هدف وسیله را توجیه نمی کند

پرسش :

آیا هدف، می تواند وسیله را توجیه کند؟

پاسخ :
گروهى از سردمداران مکتب هاى مادى و الحادى مى گویند: «اَلْغایاتُ تُبَرِّرُ الْوَسائط»؛ (هدف وسیله را توجیه مى کند؟)

باید به یک نکته توجّه کرد و آن این که آنها که دم از این سخن مى زنند هیچ قید و شرطى براى آن قائل نیستند؛ یعنى مى گویند: «براى رسیدن به هدف ـ بدون استثناء ـ استفاده از هر وسیله اى ـ بدون استثناء ـ مجاز است؛ به همین دلیل گاه براى حفظ منافع اقتصادى خود، جنگ هاى خونینى به راه مى اندازند که هزاران بى گناه در آن کشته مى شوند تنها به این منظور که کمترین آسیبى به منافع نامشروع آنها نرسد.

ولى طرفداران مکتب هاى الهى این عمومیّت را در هر دو شاخه اش انکار مى کنند؛ یعنى نه هر هدفى را کافى مى دانند و نه هر وسیله اى را مجاز مى شمارند؛ بلکه دقیقاً آن را تحت قانون اهم و مهم قرار مى دهند آن هم اهمیّت در ترازوى عقل و شرع نه اهمیّت از نظر منافع شخصى و هوا و هوس هاى شیطانى.

قانون اهم و مهم چیزى نیست که کسى بتواند آن را انکار کند؛ مثلا براى نجات شخصى که تریاک خورده و دارد به خواب مى رود، از خوابى که مرگ او در آن است، سیلى هاى آبدار به صورت او مى نوازند و بیدارش مى کنند و از آن فراتر براى نجات یک کشور و نجات آن از چنگال یک دشمن خطرناک ممکن است هزینه هاى جنگى را به زور از مردم بگیرند، یا براى مبارزه با یک بیمارى خطرناک چند روزى همه مردم را در خانه ها زندانى کنند تا همه را به زور مایه کوبى کنند.

آنچه طرفداران مکتب انبیاء مى گویند اینها و مانند اینها است در حالى که پیروان مکتب هاى مادى و الحادى هیچ قید و شرطى براى این مطلب قائل نیستند، و براى رسیدن به هر هدفى هر وسیله ای را مجاز مى دانند.

منبع: پیام قرآن‏، مکارم شیرازى، ناصر، تهیه و تنظیم: جمعى از فضلاء، دار الکتب الاسلامیه‏، تهران‏، ‏1386 شمسی‏، چاپ: نهم، ج 10، ص 382.