آنهایی که در مسیر جهاد نفس و جهاد دشمن پیکار مى کنند، همراه مى سازد. همچنین شیطان هرگز سر زده وارد خانه دل ما نمى شود و اعمال انسان ها است که زمینه هاى نفوذ شیطان را فراهم مى سازد. ولى به هر حال براى نجات از او راهى جز پناه بردن به ایمان و تقوا و سایه لطف پروردگار و سپردن خویشتن به ذات پاک او نیست.
پاسخ تفصیلی:
پاسخ این سؤال را از توجّه به یک نکته مى توان دریافت و آن این که همان گونه که در قرآن مجید آمده خداوند مؤمنان را با لشگریانى از فرشتگان مجهّز مى کند و نیروهاى غیبى و معنوى جهان را با آنهایی که در مسیر جهاد نفس و جهاد دشمن پیکار مى کنند همراه مى سازد: «إِنَّ الَّذِینَ قَالُوا رَبُّنَا اللهُ ثُمَّ اسْتَقَامُوا تَتَنَزَّلُ عَلَیْهِمُ الْمَلاَئِکَةُ أَلاَّ تَخَافُوا وَلاَ تَحْزَنُوا وَأَبْشِرُوا بِالْجَنَّةِ الَّتِى کُنْتُمْ تُوعَدُونَ نَحْنُ أَوْلِیَاؤُکُمْ فِى الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَفِى الاْخِرَةِ»(1)؛ (به یقین کسانى که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل مى شوند که: نترسید و غمگین مباشید؛ و بشارت باد بر شما به آن بهشتى که به شما وعده داده شده است! ما [فرشتگان] یاران و مددکاران شما در زندگى دنیا و آخرت هستیم؛ و براى شما هرچه دلتان بخواهد در بهشت فراهم است و هرچه طلب کنید به شما داده مى شود).
نکته مهم دیگر این که شیطان هرگز سر زده وارد خانه دل ما نمى شود، و از مرزهاى کشور روح ما بى گذرنامه نمى گذرد؛ حمله او هرگز غافلگیرانه نیست، او با اجازه خود ما وارد مى شود. آرى او از در وارد مى شود نه از روزنه، و این خود ما هستیم که در را به روى او مى گشاییم؛ همان گونه که قرآن مى فرماید:
«إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِینَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِینَ یَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِینَ هُمْ بِهِ مُشْرِکُونَ»(2)؛ (زیرا او بر کسانى که ایمان دارند و بر پروردگارشان توکّل مى کنند، سلطه اى ندارد. سلطه او تنها بر کسانى است که او را سرپرست خود قرار داده اند، و کسانى که او را شریک [خدا در اطاعت و بندگى] قرار مى دهند و به فرمان شیطان گردن مى نهند).
اصولا اعمال انسان ها است که زمینه هاى نفوذ شیطان را فراهم مى سازد، چنانکه قرآن مى گوید: «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ»(3)؛ (چرا که تبذیر کنندگان، برادران شیاطین اند). ولى به هر حال براى نجات از دام هاى رنگارنگ او و لشگریان گوناگون اش که در اشکال مختلف شهوات، مراکز فساد، سیاست هاى استعمارى، مکتب هاى انحرافى و فرهنگ هاى فاسد و مفسد فعالیّت مى کنند، راهى جز پناه بردن به ایمان و تقوا و سایه لطف پروردگار و سپردن خویشتن به ذات پاک او نیست. همان گونه که قرآن مى فرماید:
«وَلَوْلاَ فَضْلُ اللهِ عَلَیْکُمْ وَرَحْمَتُهُ لاَتَّبَعْتُمُ الشَّیْطَانَ إِلاَّ قَلِیلا»(4)؛ ([و به آنها اطلاع خواهند داد] و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود همگى، جز عدّه کمى، از شیطان پیروى مى کردید [و گمراه مى شدید]).
پی نوشت:
(1). سوره فصلت، آیات 30 - 31.
(2). سوره نحل، آیات 99 - 100.
(3). سوره اسراء، آیه 27.
(4). سوره نساء، آیه 83.
منبع: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1386 شمسی، چاپ: نهم، ج 1، ص 412.
پرسش‌های مرتبط:
