فضایل حضرت نرجس خاتون (علیها السلام)

پرسش :

حضرت نرجس خاتون (علیها السلام) مادر حضرت ولی‌عصر (عجّل‌ الله‌ تعالی‌ فرجه‌ الشریف) چه فضایلی دارند و از منظر تاریخی، چگونه ایشان به عقد ازدواج حضرت امام حسن عسکری (علیه‌ السلام) درآمدند؟

پاسخ :

پاسخ از حجت‌ الاسلام و المسلمین مجتبی کلباسی، مدیر مرکز تخصصی مهدویت:

در مورد مادر امام عصر و همسر امام عسکری علیه‌السلام هم چند نکته قابل توجه است. نکته‌ی اوّل اینکه مادر بسیاری از ائمه‌ کنیز بودند. این نه‌تنها نقص نیست، بلکه از ویژگی‌های مکتب اهل بیت است؛ چون کسی که حر یا آزاد است، تفاوتی در شأن و مقامش نمی‌کند. مهم آن اصالت، طهارت و صفاتی است که باید امام در او ببیند. نکته‌ی دوم اینکه امام عسکری علیه‌السلام در زمانی بودند که جنگ‌ها و نبردهای مختلفی در اقصی نقاط سرزمین‌های اسلامی و جهان اتفاق می‌افتاد.

یکی از آثار این جنگ‌ها اسرایی بود که طبق قوانین آن زمان این اسرا در اختیار مسلمانان قرار می‌گرفتند و طبق شرایط فقهی این کنیزان با مبالغی به فروش می‌رسیدند و وارد خانه‌های مسلمانان می‌شدند. نکته‌ی سوم، موضوع ازدواج امام عسکری علیه‌السلام است. قطعاً همسر ایشان کنیز بودند و در این شکی نیست، امّا اینکه او از روم شرقی بوده و نامش ملیکاست یا از نوبه بوده (شمال سودان) و رنگین پوست است، با قطعیت نمی‌توان درباره‌ی آن اظهارنظر کرد؛ چون ولادت امام عصر و دوران حمل امام عصر و حتی ازدواج امام عسکری علیه‌السلام با کنیزشان مسئله‌ای کاملاً پنهان است. البته شیخ صدوق در کتاب «کمال‌الدین و تمام‌النعمه» و همچنین شیخ طوسی در «کتاب الغیبة»، داستانی را نقل می‌کنند که این کنیز از روم بوده و بعد رؤیایی می‌بیند و در بازار برده‌فروشان به فروش می‌رسد و خریدار او نماینده‌‌ی امام عسکری علیه‌السلام است.

اینکه سند این اخبار صحیح است یا صحیح نیست، جای تأمل دارد؛ امّا این احتمال هم داده می‌شود که ممکن است کنیزی از روم باشد. البته اسنادی وجود دارد که او از نسل انبیاء بنی‌اسرائیل بوده و اجداد او شخصیت‌های بزرگ مذهبی مسیحیت بودند و نسبشان به انبیاء می‌رسد. این هم فضیلتی است؛ امّا اینکه ما بتوانیم به‌صورت قطعی اظهارنظر کنیم و بگوییم که قطعاً این‌چنین‌بوده، امکان‌پذیر نیست. به‌دلیل اینکه این اخبار چندان از نظر فنی مورد اعتماد نیست. ممکن است که مادر حضرت همان ملیکا باشد که بنت یشوع، نوه‌ی دختری قیصر است که نسب مادرش به شمعون یکی از حواریون حضرت عیسی علیه‌السلام می‌رسد. یا اینکه در موارد دیگری او را کنیز حکیمه خاتون می‌دانند. اقوال دیگری هم هست، ولی این بحث و اختلاف برای ما ثمری ندارد و صرفاً نقل‌های تاریخی است و نمی‌توان با قطعیت نسبت به آن اظهارنظر کرد.

مهم‌تر از همه‌ی این‌ها، مسائلی است که به‌صورت پنهانی انجام شده است؛ حتی ولادت حضرت به‌نحوی بوده که عده‌ای انکار کردند و گفتند که امام عسکری علیه‌السلام فرزندی نداشتند. این خفاء ولادت همانند خفاء ولادت حضرت موسی علیه‌السلام بود که به‌صورت کاملاً پنهانی و دور از چشمان بود؛ حتی زمانی که حضرت موسی علیه‌السلام به سنی رسیدند که دیگر نمی‌شد ولادت حضرت را پنهان کرد، در کاخ فرعون با آن داستانی که در قرآن مجید هم آمده بزرگ شد، درحالی‌که او همان حضرت موسی علیه‌السلام موعود بود.

منبع: www.khamenei.ir