ارتباط فرزند با معلم
پرسش :
دختر من سال سوّم ابتدایی است. او در سال گذشته نمرات خوبی داشت ولی امسال نمراتش به شدّت اُفت کرد. این مشکل با تولّد فرزند دوّمم هم‌زمان شده است؛ با این‌که ما در خانه به او کاری نداریم و به او مسئولیتی نمی‌سپاریم. معلّم امسال دخترم یک دانشجو است که چند هفته یک بار تکالیفشان را می‌بیند؛ من حس می‌کنم که فرزندم نمی‌تواند با ایشان رابطه‌ی خوبی برقرار کند. حال به نظر شما باید مدرسه او را عوض کنم یا منتظر شوم تا در سال آینده درس دخترم بهتر شود؟
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
این‌که برخی از دانش‌آموزان با برخی از معلّمین نمی‌توانند ارتباط خوبی برقرار کنند، یک واقعیت است؛ مثلاً یک معلّم در طول سال تحصیلی توجّه ویژه‌ای به بچّه‌ها دارد و با آن‌ها همراهی می‌کند؛ لذا دانش آموزان نیز او را دوست دارند. امّا گاهی ممکن است یک معلّم به خاطر مشغله‌های زیاد توجّه کمتری به دانش آموزان داشته باشد؛ بنابراین کمتر مورد توجّه آن‌ها قرار می‌گیرد.
گفتگوی والدین با معلم
توصیه‌ی ما این است‌که والدین مطالبات خود را از معلّم فرزندشان داشته باشند؛ یعنی به مدرسه بروند و مشکل کودک خود را در حضور معلّم بازبینی کنند؛ مثلاً به او بگویند: فرزند ما نسبت به درس کم اهمیّت شده است و در خانه کمتر مطالعه می‌کند؛ همچنین ما متوجّه شده ایم که تکالیف او هفته‌ای یک بار دیده می‌شود.
با این کار اگر معلّم توضیح منطقی برای کارش هم نداشته باشد، حدّاقل مطّلع می‌شود که این شیوه‌ی او دارد به تحصیل کودکان آسیب می‌رساند.
مشغول کردن فرزند کوچکتر
گاهی اوقات ممکن است حضور فرزند کوچکتر در خانه و یا عوامل دیگری در محیط خانه باعث افت تحصیلی بچّه‌ها شود. ما معمولاً به مادران توصیه داریم که اگر فرزند کوچکی در محیط خانه دارند، به گونه ای برنامه ریزی کنند که در ساعاتی که او خواب است، فرزند بزرگتر به تکالیف خود برسد و کارهای خود را انجام دهد و اگر بیدار شد، مادر به گونه ای سر او را گرم کند؛ مثلاً در گوشه‌ای از خانه او را مشغول بازی کند تا خواهر یا برادر بزرگتر هم بتوانند تکالیف خود را انجام دهد.
نظارت غیر مستقیم والدین
مشکل افت تحصیلی این کودک در سال آینده جبران می‌شود؛ امّا با یک شرط؛ شرط آن این است که این مادر بزرگوار از اوّل سال بر روی فرزند خود نظارت غیر مستقیم داشته باشد و از معلّم او بخواهد که پیگیری کند. یعنی از همان روزهای اوّل سال تحصیلی معلّم این موضوع را پیگیری کند که توجّه به درس فرزند بیشتر شود؛ چرا که معمولاً نظارات معلّمین برای بچّه‌ها از نظارت‌های پدر و مادر بیشتر اهمیّت دارد.
یک نکته از سیره‌ی امام خمینی رحمه الله علیه
یکی از ویژگی‌هایی که حضرت امام رضوان الله تعالی علیه داشتند، ارتباط خوب ایشان با کودکان بود.
در یکی از خاطرات حضرت امام رضوان الله تعالی علیه آمده است که وقتی کودکان در بالکن منزل حضرت امامرضوان الله تعالی علیه بازی می‌کردند، پدر و مادر بچّه‌ها برای این‌که از بالکن نیفتند، دائماً به آن‌ها تذکّر می‌دادند و آن‌ها را از بازی منع می‌کردند. وقتی حضرت امام این صحنه را دیدند به والدین فرمودند: این‌جا را باید نرده بگذاریم؛ این‌که دائم کودکان را منع کنیم، از نظر روحی آسیب می‌بینند.
این عمل حضرت امام رضوان الله تعالی علیه یادآور همان روایت امام صادق علیه السلام است که فرمودند: «دَعِ ابْنَکَ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنِینَ»[۱]؛ فرزندان خود را آزاد بگذارید که در هفت سال اوّل بازی کنند. باید محیط تربیتی برای بازی کودکان مهیّا باشد تا آزادانه بازی کنند.
پی نوشت:
[۱]. بحار الأنوار، ج ۱۰۱، ص ۹۵
پرسش های مرتبط:
این‌که برخی از دانش‌آموزان با برخی از معلّمین نمی‌توانند ارتباط خوبی برقرار کنند، یک واقعیت است؛ مثلاً یک معلّم در طول سال تحصیلی توجّه ویژه‌ای به بچّه‌ها دارد و با آن‌ها همراهی می‌کند؛ لذا دانش آموزان نیز او را دوست دارند. امّا گاهی ممکن است یک معلّم به خاطر مشغله‌های زیاد توجّه کمتری به دانش آموزان داشته باشد؛ بنابراین کمتر مورد توجّه آن‌ها قرار می‌گیرد.
گفتگوی والدین با معلم
توصیه‌ی ما این است‌که والدین مطالبات خود را از معلّم فرزندشان داشته باشند؛ یعنی به مدرسه بروند و مشکل کودک خود را در حضور معلّم بازبینی کنند؛ مثلاً به او بگویند: فرزند ما نسبت به درس کم اهمیّت شده است و در خانه کمتر مطالعه می‌کند؛ همچنین ما متوجّه شده ایم که تکالیف او هفته‌ای یک بار دیده می‌شود.
با این کار اگر معلّم توضیح منطقی برای کارش هم نداشته باشد، حدّاقل مطّلع می‌شود که این شیوه‌ی او دارد به تحصیل کودکان آسیب می‌رساند.
مشغول کردن فرزند کوچکتر
گاهی اوقات ممکن است حضور فرزند کوچکتر در خانه و یا عوامل دیگری در محیط خانه باعث افت تحصیلی بچّه‌ها شود. ما معمولاً به مادران توصیه داریم که اگر فرزند کوچکی در محیط خانه دارند، به گونه ای برنامه ریزی کنند که در ساعاتی که او خواب است، فرزند بزرگتر به تکالیف خود برسد و کارهای خود را انجام دهد و اگر بیدار شد، مادر به گونه ای سر او را گرم کند؛ مثلاً در گوشه‌ای از خانه او را مشغول بازی کند تا خواهر یا برادر بزرگتر هم بتوانند تکالیف خود را انجام دهد.
نظارت غیر مستقیم والدین
مشکل افت تحصیلی این کودک در سال آینده جبران می‌شود؛ امّا با یک شرط؛ شرط آن این است که این مادر بزرگوار از اوّل سال بر روی فرزند خود نظارت غیر مستقیم داشته باشد و از معلّم او بخواهد که پیگیری کند. یعنی از همان روزهای اوّل سال تحصیلی معلّم این موضوع را پیگیری کند که توجّه به درس فرزند بیشتر شود؛ چرا که معمولاً نظارات معلّمین برای بچّه‌ها از نظارت‌های پدر و مادر بیشتر اهمیّت دارد.
یک نکته از سیره‌ی امام خمینی رحمه الله علیه
یکی از ویژگی‌هایی که حضرت امام رضوان الله تعالی علیه داشتند، ارتباط خوب ایشان با کودکان بود.
در یکی از خاطرات حضرت امام رضوان الله تعالی علیه آمده است که وقتی کودکان در بالکن منزل حضرت امامرضوان الله تعالی علیه بازی می‌کردند، پدر و مادر بچّه‌ها برای این‌که از بالکن نیفتند، دائماً به آن‌ها تذکّر می‌دادند و آن‌ها را از بازی منع می‌کردند. وقتی حضرت امام این صحنه را دیدند به والدین فرمودند: این‌جا را باید نرده بگذاریم؛ این‌که دائم کودکان را منع کنیم، از نظر روحی آسیب می‌بینند.
این عمل حضرت امام رضوان الله تعالی علیه یادآور همان روایت امام صادق علیه السلام است که فرمودند: «دَعِ ابْنَکَ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنِینَ»[۱]؛ فرزندان خود را آزاد بگذارید که در هفت سال اوّل بازی کنند. باید محیط تربیتی برای بازی کودکان مهیّا باشد تا آزادانه بازی کنند.
پی نوشت:
[۱]. بحار الأنوار، ج ۱۰۱، ص ۹۵
پرسش های مرتبط:
