احکام ارث | ارث زوجین: سوال ده
پرسش :
خانمى سى سال قبل با فوت شوهرش مالک یک هشتم اعیانى تعدادى درخت گردو و متفرقه در دو پلاک زمین مشجّر گردیده، و در این مدت حاضر به تقویم و دریافت بهاى سهم الارث خود نشده، و هر ساله یک هشتم از محصول سردرختى را برده است، متمنى است در موارد ذیل حکم شرعى را بیان فرمایید: 1 ـ نحوه تقویم اشجار و پرداخت بهاى یک هشتم اعیانى به چه طریق مى باشد؟ آیا درختها به قیمت زنده که در محلّ خود باقى بماند باید قیمت شود، یا قیمت درختى که باید ریخته شود؟ و نیز زمینى که درخت در فضاى آن قرار دارد، مشمول یک هشتم خواهد بود یا خیر؟ 2 ـ خانم مذکور مى تواند از فروش سهم یک هشتم امتناع کند، و به مالکیت خود ادامه دهد، که در نتیجه هرگونه عمران و غرس اشجار دیگر در زمین متوقف باشد، و هر ساله یک هشتم از محصول را ببرد، یا باید به قیمت عادله بفروشد؟ و اگر حاضر براى فروش نشود تکلیف چیست؟ 3 ـ آیا خانم مالک بهاى یک هشتم اعیانى درختها به قیمت امروز است که نموّ بیشترى نموده، یا قیمت سى سال قبل که شوهرش فوت کرده؟
پاسخ :
1 ـ در مورد سؤال، با فرض وجود ولد براى شوهر، زوجه یک هشتم از اموال منقول و یک هشتم از قیمت بنا و اشجار را به قیمت روز موت زوج، از زوج خود ارث مى برد. و اگر هنگام موت شوهر اشجار بهره و ثمره موجودى داشته باشد، از عین آن بهره و ثمره نیز یک هشتم ارث مى برد. و اما از بهره و ثمره سالهاى بعد بکلّى ارث نمى برد. و چنانچه ورثه میت رضایت ندهند باید عوض هرچه را که برده به ورثه برگرداند. و در صورتى که ورثه، در آن زمان، قیمت اشجار و بنا را به زن نداده باشند، الآن باید قیمت همان روز را بدهند، نه قیمت امروز را. و اشجار آن روز نیز با قیمت آن روز با فرض بقا، قیمت شود. و خود زمین را نباید قیمت کرد، چون زوجه از زمین ارث نمى برد. نه عیناً و نه قیمتاً.
2 ـ زن مالک یک هشتم عین اشجار نیست، تا اختیار فروش در دست او باشد. و سهم او یک هشتم از قیمت اشجار است. و حق امتناع از گرفتن قیمت را ندارد.
3 ـ مالک قیمت همان سى سال قبل است.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
1 ـ در مورد سؤال، با فرض وجود ولد براى شوهر، زوجه یک هشتم از اموال منقول و یک هشتم از قیمت بنا و اشجار را به قیمت روز موت زوج، از زوج خود ارث مى برد. و اگر هنگام موت شوهر اشجار بهره و ثمره موجودى داشته باشد، از عین آن بهره و ثمره نیز یک هشتم ارث مى برد. و اما از بهره و ثمره سالهاى بعد بکلّى ارث نمى برد. و چنانچه ورثه میت رضایت ندهند باید عوض هرچه را که برده به ورثه برگرداند. و در صورتى که ورثه، در آن زمان، قیمت اشجار و بنا را به زن نداده باشند، الآن باید قیمت همان روز را بدهند، نه قیمت امروز را. و اشجار آن روز نیز با قیمت آن روز با فرض بقا، قیمت شود. و خود زمین را نباید قیمت کرد، چون زوجه از زمین ارث نمى برد. نه عیناً و نه قیمتاً.
2 ـ زن مالک یک هشتم عین اشجار نیست، تا اختیار فروش در دست او باشد. و سهم او یک هشتم از قیمت اشجار است. و حق امتناع از گرفتن قیمت را ندارد.
3 ـ مالک قیمت همان سى سال قبل است.
منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.
