نقش پدر و مادر در تربیت دینی
پرسش :
چند درصد از تربیت اسلامی به دست جامعه و چند درصد به دست خانواده است؟ به نظر من ۸۰ درصد خانواده و ۲۰ درصد جامعه در تربیت بچّه‌ها مؤثّر است؛ امّا در روزگار کنونی دیگران می‌گویند که تربیت کودک دست ما نیست و بیشتر در دست جامعه است. نقش پدر و مادر در تربیت دینی چیست؟ لطفاً بیشتر توضیح دهید.
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیتی کودک و نوجوان):
به جای این‌که ما به این فکر باشیم که نقش خانواده یا محیط‌های بیرونی چقدر در تربیت تأثیر دارد، اوّل باید تکلیف مسئول تربیت را مشخّص کنیم و بدانیم که مسئول تربیت چه کسی است.
مسئول تربیت، از منظر روایات
وقتی ما به روایات دینی خود نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که مسئولیّت اصلی تربیت با والدین است؛ یعنی محوریّت در تربیت خانواده با پدر و مادر است؛ لذا والدین با تدبیری که می‌اندیشند، می‌توانند بیشترین سهم تربیت را به خود اختصاص دهند.
سهم والدین در تربیت فرزندان
وقتی والدین اسم فرزند خود را در هر مدرسه‌ای می‌نویسند و او را به هر معلّمی می‌سپارند، به وظیفه‌ی خود به خوبی عمل نکرده‌اند. امّا وقتی با دقّت مدرسه‌ای را انتخاب می‌کنند که شاخصه‌های تربیتی در آن به خوبی رعایت می‌شود و فرزند خود را به آن مدرسه می‌سپارند، در واقع در راستای مسئولیّت تربیتی خود عمل کرده‌اند.
همچنین وقتی که والدین در محیط خانه فرزند خود را رها می‌کنند تا هر برنامه‌ی تلویزیونی را ببیند، آثار تربیتی منفی را به جا می‌گذارد؛ امّا وقتی والدین با مدیریت و برنامه‌ریزی تربیتی، رسانه را کنترل می‌کنند، همچنین وقتی بر دوستان فرزندان خود در بیرون از خانه نظارت دارند و به این مسائل توجّه می‌کنند، تأثیر بهتری در تربیت او می‌گذارند.
بنابراین، اگر ما مدیریت تربیتی خوبی داشته باشیم، بیشترین سهم تربیت به ما اختصاص دارد؛ ولی اگر ما فرزند خود را رها کنیم، بیشترین تأثیر در تربیت فرزندان را محیط برعهده می‌گیرد؛ لذا اگر محیط، محیط نامطلوبی باشد، تربیت هم به سمت تربیت اسلامی و دینی حرکت نخواهد کرد.
برای تربیت، برنامه داشته باشیم!
ما باید در تربیت فرزندان خود دقّت و برای آن برنامه داشته باشیم؛ زیرا اگر ما برای بچّه‌ها برنامه نداشته باشیم، بچّه‌ها برای خود برنامه دارند. اگر ما برای تربیت فرزندان خود برنامه نداشته باشیم، جامعه برای تربیت فرزندان ما برنامه‌ریزی می‌کند؛ لذا بهترین کار این است که پدران و مادران در مسیر تربیت فرزندان خود دقّت‌های لازم را داشته باشند.
به جای این‌که ما به این فکر باشیم که نقش خانواده یا محیط‌های بیرونی چقدر در تربیت تأثیر دارد، اوّل باید تکلیف مسئول تربیت را مشخّص کنیم و بدانیم که مسئول تربیت چه کسی است.
مسئول تربیت، از منظر روایات
وقتی ما به روایات دینی خود نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که مسئولیّت اصلی تربیت با والدین است؛ یعنی محوریّت در تربیت خانواده با پدر و مادر است؛ لذا والدین با تدبیری که می‌اندیشند، می‌توانند بیشترین سهم تربیت را به خود اختصاص دهند.
سهم والدین در تربیت فرزندان
وقتی والدین اسم فرزند خود را در هر مدرسه‌ای می‌نویسند و او را به هر معلّمی می‌سپارند، به وظیفه‌ی خود به خوبی عمل نکرده‌اند. امّا وقتی با دقّت مدرسه‌ای را انتخاب می‌کنند که شاخصه‌های تربیتی در آن به خوبی رعایت می‌شود و فرزند خود را به آن مدرسه می‌سپارند، در واقع در راستای مسئولیّت تربیتی خود عمل کرده‌اند.
همچنین وقتی که والدین در محیط خانه فرزند خود را رها می‌کنند تا هر برنامه‌ی تلویزیونی را ببیند، آثار تربیتی منفی را به جا می‌گذارد؛ امّا وقتی والدین با مدیریت و برنامه‌ریزی تربیتی، رسانه را کنترل می‌کنند، همچنین وقتی بر دوستان فرزندان خود در بیرون از خانه نظارت دارند و به این مسائل توجّه می‌کنند، تأثیر بهتری در تربیت او می‌گذارند.
بنابراین، اگر ما مدیریت تربیتی خوبی داشته باشیم، بیشترین سهم تربیت به ما اختصاص دارد؛ ولی اگر ما فرزند خود را رها کنیم، بیشترین تأثیر در تربیت فرزندان را محیط برعهده می‌گیرد؛ لذا اگر محیط، محیط نامطلوبی باشد، تربیت هم به سمت تربیت اسلامی و دینی حرکت نخواهد کرد.
برای تربیت، برنامه داشته باشیم!
ما باید در تربیت فرزندان خود دقّت و برای آن برنامه داشته باشیم؛ زیرا اگر ما برای بچّه‌ها برنامه نداشته باشیم، بچّه‌ها برای خود برنامه دارند. اگر ما برای تربیت فرزندان خود برنامه نداشته باشیم، جامعه برای تربیت فرزندان ما برنامه‌ریزی می‌کند؛ لذا بهترین کار این است که پدران و مادران در مسیر تربیت فرزندان خود دقّت‌های لازم را داشته باشند.
