مسأله انتظار و حل نشدن در مفاسد محیط

پرسش :

چگونه مسأله «انتظار» باعث می شود شخص مُنتظِر خود را از همراهی و همرنگی با محیط و جامعه دور ساخته و فساد و تباهی محیط او را آلوده نسازد؟

پاسخ :
اثر مهمّ «انتظار» حل نشدن در مفاسد محیط، و عدم تسلیم در برابر آلودگی هاست. توضیح اینکه، هنگامى که فساد فراگیر مى شود، و اکثریت و یا جمع کثیرى را به آلودگى مى کشاند، گاهى افرادِ پاک در یک بن بست سخت روانى قرار مى گیرند، بن بستى که از یأس از اصلاحات سرچشمه مى گیرد. گاهى آنها فکر مى کنند، کار از کار گذشته و دیگر امیدى براى اصلاح نیست، و تلاش و کوشش براى پاک نگهداشتن خویش بیهوده است، این نومیدى و یأس ممکن است آنها را تدریجا به سوى فساد و همرنگى با محیط بکشاند، و نتوانند خود را به صورت یک اقلیّت صالح در برابر اکثریت ناسالم حفظ کنند، و همرنگِ جماعت نشدن را موجب رسوایى بدانند.

تنها چیزى که مى تواند در آنها روح امید بدمد و به مقاومت و خویشتندارى دعوت کند و نگذارد در محیط فاسد حل شوند، امید به اصلاح نهایى است، تنها در این صورت است که آنها دست از تلاش و کوشش براى حفظ پاکى خویش و حتى براى اصلاح دیگران برنخواهند داشت، و اگر مى بینیم در دستورات اسلامى یأس از آمرزش، یکى از بزرگترین گناهان شمرده شده است و ممکن است افراد ناوارد، تعجب کنند که چرا یأس از رحمت خدا این قدر مهمّ تلقى شده، مهمتر از بسیارى از گناهان، فلسفه اش در حقیقت همین است که گناهکار مأیوس از رحمت، هیچ دلیلى نمى بیند که به فکر جبران بیفتد و یا لااقل دست از ادامه گناه بردارد، و منطق او این است: آب از سر من گذشته است، چه یک قامت چه صد قامت؛ من که رسواى جهانم غم دنیا هیچ است، بالاتر از سیاهى، رنگ دگر نباشد؛ آخرش جهنّم است، من که هم اکنون آنرا براى خود خریده ام، دیگر از چه چیز می ترسم!

اما هنگامى که روزنه امید براى او گشوده شود، امید به عفو پروردگار و امید به تغییر وضع موجود، نقطه عطفى در زندگى او پیدا مى شود و چه بسیار او را به توقف کردن در مسیر گناه و بازگشت به سوى پاکى و اصلاح دعوت مى نماید. به همین دلیل امید را مى توان همواره به عنوان یک عامل مؤثرِ تربیتى در مورد افراد فاسد شناخت؛ همچنین افراد صالح که در محیط هاى فاسد گرفتارند، بدون امید نمى توانند خویشتن را حفظ کنند. نتیجه اینکه، انتظار ظهور مصلحى که هر قدر دنیا فاسدتر مى شود، امید ظهورش بیشتر مى گردد اثر فزاینده روانى در معتقدان دارد، و آنها را در برابر امواجِ نیرومندِ فساد بیمه مى کند؛ آنها نه تنها با گسترش دامنه فسادِ محیط مأیوس تر نمى شوند؛ بلکه به مقتضاى «وعده وصل چون شود نزدیک ـ آتش عشق تیزتر گردد» وصول به هدف را در برابر خویش مى بینند و کوشش شان براى مبارزه با فساد و یا حفظ خویشتن با شوق و عشق زیادترى تعقیب مى گردد.

منبع: مسأله انتظار، آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی (دام ظله)، ناشر: مطبوعاتی هدف، قم، بی تا.