دلیل تیک‌های عصبی فرزند
پرسش :
پسر ۱۲ ساله‌ای دارم که گاهی چشم، ابرو یا دهان خود را بدون دلیل و ناخودآگاه باز و بسته می‌کند. این حالت‌ها در هنگام اضطراب و ناراحتی بیشتر می‌شود، لطفاً بفرمایید دلیل این حرکات چیست و چه کاری برای درمان...
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
معمولاً تیک‌ها زاییده‌ی فشار عصبی هستند؛ یعنی وقتی کودکان دچار فشار عصبی می‌شوند، از این روش‌ها برای تخلیه‌ی خود استفاده می‌کنند. توصیه‌ی من در رابطه با بچّه‌هایی که تیک عصبی دارند این است که والدین حتماً آن‌ها را نزد یک مشاور ببرند تا او از نزدیک مسئله را بررسی کند و توصیه‌های لازم را داشته باشد.
راه‌هایی برای جلوگیری از اضطراب و استرس:
الف. آموزش غلبه بر اضطراب
اوّلین کاری که ما باید انجام دهیم این است راه‌های غلبه‌ی بر اضطراب را به صورت صحیح به فرزندان خود بیاموزیم. قدیمی‌های می‌گفتند: وقتی کسی دچار اضطراب شد، ذکر بگوید یا پدر و مادرها به فرزندان خود توصیه می‌کردند که اگر دچار استرس شدید، پنج صلوات بفرستید.
ب. گفتگو کردن با بچّه در زمان وقوع فشار عصبی
نکته‌ی دوّم این است که اگر والدین دیدند فرزندشان دچار فشار روحی و روانی شد، از او بخواهند که بیاید و درباره‌ی آن مشکل صحبت کند؛ زیرا برخی از بچّه‌ها درون‌گرا هستند و نمی‌توانند مشکلات خود را بروز دهند؛ لذا آن را در خود می‌ریزند یا به طریق تیک‌های عصبی از خود بروز می‌دهند.
ج. ایجاد آرامش در خانه
نکته‌ی سوم این است که والدین در محیط خانه یک آرامش نسبی ایجاد کنند. متأسّفانه یکی از آمارهایی که در جامعه‌ی ما نگران کننده است، تنش بین زن و شوهرها است. بنده به خواهر و برادران خود توصیه می‌کنم که سعی کنند اختلافات خود را در محیط خانه مطرح نکنند؛ چراکه باعث می‌شود به بچّه‌ها آسیب وارد شود.
خوش رفتاری نشانهی مردان موفّق
در محیط خانه فقط باید محبّت و ابراز عاطفه وجود داشته باشد. امام صادق علیه السّلام در روایتی می‌فرمایند:“برخی از مردها قبل از ازدواج یک سری از ویژگی‌ها را ندارند که آن را باید بعد از ازدواج در خود ایجاد می‌کنند“. امام صادق علیه السّلام در روایت به سه ویژگی اشاره می‌کند که بنده اوّلین ویژگی آن را بیان می کنیم؛ ایشان می‌فرمایند: “مردی ممکن است قبل از ازدواج انسان تندخو باشد ولی وقتی وارد زندگی می‌شود باید خوش رفتار شود“. یا در روایت دیگری حضرت فرمودند: “یکی از ویژگی‌های مردهای موفّق این است که نسبت به خانواد‌ه‌ی خود مهربان‌ترین هستند“.
توصیه‌ی اسلام به مردان
برخی از مردها در بیرون خانه خیلی خوش برخورد هستند، امّا وقتی وارد محیط خانه می‌شوند رفتار و اخلاق آن‌ها تغییر می‌کند. اسلام در این زمینه به افراد توصیه می‌کند که اگر در محیط بیرون مهربان هستید، در محیط خانه نسبت به اهل و عیال خود مهربان تر باشید.
د. استفاده از روش حواس پرتی
نکته‌ی آخر این است که بزرگ‌ترها هیچ موقع به بچّه نگویند که تو تیک عصبی داری! بلکه وقتی شروع به پلک زدن کرد، حواس او را پرت کنند؛ به این صورت که او را به دنبال کاری بفرستند یا از او خواهش کنند که چیزی بیاورد. وقتی والدین در موقع فشار عصبی حواس او را پرت کنند، به تدریج فرزندشان به آرامش می‌رسد.
پرسش های مرتبط:
معمولاً تیک‌ها زاییده‌ی فشار عصبی هستند؛ یعنی وقتی کودکان دچار فشار عصبی می‌شوند، از این روش‌ها برای تخلیه‌ی خود استفاده می‌کنند. توصیه‌ی من در رابطه با بچّه‌هایی که تیک عصبی دارند این است که والدین حتماً آن‌ها را نزد یک مشاور ببرند تا او از نزدیک مسئله را بررسی کند و توصیه‌های لازم را داشته باشد.
راه‌هایی برای جلوگیری از اضطراب و استرس:
الف. آموزش غلبه بر اضطراب
اوّلین کاری که ما باید انجام دهیم این است راه‌های غلبه‌ی بر اضطراب را به صورت صحیح به فرزندان خود بیاموزیم. قدیمی‌های می‌گفتند: وقتی کسی دچار اضطراب شد، ذکر بگوید یا پدر و مادرها به فرزندان خود توصیه می‌کردند که اگر دچار استرس شدید، پنج صلوات بفرستید.
ب. گفتگو کردن با بچّه در زمان وقوع فشار عصبی
نکته‌ی دوّم این است که اگر والدین دیدند فرزندشان دچار فشار روحی و روانی شد، از او بخواهند که بیاید و درباره‌ی آن مشکل صحبت کند؛ زیرا برخی از بچّه‌ها درون‌گرا هستند و نمی‌توانند مشکلات خود را بروز دهند؛ لذا آن را در خود می‌ریزند یا به طریق تیک‌های عصبی از خود بروز می‌دهند.
ج. ایجاد آرامش در خانه
نکته‌ی سوم این است که والدین در محیط خانه یک آرامش نسبی ایجاد کنند. متأسّفانه یکی از آمارهایی که در جامعه‌ی ما نگران کننده است، تنش بین زن و شوهرها است. بنده به خواهر و برادران خود توصیه می‌کنم که سعی کنند اختلافات خود را در محیط خانه مطرح نکنند؛ چراکه باعث می‌شود به بچّه‌ها آسیب وارد شود.
خوش رفتاری نشانهی مردان موفّق
در محیط خانه فقط باید محبّت و ابراز عاطفه وجود داشته باشد. امام صادق علیه السّلام در روایتی می‌فرمایند:“برخی از مردها قبل از ازدواج یک سری از ویژگی‌ها را ندارند که آن را باید بعد از ازدواج در خود ایجاد می‌کنند“. امام صادق علیه السّلام در روایت به سه ویژگی اشاره می‌کند که بنده اوّلین ویژگی آن را بیان می کنیم؛ ایشان می‌فرمایند: “مردی ممکن است قبل از ازدواج انسان تندخو باشد ولی وقتی وارد زندگی می‌شود باید خوش رفتار شود“. یا در روایت دیگری حضرت فرمودند: “یکی از ویژگی‌های مردهای موفّق این است که نسبت به خانواد‌ه‌ی خود مهربان‌ترین هستند“.
توصیه‌ی اسلام به مردان
برخی از مردها در بیرون خانه خیلی خوش برخورد هستند، امّا وقتی وارد محیط خانه می‌شوند رفتار و اخلاق آن‌ها تغییر می‌کند. اسلام در این زمینه به افراد توصیه می‌کند که اگر در محیط بیرون مهربان هستید، در محیط خانه نسبت به اهل و عیال خود مهربان تر باشید.
د. استفاده از روش حواس پرتی
نکته‌ی آخر این است که بزرگ‌ترها هیچ موقع به بچّه نگویند که تو تیک عصبی داری! بلکه وقتی شروع به پلک زدن کرد، حواس او را پرت کنند؛ به این صورت که او را به دنبال کاری بفرستند یا از او خواهش کنند که چیزی بیاورد. وقتی والدین در موقع فشار عصبی حواس او را پرت کنند، به تدریج فرزندشان به آرامش می‌رسد.
پرسش های مرتبط:
