پرسش :
در روايات كدام نوع استخاره (قرآن يا تسبيح) بيشتر سفارش شده است؟ لطفاً يك مورد استخاره كه دقيق باشد را برايم بنويسيد؟
پاسخ :
جواب سؤالي كه مرقوم نموده ايد بدين بيان تقديم مي گردد:
1. استخاره اي كه مرسوم و متداول است، چه با قرآن و چه با تسبيح در روايات بطور يكسان سفارش شده است، كما اينكه انواع ديگري نيز از استخاره در روايات مورد سفارش واقع شده كه من جمله استخارة بمعني لغوي و حقيقي است و شايد بتوان گفت اين نوع از استخاره، در روايات ما بيشتر مورد توجه واقع شده است؛ از اين رو خالي از لطف نخواهد بود كه توضيحي نسبت به آن داده شود. اين نوع از استخاره كه مطابق با حقيقت و اصل معناي استخاره نيز هست بمعني طلب خير از خداوند متعال است؛ يعني اينكه انسان قبل از انجام هر امري و يا تركِ هر كاري كه قصد و تصميم بر آن را دارد از خداوند منّان طلب مي كند كه خير و مصلحتش را در آن قرار دهد. براي اين نوع از استخاره، روش هاي زيادي در روايات وارد شده است. يك نمونه از آن بدين گونه است كه در سجدة آخر نماز شب صد مرتبه گفته شود: «أستخير الله برحمته»؛ يعني: «از خداوند طلب خير مي كنم به رحمت او»، و يا در سجدة آخر نافله صبح و يا در هر ركعت از نافله هاي زوال (ظهر) نيز استخاره (يعني گفتن آن صد مرتبه در سجده) مستحب و مندوب است[1] و بعد از تمام شدن نماز با توكل بر خدا كاري كه قصد شده انجام داده، بدان اميد كه خداوند رحمن و رحيم خير و بركت و رحمت خويش را در آن كار قرار دهد (إن شاء الله).
2. در سؤال آمده است: «يك مورد استخاره كه دقيق باشد را برايم بنويسيد»؛ اگر منظور اين است كه روشي دقيق از استخاره را بيان كنيم در جواب عرض مي شود: از آنجا كه استخاره مشورت با خداوند حكيم و عليم است تمام روش هاي استخاره دقيق و مصيب بواقع است (البته با رعايت نمودن شرائط استخاره)، و اگر منظور اين است كه يك مورد استخاره اي كه دقيقاً درست از آب در آمده و به وقوع پيوسته بيان گردد، عرض مي شود: در كتب مربوط به احوال و سرگذشت بزرگان، اين گونه موارد بسيار ذكر شده است كه خود مي توانيد به آنها مراجعه فرمائيد.
اما براي اينكه جوابية ما خالي از لطف نباشد، به يك نمونه اشاره مي كنيم: وقتي كه مرحوم شيخ مرتضي انصاري قصد عزيمت به نجف اشرف را مي كند مادرش راضي به اين سفر نيست، پس از اصرار زياد، مرحوم شيخ بنابر استخاره مي گذارد و قرآن را با نيت آن بانوي محترمه باز مي كند و سر صفحه اين آية شريفه به چشم مي خورد: «لا تَخافِي وَ لا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَ جاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ»؛[2] اين آيه خطاب به مادر حضرت موسي ـ عليه السلام ـ است بوقتي كه مأمور شد فرزندش را در صندوقي بگذارد و به دريا بيفكند كه: «اي زن مترس و محزون نباش چرا كه فرزندت را به تو باز مي گردانيم و او را از پيغمبران قرار مي دهيم»؛ اين آيه شريفه اندوه آن بانوي گرامي را تسكين داده و آيندة شيخ انصاري را كه بزرگ مرجع جهان تشيّع مي شود روشن مي سازد، پس مادرش قدري گريست و به او اجازة مسافرت داد.[3]
معرفي منابع براي مطالعه بيشتر:
1. علامه مجلسي، بحارالأنوار، ج 88، صفحه 222 تا 288، دار إحياء التراث العربي.
2. شيخ عباس قمي، حواشي مفاتيح الجنان، آداب استخاره.
3. محمّدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمة با ترجمة فارسي، جلد 4، ص 1622 تا 1625، نشر دارالحديث.
اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ : لا تثق بالصديق قبل الخبرة پيش از آزمودن و امتحان كردن دوست، به او اعتماد مكن. غررالحكم، الآمدي، حديث 10257
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . شيخ عباس قمي، حواشي مفاتيح الجنان، باب دوم، آداب استخاره.
[2] . سورة قصص، آية 7.
[3] . آيت الله مرتضي انصاري از نوادگان مرحوم شيخ اعظم انصاري، زندگاني و شخصيت شيخ انصاري، صفحه 87، نشر كنگرة شيخ اعظم انصاري.
جواب سؤالي كه مرقوم نموده ايد بدين بيان تقديم مي گردد:
1. استخاره اي كه مرسوم و متداول است، چه با قرآن و چه با تسبيح در روايات بطور يكسان سفارش شده است، كما اينكه انواع ديگري نيز از استخاره در روايات مورد سفارش واقع شده كه من جمله استخارة بمعني لغوي و حقيقي است و شايد بتوان گفت اين نوع از استخاره، در روايات ما بيشتر مورد توجه واقع شده است؛ از اين رو خالي از لطف نخواهد بود كه توضيحي نسبت به آن داده شود. اين نوع از استخاره كه مطابق با حقيقت و اصل معناي استخاره نيز هست بمعني طلب خير از خداوند متعال است؛ يعني اينكه انسان قبل از انجام هر امري و يا تركِ هر كاري كه قصد و تصميم بر آن را دارد از خداوند منّان طلب مي كند كه خير و مصلحتش را در آن قرار دهد. براي اين نوع از استخاره، روش هاي زيادي در روايات وارد شده است. يك نمونه از آن بدين گونه است كه در سجدة آخر نماز شب صد مرتبه گفته شود: «أستخير الله برحمته»؛ يعني: «از خداوند طلب خير مي كنم به رحمت او»، و يا در سجدة آخر نافله صبح و يا در هر ركعت از نافله هاي زوال (ظهر) نيز استخاره (يعني گفتن آن صد مرتبه در سجده) مستحب و مندوب است[1] و بعد از تمام شدن نماز با توكل بر خدا كاري كه قصد شده انجام داده، بدان اميد كه خداوند رحمن و رحيم خير و بركت و رحمت خويش را در آن كار قرار دهد (إن شاء الله).
2. در سؤال آمده است: «يك مورد استخاره كه دقيق باشد را برايم بنويسيد»؛ اگر منظور اين است كه روشي دقيق از استخاره را بيان كنيم در جواب عرض مي شود: از آنجا كه استخاره مشورت با خداوند حكيم و عليم است تمام روش هاي استخاره دقيق و مصيب بواقع است (البته با رعايت نمودن شرائط استخاره)، و اگر منظور اين است كه يك مورد استخاره اي كه دقيقاً درست از آب در آمده و به وقوع پيوسته بيان گردد، عرض مي شود: در كتب مربوط به احوال و سرگذشت بزرگان، اين گونه موارد بسيار ذكر شده است كه خود مي توانيد به آنها مراجعه فرمائيد.
اما براي اينكه جوابية ما خالي از لطف نباشد، به يك نمونه اشاره مي كنيم: وقتي كه مرحوم شيخ مرتضي انصاري قصد عزيمت به نجف اشرف را مي كند مادرش راضي به اين سفر نيست، پس از اصرار زياد، مرحوم شيخ بنابر استخاره مي گذارد و قرآن را با نيت آن بانوي محترمه باز مي كند و سر صفحه اين آية شريفه به چشم مي خورد: «لا تَخافِي وَ لا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَ جاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ»؛[2] اين آيه خطاب به مادر حضرت موسي ـ عليه السلام ـ است بوقتي كه مأمور شد فرزندش را در صندوقي بگذارد و به دريا بيفكند كه: «اي زن مترس و محزون نباش چرا كه فرزندت را به تو باز مي گردانيم و او را از پيغمبران قرار مي دهيم»؛ اين آيه شريفه اندوه آن بانوي گرامي را تسكين داده و آيندة شيخ انصاري را كه بزرگ مرجع جهان تشيّع مي شود روشن مي سازد، پس مادرش قدري گريست و به او اجازة مسافرت داد.[3]
معرفي منابع براي مطالعه بيشتر:
1. علامه مجلسي، بحارالأنوار، ج 88، صفحه 222 تا 288، دار إحياء التراث العربي.
2. شيخ عباس قمي، حواشي مفاتيح الجنان، آداب استخاره.
3. محمّدي ري شهري، محمد، ميزان الحكمة با ترجمة فارسي، جلد 4، ص 1622 تا 1625، نشر دارالحديث.
اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ : لا تثق بالصديق قبل الخبرة پيش از آزمودن و امتحان كردن دوست، به او اعتماد مكن. غررالحكم، الآمدي، حديث 10257
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . شيخ عباس قمي، حواشي مفاتيح الجنان، باب دوم، آداب استخاره.
[2] . سورة قصص، آية 7.
[3] . آيت الله مرتضي انصاري از نوادگان مرحوم شيخ اعظم انصاري، زندگاني و شخصيت شيخ انصاري، صفحه 87، نشر كنگرة شيخ اعظم انصاري.
