پرسش :
محدوديت‌ها وبرخودهاي فيزيكي مثل جمع كردن ماهواره و يا محدود كردن اينترنت چگونه است؟
پاسخ :
سؤال شما در واقع به يكي از مهم‌ترين موضوعات فرهنگي كشور يعني «راه‌هاي مقابله با تهاجم فرهنگي» اشاره دارد كه از ديرباز مورد توجّه و اهتمام مسئولان فرهنگي واقع شده امّا در مقام اجرا و عمل نتائج مطلوبي حاصل نشده است.
و امّا در پاسخ به سؤال ياد شده بايد توجّه شما را به اين نكته جلب نمايم كه:
رسالت اصلي مسئولان فرهنگي مصون‌سازي افراد به‌خصوص جوانان و نوجوانان در برابر هجوم بيگانگان و بالا بردن قدرت مقاومت و مقابله با آنان است نه ايجاد محدوديت و برخوردهاي فيزيكي. مصون‌سازي نيز در صورتي حاصل مي‌شود كه برنامه‌ريزي هماهنگ و درازمدت در راستاي فرهنگ‌سازي ديني در جامعه و گسترش شناخت معارف الهي و تعميق باورهاي اصيل مذهبي انجام شود تا افراد جامعه با مرور زمان به خودآگاهي و خودباوري برسند.[1] به بيان ديگر نوجوانان بايد به‌گونه‌اي تربيت شوند كه آگاهانه و با اختيار كامل از آلودگي و گناه پرهيز نمايند امّا برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديت در مورد ماهواره و اينترنت و... تنها به عنوان برنامه تكميلي و يكي از راه‌هاي ايجاد مصونيت مي‌تواند مورد استفاده واقع شود امّا اگر برنامه‌ريزي فرهنگي در راستاي تحقق اهداف متعالي تعليم و تربيت اسلامي انجام شود و از برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديت‌ها به‌عنوان حربة اصلي در اصلاح و تربيت جامعه مورد استفاده واقع شود، قطعاً نتيجه بخش نخواهد بود. اگر ديده مي‌شود برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديت در استفاده از ماهواره اينترنت... نه تنها جوانان را از فحشاء و منكرات باز نداشته بلكه باعث حساسيت بيشتر آن‌ها شده است به‌خاطر عدم وجود هماهنگي در برنامه‌هاي فرهنگي و عدم رعايت مكانيزم صحيح مطلوب در مبارزه با نمودها و عوامل تهاجم فرهنگي است. و چون اين دو عامل اساسي مورد اهتمام مسئولان واقع شده، برخوردهاي فيزيكي و گاه ايجاد محدوديت‌ها نتيجه‌بخش نبوده است و شايد همين مسئله باعث شده كه عده‌اي اصل ايجاد محدوديت و برخوردهاي فيزيكي با انحرافات اجتماعي را زير سؤال برند. در حالي‌كه اگر در تدوين و اجراي برنامه‌هاي كلان فرهنگي كشور بين كلية ارگان‌ها و نهادهاي فرهنگي هماهنگي و هم‌سويي وجود داشته باشد و همت و تلاش اصلي بر مصون‌سازي و تقويت باورهاي ديني باشد، استفاده از مكانيزم صحيح در برخوردهاي فيزيكي و برنامه‌هاي كوتاه مدّت نيز مفيد و مؤثر و نتيجه‌بخش خواهد بود.[2] پس از بيان اين مقدّمه، توجّه شما را به چند نكته جلب مي‌نمايم:
1ـ جمع كردن ماهواره و محدود كردن اينترنت در شرايط فعلي لازم و ضروري است امّا كافي نيست. رسالت اصلي، فرهنگ‌سازي ديني و تربيت جوانان و نوجوانان است.
2ـ مبارزه با انحرافات اجتماعي و استفاده‌هاي نامشروع از ماهواره و اينترنت، مستلزم تدوين و تصويب قوانين متقن و استوار مي‌باشد. و تا اين خلأ قانوني پر نشود و فعاليت‌هاي نيروهاي مبارزه با منكرات و فحشاء با پشتوانة قانوني محكم همراه نگردد، توفيق حاصل نخواهد شد. بديهي است كه قوانين مبارزه با انحرافات بايد جامع و فراگير باشد. به‌گونه‌اي كه براي تمام موارد كوچك و بزرگ خلاف‌كاري، مجازات‌هاي لازم پيش‌بيني شده باشد.[3]
3ـ پس از رفع خلأ قانوني و تصويب قوانين جامع و فراگير، وجود يك تشكيلات قوي جهت اجراي قوانين مزبور ضروري است.
4ـ يكي از آفت‌هاي بزرگ مبارزه با انحرافات و جلوه‌هاي تهاجم فرهنگي، فصلي و مقطعي برخورد كردن با اين پديده‌ها است. اگر قرار باشد هر چند يك‌بار به‌دليل شدّت يافتن فساد و گناه در جامعه، هشداري بدهيم و به‌دنبال آن در مواردي ايجاد محدوديت كنيم، و پس از مدتي دوباره دست از فعاليت بكشيم و شاهد شكل‌گيري مجدد كانون‌هاي فساد باشيم، اين نوع برخورد دوگانه و موقتي، هيچ‌گاه نتيجه‌بخش نخواهد بود بلكه جوانان و نوجوانان را در ترويج فرهنگ غربي جري‌تر مي‌نمايد.
تجربه نشان داده است كه مترقيترين قوانين و مقررات آن‌گاه كه مجري مناسب و متعهد و مقيد نداشته باشد محكوم به شكست است. لذا بايد مسئولان فرهنگي در انتخاب مجريان قانون و نيروهاي مبارزه با منكرات، كمال دقّت و وسواس را از خود نشان دهند تا اين‌كه اقدامات فرهنگي تأثير مناسب خود را در افراد جامعه بگذارد.
مأموران اجرايي نياز به آموزش و تبليغ لازم جهت تحقق فرهنگ ديني در جامعه و جلوگيري از انحرافات اجتماعي دارند. بايد ماهيت آموزش‌ها و برنامه‌هاي توجيهي به‌گونه‌اي باشد كه مأمور اجراي قانون هيچ امري را بر اجراي صحيح آن ترجيح ندهد.
5ـ همراه و همگام با قانون قوي و بازوي اجرايي و تشكيلات منسجم و فعال براي نظارت و كنترل و دستگيري عوامل مختلف، رسيدگي قضايي نيز بايد به نحو احسن انجام پذيرد دستگاه قضايي بايد طبق قوانين مصوّبه عوامل فساد را در اسرع وقت محاكمه نمايد و پرونده‌هاي فساد را معطّل و بلاتكليف نگذارد زيرا اهميّت اين كار كمتر از اهميّت رسيدگي به پرونده‌هاي مواد مخدّر نيست، همان‌گونه كه اعتياد به مواد مخدّر، ويرانگر بنيادهاي اخلاقي و خانوادگي و اجتماعي است، استفاده از برنامه‌هاي ماهواره‌اي مخرّب نيز ارزش‌هاي اخلاقي و خانوادگي و اجتماعي را به شدّت تهديد مي‌كند. بسياري از جوانان وقت زيادي از شبانه روز را صرف تماشاي برنامه‌هاي ضد اخلاقي ماهواره، اينترنت نموده و از همين راه به انحرافات و آلودگي‌ها كشيده مي‌شوند و باعث آلودگي و انحراف ديگر جوان‌ها نيز مي‌شوند. اگر چند مورد برخورد جدّي و قاطع شود، قطعاً براي ديگر متخلفان نيز جنبة عبرت‌آموزي خواهد داشت.[4]
6ـ در كنار مبارزه قاطع و مستمر با انحرافات اجتماعي از آن جمله استفاده‌هاي غير مجاز از ماهواره و اينترنت، بايد اقدامات لازم جهت رشد فرهنگي اسلامي در جامعه انجام شود. تبليغ ارزش‌ها و شاخص نمودن اين‌ها، عمل به ارزش‌هاي مكتبي و ملّي از جانب مسئولين نظام، رفع محدوديت‌هاي غير ضروري در زمينه‌هاي مختلف تا آن‌جا كه به رواج ضد ارزش نيانجامد، تهية فيلم‌هايي با موضوعات متناسب با تعليم و تربيت اسلامي، اراية برنامه‌هاي مناسب از طريق تلويزيون، تهية نوارهاي ويدئويي مجاز و... مي‌تواند جايگزين برنامه‌هاي مخرّب ماهواره و اينترنت شده و اوقات فراغت جوانان و نوجوانان را پر نمايد. امّا اگر ايجاد محدوديت در استفاده از برنامه‌هاي ماهواره و اينترنت، بدون جايگزين كردن برنامه‌هاي مفيد و سازنده و مورد علاقة جوانان باشد، نتيجة مورد انتظار حاصل نخواهد شد و جوانان به انحرافات و مشكلات ديگري مبتلا خواهند شد.
منابع براي مطالعة بيشتر:
1ـ دفتر عقيدتي سياسي فرماندهي معظم كل قوا، ستيز با تهاجم فرهنگي غرب، رامين، 1375.
2ـ ويدئو، كاركردها و راه‌حل‌ها، معاونت پرورشي ادارة كل آموزش و پرورش خراسان، 1371.
3ـ منصور ميرزايي، شبيخون فرهنگي، احرار تبريز، 1377 فصل 6.
[1] ـ مهدي نويد، فرهنگ و مقاومت فرهنگي، فلق، 1374، ص 84.
[2] ـ ويدئو، كاركردها و راه‌حل‌ها، معاونت پرورشي ادارة كل آموزش و پرورش خراسان، 71، ص 31 ـ 29.
[3] ـ رضا فتح‌آبادي، اشاعة فساد و فرهنگ پوچگرايي، نشر بليغ، 1371، ص 79
[4] ـ منصور ميرزايي، شبيخون فرهنگي، احرار تبريز 1377، ص 188.
( اندیشه قم )
سؤال شما در واقع به يكي از مهم‌ترين موضوعات فرهنگي كشور يعني «راه‌هاي مقابله با تهاجم فرهنگي» اشاره دارد كه از ديرباز مورد توجّه و اهتمام مسئولان فرهنگي واقع شده امّا در مقام اجرا و عمل نتائج مطلوبي حاصل نشده است.
و امّا در پاسخ به سؤال ياد شده بايد توجّه شما را به اين نكته جلب نمايم كه:
رسالت اصلي مسئولان فرهنگي مصون‌سازي افراد به‌خصوص جوانان و نوجوانان در برابر هجوم بيگانگان و بالا بردن قدرت مقاومت و مقابله با آنان است نه ايجاد محدوديت و برخوردهاي فيزيكي. مصون‌سازي نيز در صورتي حاصل مي‌شود كه برنامه‌ريزي هماهنگ و درازمدت در راستاي فرهنگ‌سازي ديني در جامعه و گسترش شناخت معارف الهي و تعميق باورهاي اصيل مذهبي انجام شود تا افراد جامعه با مرور زمان به خودآگاهي و خودباوري برسند.[1] به بيان ديگر نوجوانان بايد به‌گونه‌اي تربيت شوند كه آگاهانه و با اختيار كامل از آلودگي و گناه پرهيز نمايند امّا برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديت در مورد ماهواره و اينترنت و... تنها به عنوان برنامه تكميلي و يكي از راه‌هاي ايجاد مصونيت مي‌تواند مورد استفاده واقع شود امّا اگر برنامه‌ريزي فرهنگي در راستاي تحقق اهداف متعالي تعليم و تربيت اسلامي انجام شود و از برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديت‌ها به‌عنوان حربة اصلي در اصلاح و تربيت جامعه مورد استفاده واقع شود، قطعاً نتيجه بخش نخواهد بود. اگر ديده مي‌شود برخوردهاي فيزيكي و ايجاد محدوديت در استفاده از ماهواره اينترنت... نه تنها جوانان را از فحشاء و منكرات باز نداشته بلكه باعث حساسيت بيشتر آن‌ها شده است به‌خاطر عدم وجود هماهنگي در برنامه‌هاي فرهنگي و عدم رعايت مكانيزم صحيح مطلوب در مبارزه با نمودها و عوامل تهاجم فرهنگي است. و چون اين دو عامل اساسي مورد اهتمام مسئولان واقع شده، برخوردهاي فيزيكي و گاه ايجاد محدوديت‌ها نتيجه‌بخش نبوده است و شايد همين مسئله باعث شده كه عده‌اي اصل ايجاد محدوديت و برخوردهاي فيزيكي با انحرافات اجتماعي را زير سؤال برند. در حالي‌كه اگر در تدوين و اجراي برنامه‌هاي كلان فرهنگي كشور بين كلية ارگان‌ها و نهادهاي فرهنگي هماهنگي و هم‌سويي وجود داشته باشد و همت و تلاش اصلي بر مصون‌سازي و تقويت باورهاي ديني باشد، استفاده از مكانيزم صحيح در برخوردهاي فيزيكي و برنامه‌هاي كوتاه مدّت نيز مفيد و مؤثر و نتيجه‌بخش خواهد بود.[2] پس از بيان اين مقدّمه، توجّه شما را به چند نكته جلب مي‌نمايم:
1ـ جمع كردن ماهواره و محدود كردن اينترنت در شرايط فعلي لازم و ضروري است امّا كافي نيست. رسالت اصلي، فرهنگ‌سازي ديني و تربيت جوانان و نوجوانان است.
2ـ مبارزه با انحرافات اجتماعي و استفاده‌هاي نامشروع از ماهواره و اينترنت، مستلزم تدوين و تصويب قوانين متقن و استوار مي‌باشد. و تا اين خلأ قانوني پر نشود و فعاليت‌هاي نيروهاي مبارزه با منكرات و فحشاء با پشتوانة قانوني محكم همراه نگردد، توفيق حاصل نخواهد شد. بديهي است كه قوانين مبارزه با انحرافات بايد جامع و فراگير باشد. به‌گونه‌اي كه براي تمام موارد كوچك و بزرگ خلاف‌كاري، مجازات‌هاي لازم پيش‌بيني شده باشد.[3]
3ـ پس از رفع خلأ قانوني و تصويب قوانين جامع و فراگير، وجود يك تشكيلات قوي جهت اجراي قوانين مزبور ضروري است.
4ـ يكي از آفت‌هاي بزرگ مبارزه با انحرافات و جلوه‌هاي تهاجم فرهنگي، فصلي و مقطعي برخورد كردن با اين پديده‌ها است. اگر قرار باشد هر چند يك‌بار به‌دليل شدّت يافتن فساد و گناه در جامعه، هشداري بدهيم و به‌دنبال آن در مواردي ايجاد محدوديت كنيم، و پس از مدتي دوباره دست از فعاليت بكشيم و شاهد شكل‌گيري مجدد كانون‌هاي فساد باشيم، اين نوع برخورد دوگانه و موقتي، هيچ‌گاه نتيجه‌بخش نخواهد بود بلكه جوانان و نوجوانان را در ترويج فرهنگ غربي جري‌تر مي‌نمايد.
تجربه نشان داده است كه مترقيترين قوانين و مقررات آن‌گاه كه مجري مناسب و متعهد و مقيد نداشته باشد محكوم به شكست است. لذا بايد مسئولان فرهنگي در انتخاب مجريان قانون و نيروهاي مبارزه با منكرات، كمال دقّت و وسواس را از خود نشان دهند تا اين‌كه اقدامات فرهنگي تأثير مناسب خود را در افراد جامعه بگذارد.
مأموران اجرايي نياز به آموزش و تبليغ لازم جهت تحقق فرهنگ ديني در جامعه و جلوگيري از انحرافات اجتماعي دارند. بايد ماهيت آموزش‌ها و برنامه‌هاي توجيهي به‌گونه‌اي باشد كه مأمور اجراي قانون هيچ امري را بر اجراي صحيح آن ترجيح ندهد.
5ـ همراه و همگام با قانون قوي و بازوي اجرايي و تشكيلات منسجم و فعال براي نظارت و كنترل و دستگيري عوامل مختلف، رسيدگي قضايي نيز بايد به نحو احسن انجام پذيرد دستگاه قضايي بايد طبق قوانين مصوّبه عوامل فساد را در اسرع وقت محاكمه نمايد و پرونده‌هاي فساد را معطّل و بلاتكليف نگذارد زيرا اهميّت اين كار كمتر از اهميّت رسيدگي به پرونده‌هاي مواد مخدّر نيست، همان‌گونه كه اعتياد به مواد مخدّر، ويرانگر بنيادهاي اخلاقي و خانوادگي و اجتماعي است، استفاده از برنامه‌هاي ماهواره‌اي مخرّب نيز ارزش‌هاي اخلاقي و خانوادگي و اجتماعي را به شدّت تهديد مي‌كند. بسياري از جوانان وقت زيادي از شبانه روز را صرف تماشاي برنامه‌هاي ضد اخلاقي ماهواره، اينترنت نموده و از همين راه به انحرافات و آلودگي‌ها كشيده مي‌شوند و باعث آلودگي و انحراف ديگر جوان‌ها نيز مي‌شوند. اگر چند مورد برخورد جدّي و قاطع شود، قطعاً براي ديگر متخلفان نيز جنبة عبرت‌آموزي خواهد داشت.[4]
6ـ در كنار مبارزه قاطع و مستمر با انحرافات اجتماعي از آن جمله استفاده‌هاي غير مجاز از ماهواره و اينترنت، بايد اقدامات لازم جهت رشد فرهنگي اسلامي در جامعه انجام شود. تبليغ ارزش‌ها و شاخص نمودن اين‌ها، عمل به ارزش‌هاي مكتبي و ملّي از جانب مسئولين نظام، رفع محدوديت‌هاي غير ضروري در زمينه‌هاي مختلف تا آن‌جا كه به رواج ضد ارزش نيانجامد، تهية فيلم‌هايي با موضوعات متناسب با تعليم و تربيت اسلامي، اراية برنامه‌هاي مناسب از طريق تلويزيون، تهية نوارهاي ويدئويي مجاز و... مي‌تواند جايگزين برنامه‌هاي مخرّب ماهواره و اينترنت شده و اوقات فراغت جوانان و نوجوانان را پر نمايد. امّا اگر ايجاد محدوديت در استفاده از برنامه‌هاي ماهواره و اينترنت، بدون جايگزين كردن برنامه‌هاي مفيد و سازنده و مورد علاقة جوانان باشد، نتيجة مورد انتظار حاصل نخواهد شد و جوانان به انحرافات و مشكلات ديگري مبتلا خواهند شد.
منابع براي مطالعة بيشتر:
1ـ دفتر عقيدتي سياسي فرماندهي معظم كل قوا، ستيز با تهاجم فرهنگي غرب، رامين، 1375.
2ـ ويدئو، كاركردها و راه‌حل‌ها، معاونت پرورشي ادارة كل آموزش و پرورش خراسان، 1371.
3ـ منصور ميرزايي، شبيخون فرهنگي، احرار تبريز، 1377 فصل 6.
[1] ـ مهدي نويد، فرهنگ و مقاومت فرهنگي، فلق، 1374، ص 84.
[2] ـ ويدئو، كاركردها و راه‌حل‌ها، معاونت پرورشي ادارة كل آموزش و پرورش خراسان، 71، ص 31 ـ 29.
[3] ـ رضا فتح‌آبادي، اشاعة فساد و فرهنگ پوچگرايي، نشر بليغ، 1371، ص 79
[4] ـ منصور ميرزايي، شبيخون فرهنگي، احرار تبريز 1377، ص 188.
( اندیشه قم )
