عوامل ایجاد لجبازی در فرزندان

پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):

الف: بیکاری
بچّه هایی که لجبازی می کنند یا به تعبیری از خانواده یعنی پدر، مادر، پدر بزرگ، مادر بزرگ نافرمانی می کنند، یک بخشی از این نافرمانی به بیکاری آنها بر می گردد.

ب: محیط
ما باید لجبازی را یک عامل محیطی در نظر بگیریم؛ چراکه محیط بچّه ها را لجباز می کند. وقتی به فرزند می گوییم: این کار را نکن، او می رود و همان کار را انجام می دهد؛ لذا نباید به بچّه ها امر و نهی کرد. یکی از اتّفاقاتی که در رابطه ی بین والدین و فرزندان می افتد، این است که ما وقتی به فرزند خود امر و نهی می کنیم، او ناخداگاه نافرمان می شود؛ مثلاً ما وقتی به او می گوییم: تلویزیون را خاموش کن؛ ناخداگاه این کلمه به ذهنش  می آید که: نمی خواهم! یعنی این جمله، آن نافرمانی را پشت بندش می آورد؛ یا وقتی به او می گوییم: بیا غذا بخور یا فلان کار را انجام بده، می گوید: دوست ندارم؛ لذا امر و نهی خصوصا در مورد کودکان ممکن است نافرمانی هایی را به وجود بیاورد. من به والدین توصیه می کنم که امر و نهی را نسبت به فرزند کم تر کنند.

ج. عدم برنامه ریزی
 بچّه ها وقتی بیکار می شوند دوست دارند که دست به هرکاری بزنند؛ لذا اگر ما برای بچّه ها برنامه نداشته باشیم، آنها برای ما برنامه دارند. بچّه با ذهن کودکانه اش می خواهد برای خودش برنامه ریزی کند و طبیعتاً اشتباه زیاد می کند؛ اگر ما در مورد تک تک اشتباهش بخواهیم بگوییم: این کار را نکن، به آن دست نزن، این خراب می شود، برای آن فلان مشکل پیش می آید، باید بدانیم که او به لجبازی خود ادامه می دهد؛ در برابر این بیکاری و کارهای خطرناکی که او انجام می دهد، ما مجبور هستیم که مدام امر و نهی های خود را تکرار کنیم؛ لذا او لجاجت می کند و لجبازی و نافرمانی خود را  انجام می دهد. ما بستر و زمینه های فعالیّت های بدنی را برای بچّه های زیر هفت سال زیاد فراهم کنیم؛ یعنی بچّه هایی که جنب و جوش و فعالیّت جسمی زیادی دارند، حالت های لجبازی این ها کم تر است. لحظه هایی که فرزند در حال بازی است و فعالیّت می کند، اصلاً به سمت لجباز سوق پیدا نمی کند.

د. تنبیه و تهدید
سعی کنیم بچّه ها را از تنبیه و تهدید به تنبیه دور کنیم و این کار را انجام ندهیم. بچّه هایی که تنبیه بیشتری می شوند یا تهدید به تنبیه می شوند، لجاجت و لجبازی این ها اوج می گیرد؛ لذا تنبیه ممنوع است؛ اگر می گوییم تنبیه، منظور تنبیه غیر تربیتی است؛ مثل زدن، گوش مالی دادن، نشکون گرفتن و مثل رفتارهایی که از برخی والدین سر می زند و به لجبازی اوج می دهد.