چاه حفر شده در زمین وقفی | سوال یک

پرسش :

در سال ۱۳۴۱ لغایت ۱۳۴۷ در اجرای قانون اصلاحات ارضی سه پارچه ده مشمول این قانون واقع و اراضی این دهات کلاً به نسبت معینی به زارعین مربوطه واگذار گردید، این دهات هر کدام بین ۱/۳ تا ۲/۳ وقف بوده اند که قانون مذکور بدون توجه به وقفی بودن به عنوان اراضی ملکی به این زارعین فروخته اند بلا فاصله پس از این عمل شرکتی در این محل تشکیل و میزان مالکیت هر فرد را محاسبه و نسبت سهام عین و افراد را سهامدار خود ساخته است و با این ترتیب سه پارچه ده که هر کدام به تنهائی مشاع بوده اند با تشکیل این شرکت به صورت یک اراضی واحد و مشاع درآمده است مدیران شرکت وقت کمبود آبی که داشته اند جهت شرب اراضی شرکت تقاضای حفر چاه از اداره آبیاری محل نموده اند و بنا به مصلحت در هر محلی را که لازم دیده اند تعدادی چاه حفر نموده اند تا اینکه در سال ۱۳۶۳ بنا به فرمان حضرت امام خمینی قدس سره و تصویب قانون برگشت موقوفات به وقفیت خود اسناد تعدادی از زارعین که سهم وقف در سال ۱۳۴۱ به آنان فروخته شده بود باطل و مجدداً با آنان سند اجاره تنظیم می گردید بر اساس این قانون کلیه مستحدثات و حلقه چاه هائی که زارعین در اینگونه اراضی از سال ۱۳۴۱ لغایت ۱۳۶۳ که قانون تصویب شده انجام دادند متعلق به خودشان به صورت ملکی اراضی وقفی محسوب می شدند اینک با انحلال این شرکت بلافاصله تقسیم دارائیهای افرادیکه در ابتدا به صورت سهام درآمده بود باید صورت پذیرد که مهمترین آن افراز اراضی می باشد که این عمل با عنایت به اسناد ثبتی موجود و اطلاعات فردی زارعین انجام شده لیکن مشکلی که حادث گردید این است که کل ده حلقه چاه که زمان فعالیت شرکت در اراضی شرکت حفر گردیده اند و با توجه به میزان دارائی زارعین دهات همجوار تعدادی از این چاهها متعلق و مایملک زارعین همجوار است لازم به ذکر است چون نوع وقف و نیت واقف و شخص واقف و میزان آن در هر پارچه ده نیز متغیر است نمی توان زمین زیر آن حلقه چاه را به زارع قریه دیگر واگذار نمود بلکه مجبوریم به وسیله لوله کشی یا نهر کشی آب آنرا به قریه همجوار منتقل نمود. اینک از آن مجتهد والامقام استعلام می نماید آیا مالک اراضی قریه محل حفر چاه که حدوداً ۲/۳ اراضی را مشاعاً مالک است و همچنین متولی این اراضی که حدوداً ۱/۳ دیگر را مشاعاً تولیت دارد حق درخواست وجه یا امتیازی از زارع قریه همجوار که استفاده کننده آب و مالک آن است و امتیاز چاه تلمبه به لحاظ کمبود آب اراضی او صادر شده را دارد یا خیر؟

پاسخ :
چاه اگر در زمینی که قسمتی از آن به صورت مشاع وقف است حفر شده اصل چاه نیز به نسبت وقفیت زمین محل حفر آن وقف است و منافات با مالکیت حفر کننده چاه نسبت به تأسیسات روی چاه از قبیل لوله و تلمبه و ساختمان و غیره ندارد، و متولی شرعی موقوفه حق مطالبه اجرت نسبت به سهم الوقوف چاه و همچنین مالک زمین حق مطالبه اجرت نسبت به سهم الملک چاه را از کسیکه از آن چاه استفاده می کند دارند.

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری