احکام دیات: سوال پنجاه

پرسش :

شخصى پوست بند انگشت شست (ابهام) کسى را خراش داده و کمى پوست آن را پاره کرده است ولى خون نیامده، دیه آن چه مقدار و چگونه محاسبه مى شود؟

پاسخ :
در فرض سؤال که پوست را خراش داده ولى خون نیامده است، دیه آن نصف دینار (نه نخود طلاى سکه دار) یا قیمت آن مى باشد و فرقى نیست که پوست را کم خراش داده باشد یا زیاد، با تیغ و چاقو زده باشد یا با سوزاندن و داغ کردن و غیره.(1)

پی نوشت:
1 ـ بنا بر مشهور بین فقها، نسبتى که در جراحات وارده بر سر، با دیه کامله هست، در جراحات وارده بر هر عضوى، با دیه آن عضو اگر دیه مقدره دارد، محاسبه مى شود، بنابر این اگر پوست یک دست پاره شود، چون دیه مقدره یک دست، پنجاه شتر یا پانصد دینار است و دیه پاره شدن و خراش پوست سر یک صدم دیه کامل انسان است، پس دیه آن روى این حساب، یک صدم دیه دست، یعنى نصف شتر یا پنج دینار است، و اگر پوست یک بند از انگشت ابهام که دو بند دارد، پاره شود، چون دیه یک بند آن پنج شتر یا پنجاه دینار است، به حساب یک صدم دیه آن، یک بیستم شتر یا نصف دینار (یک صدم پنجاه دینار) است. و اگر پوست یک بند از سایر انگشتان که سه بند دارند، پاره شود، چون دیه مقدّره یک بند، سه شتر و ثلث آن، یا سى و سه دینار و ثلث دینار است. به حساب یک صدم، یک سى ام شتر یا یک ثلث دینار است.

و اگر جراحت وارده بر یک شست، به گوشت برسد و کمى از آن را هم پاره کند، دیه آن دو صدم از پنجاه شتر یا دو صدم از پانصد دینار است (که دیه یک دست مى باشد) (یعنى دیه، یک شتر، یا ده دینار است چون همین زخم اگر بر سر و صورت واقع شود، دیه آن دو شتر یا بیست دینار که دو صدم دیه کامله است مى باشد)
و اگر جراحت وارده بر یک بند انگشت شست، مثلاً به گوشت برسد و کمى از گوشت را هم پاره کند، دیه آن به حساب دوصدمِ یک دهم شتر یا یک دینار مى شود و به همین حساب، سایر مراتب جراحات وارده بر بدن، محاسبه و دیه تعیین مى شود.

اما اگر جراحت، بر عضوى وارد شود که دیه مقدّره ندارد دیه آن ارش و با حکومت تعیین مى شود. والله العالم

(به تفصیل الشریعه فى کتاب الدیات ـ دیة الشجاج و الجراح، مسأله 6 و جواهر الکلام، ج 42، ص350 و مهذب الأحکام، ج29، ص299 مراجعه شود).


منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد دوم، قم: امیر العلم، 1383.