ترک عادت زشت فحاشی

پرسش :

کسی که راحت به دیگران فحش می‌دهد، چگونه می‌تواند این عادت زشت را ترک کند؟

پاسخ :
بهترین راه ترک فحش دادن و ناسزا گفتن تفکر و تأمل در آثار بد این عمل زشت است. کسی که فحش می‌دهد، اگر بداند که با این کار چه صدمه‌ها و آسیب‌هایی به خود می‌زند هرگز به کسی فحش نمی‌دهد. اکنون برخی از آثار فحش دادن را با هم مرور می‌کنیم:

الف) کسی که فحش می‌دهد، خدا را از خودش خشمگین می‌کند و نفرت الهی را برای خود می‌خرد. امام باقر (علیه السلام) فرمودند: «خدا ناسزاگوی بددهن را دوست ندارد.»(1) برای مؤمنی که همواره باید به دنبال جلب رضای خدا می‌باشد، این پیامد ناسزاگویی خیلی مهم است. اگر خدا از کسی خشمگین شود، بی‌شک آن فرد از برکات بسیاری محروم می‌شود.

ب) کسی که فحش می‌دهد، خودش هم فحش و ناسزا از مردم می‌شنود و در نتیجه، آبرو و حیثیتش کم کم بر باد می‌رود. امام علی (علیه السلام) فرمودند: «هر که دشنام دهد، جواب شنود.»(2) اگر کسی به آبروی خود علاقه‌مند باشد، هرگز به دیگران دشنام نمی‌دهد.

پ) مردم از آدم فحاش و بددهن بدشان می‌آید و از ترس دشنام‌گویی او به او نزدیک نمی‌شوند. در نتیجه، او کم کم تنها و تنهاتر می‌شود و مرتب گروهی از دوستانش را از دست می‌دهد. رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «بدترین مردم کسی است که مردم از ترس ناسزاگویی‌اش او را ترک کنند.»(3)

ت) فحش دادن آخرت انسان را هم به خطر می‌اندازد. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «هر کس مردم از زبانش بترسند، او در آتش دوزخ است.»(4) رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلم) نیز فرمودند: «بهشت بر ناسزاگو حرام است و ناسزاگو نمی‌تواند وارد آن شود.»(5)

اگر کسی درباره‌ی این آثار و عواقب فکر کند، زبان به فحش و دشنام نمی‌آلاید. علاوه بر تفکر در عواقب دشنام‌گویی رعایت این نکات هم در ترک این رفتار ناپسند مؤثر است:

الف) همیشه خشم خود را مهار کنیم تا بر اثر شدت خشم زبانمان به فحش و ناسزا آلوده نشود.

ب) با افراد بددهن و دشنام‌گو نشست و برخاست نکنیم. هم‌نشینی با این افراد حساسیت ما را نسبت به این عمل ناپسند کم می‌کند و ما را به سوی انجام این کار می‌کشاند.

پ) راه درست انتقاد از دیگران و اظهار ناراحتی از آنها را بیاموزیم تا به خاطر دلخوری از آنها زبان به ناسزا گفتن باز نکنیم.

ت) حتی به شوخی هم از کلمه‌های زشت  و ناپسند استفاده نکنیم؛ زیرا همین که به شوخی این کلمه‌ها را به کار بریم، کم کم استفاده‌ی جدی از آنها هم برایمان آسان می‌شود.

ث) حتی به حیوان‌ها دشنام ندهیم؛ زیرا وقتی به آنها دشنام دادیم، زبانمان به این کار عادت می‌کند و کم کم به انسان ها هم دشنام می دهیم. «خوکی سر راه عیسی (علیه السلام) و یارانش قرار داشت. عیسی (علیه السلام) به جای توهین به خوک و راندن آن به خوک گفت: "برو به سلامت." یاران عیسی گفتند: "چرا با خوک این طور سخن گفتی و به او حرف بدی نگفتی." حضرت عیسی (علیه السلام) فرمودند: "زیرا نمی‌خواستم زبانم به حرف بد عادت کند."»

پی‌نوشت‌ها:
1. میزان‌ الحکمه، حدیث 15675.
2. همان، حدیث 15701.
3. همان، حدیث 15700.
4. میزان ‌الحکمه، حدیث 15697.
5. همان، حدیث 15679.

منبع: هفتاد و شش پرسش و پاسخ درباره اخلاق و رفتار، غلامرضا حیدری ابهری، انتشارات قدیانی، 1393.