پرسش :
چه كنیم تا فرزندان كمرو نداشته باشیم؟
پاسخ :
تعریف كمرویی
كمرویی، صفت فردی است كه به خاطر ترسویی،احتیاط كاری وعدم اطمینانش،نزدیك شدن به آن مشكل است.فردكمرو هشیارانه ازمواجهه باافراد یا چیزهای مشخص یا انجام كاری همراه آنان بیزار است.درگفتاریاكردارخودملاحظه كاراست،از ابراز وجود بیزار است وبه طور محسوسی ترسوست.ممكن است فرد كمرو كناره گیر یابی اعتماد ویاازخمیر مایه ی دیگری باشد: شخصیتی پرسش انگیز، بی اعتمادومشكوك .
فرهنگ لغت، كمرویی رابه عنوان ناراحت بودن در حضوردیگران تعریف می كند.امابه نظرنمی رسد كه این تعریف مطلب زیادی به آنچه عموماَدرباره كمرویی می دانیم بیفزایدهیچ تعریف واحدی كفایت نمیكند. زیراكمرویی برای افراد مختلف دارای معانی متفاوت است.كمرویی شرایط پیچیده ای است كه آثارمختلفی بر جای می گذارد، از ناراحتی مختصر تاترس بی مورد از مردم وروان رنجوری حاد .
كمرویی علل مختلفی دارد،بعضی از آن ها ازاین قرارند :
• وجودفردكمرو در خانواده مثل پدر،یامادركمرو الگوگیری كودك ازاو
• تحقیركودك در خانه ومدرسه
• برچسب كمرویی بر كودك زدن وتلقین كمرویی به او
• مقایسه كودك با دیگران
• توقع بیش از حد از كودك داشتن
• تجارب منفی كودك درموقعیت های مختلف
• نقل مكان های مكرر خانواده
• ترتیب توالد
• طلاق یامرگ یكی از والدین
• آرمان گرایی والدین ویا جامعه
راه های پیشگیری ازكمرویی در كودكان :
«« ازكودك خود،آدمی خجول نسازید »»
بیشتراوقات خجالت هنگامی درطفل ایجادمی شود كه اودرزندگی خانوادگی خودتكیه گاه مطمئنی نمی یابدتابااطمینان واعتمادبه آن، شخصیت خویش راثبات بخشد.همین كمبودباعث می شود كه كودك شما ازتجربه كردن وقایع تازه و عجیب برحذرباشد .ممكن است شما اظهاركنیدكه:“ من چندفرزنددارم، اما چرا فقط این یكی كمرو شده؟” توجه داشته باشید حتی در یك خانواده كه نحوه تعلیم وتربیت درآن یكسان است همه افراد بهره ی یكسانی از آن نخواهندبرد. پس اگر متوجه كمرویی فرزند خودشدید،به هیچ وجه اورابافرزندان دیگر مقایسه نكنید.هم چنین نباید رفتار وكرداراورا تایید كنید مثلا بگویید:“آفرین چه دختر ساكتی! ویااو بچه بسیار خوبی است،همیشه گذشت می كند .”
بدانید كه كودك شما مثل شاخه نورس وتری، دردستان قدرتمند شماست.پس بافرزند خوددركمال دقت وظرافت رفتارنمایید، زیراكمرویی ویابرعكس اعتماد به نفس او،درخانواده شكل می گیرد .
از كودك خود توقع انجام كارهای محال رانداشته باشید .
سعی كنید انجام كارهایی را از كودك درخواست نماییدكه می دانید ازعهده آنهابرمی آید.ومثلا اگردردوره ی ترس های كودكانه است ازاونخواهید كه در استخری از آب بپرد ویابه زیرزمین تاریك برود .
زیاد ازحدنگران فرزند خود نباشید .
اگرترس ونگرانی شمادر موردفرزندتان زیادازحدباشد،ناخودآگاه این ترس رابه كودكتان نیز منتقل می كنید.اگر این روش را ادامه دهید،امكان عمل وابتكار را ازاومی گیرید.سعی كنید همه چیز را از قبل برای آماده نسازید،بلكه به او كمك كنید تا بتوانددربرابر موقعیت هایی كه احتمال خطر درآن می رود عكس العمل مناسبی نشان دهد.درضمن سن و سال اورا ازیادنبرید واورابه انجام كارهای ساده تشویق كنید كه از هر عامل دیگری در تصحیح رفتارش مناسب تراست .
ابتكارات كودك را دست كم نگیرید .
به كارهای كودك خودبها بدهید وبدانید كه او در حدتوان خودتوانسته كارهایی هرچندكوچك راانجام دهد.نكته مهم آن است كه اوبه خود وبه نیروی خود اطمینان پیداكند ونتایج كارهای خویش را بسنجد.تجربه اندوزی فعلی اوست كه اساس رشدش رادرآینده فراهم میكند. ازگفتن جملات هشدار دهنده مثل:“ مواظب باش ویــا حواست راجمع كن”خودداری كنید وبه جای این القاآت منفی،محیط اورا ازعوامل خطرزاتخلیه كنید .
تولد نوزاد جدید
تولد نوزاد جدید همواره باواكنش های خاصی از جانب كودك بزرگتر همراه بوده است.تنهاراه درمان دراین موقعیت ،عبارت است ازسهیم كردن اودرمراقبت ازنوزاد وبدترین روش آن است كه مثلا مانع ازدست زدن اوبه نوزاد بشویم.به خصوص درروزهای اول تولد در مقابل كودك ارشد به نازونوازش نوزاد نپردازیم واین كارراحتمادرغیاب كودك بزرگتر انجام دهیم .
كودك راازمدرسه نترسانید .
ورود به مدرسه رادروازه ی دخول به اجتماع فرزندتان بدانید وهرترس وتردیدی رااز دل دوركنید.كودك راباتنبیهات احتمالی مدرسه نگران نسازید.توجه داشته باشید كه كودك در صورتی این گام های نخستین را با موفقیت برخواهدداشت كه والدین با عقل وتدبیر، اوراآماده ی این كار ساخته باشند.سعی كنید اورابه حال خودواگذاریدتا تجارب تلخ وشیرین این ایام راخود تجربه كند وبیش از حد نگران اونباشید .
كشف عوامل جاذب
به كودكان در كشف هرچیز جذب كننده ای كه دروجودشان هست كمك كنید واز امروز به تعریف كردن ازفرزندخودتان به خاطرتمام چیزهای جذب كننده ای كه دراعمال ووجوداومی یابید،بپردازید .
عرصه ی برخوردهای كودك رابامحیط خارج گسترش دهید .
شرایطی به وجودآوریدكه كودكان نحوه ی استفاده ازمعلومات كودكان دیگررا، به عنوان یك منبع فرابگیرند واز یكدیگر كمك بخواهندوبه یكدیگركمك كنند.هدف، تمرین وتشویق همكاری،اشتراك مساعی ودوستی برای ایجاد یك جامعه دموكراتیك است.علاوه برآن بازی ها واسباب بازیهایی كه به دوبازیكن یابیش ترنیاز دارند باید برای تقویت بازی اشتراكی در دسترس باشند .
كودكان را وابسته به خودنكنید
فرزندان یا شاگردان خودراصرفا به این دلیل كه بهترمی توانید آنان راتحت كنترل یا سازمان دهی در آورید،تشویق به وابستگی نكنید.وابستگی مانندشكلات كشی است،هرچند مزه ی آن خوب است اما همیشه در آخركار،به دندان شمامی چسبد .
حس قبول مسئولیت رادركودكان تقویت كنید .
به كودكان یادبدهیدكه مسئول كارهای خودشان باشند.كودكان راتشویق كنید كه درمقابل دیگران نیزمسئول باشند،البته نه فقط در كمك كردن به افراد سالمند برای عبور از خیابان،بلكه در كمك كردن به خواهران وبرادران در انجام كارهای خانه، كمك به شمادرزمان ناراحتی یا كمك به همكلاس هایی كه نیازمند یاری می باشند .
كودك رااز شكست نترسانید .
بروز برخی اشتباهات را مجازبدانید وبگذارید كودك با صرف وقت كافی متكی به نفس ترشود.كودكان كمرو به دلیل اضطراب ناشی ازشكست دركاریاانجام نادرست عملی از انجام هركاری می ترسند.به كودكان بیاموزید به استقبال مخاطرات حساب شده بروند وشكست را متحمل شوند .
احساس لذت درتنهایی
ترتیبی بدهید كه كودكان به هنگام تنهایی باخودشان راحت باشند.تنهایی،زمانی كه به عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط باخود انتخاب می شود می تواند تجربه ای مثبت باشد.این به آن معناست كه مكان هایی اختصاصی واوقاتی فردی در اختیاركودك شما قرارداده شود.هم چنین به آن معناست كه زندگی كودك رابافعالیت های گروهی برنامه ریزی شده پرنكنیم.بنابرموقعیت حتی به آن معناست كه كودك رابه انجام فعالیت های انفرادی مانند پیاده روی در اطراف منزل،رفتن به موزه وسینما،یا كودكان بزرگتر رابه گردش درپارك تشویق كنیم .
نوازش،اطمینان وعطوفت
سعی كنیدفرزندان خود(به خصوص فرزندان كمرو) را ،قدری بیشترنوازش كنید.تماس جسمانی باعث می شود كه كودك احساس طرد شدن نكند.این كاراحساس رضایت رادراو ایجاد می كند وواقعیت وجودی اوراموردتأییدقرامی دهد .
والدین محترم بدانند كه دستورالعمل هایی كه ذكرشد،بسیار ساده وعملی است.بااین حال اگر بازهم احساس نمودید كه فرزند كمرویی دارید،هرگز مایوس نشوید وخودرانبازید،بهترین كاراین است كه كاررابه كاردان بسپاریدوازكارشناسان متخصص كمك بخواهید.در ضمن سعی كنید كه رفتارتان كاملا طبیعی باشد.در این صورت كودكان هم آرامش خاطر پیدامی كنند وروند درمان به سرعت پیش خواهد رفت .
منابع :
• شارتیه، ژان: كمرویی وراه های درمان آن،ترجمه ی هوشیار رزم آرا
• زیمباردو، فیلیپ :كمرویی چیست؟ چه باید كرد؟ ترجمه ی ن . پارسا
• نائینیان: روانشناسی بالینی كودك
تعریف كمرویی
كمرویی، صفت فردی است كه به خاطر ترسویی،احتیاط كاری وعدم اطمینانش،نزدیك شدن به آن مشكل است.فردكمرو هشیارانه ازمواجهه باافراد یا چیزهای مشخص یا انجام كاری همراه آنان بیزار است.درگفتاریاكردارخودملاحظه كاراست،از ابراز وجود بیزار است وبه طور محسوسی ترسوست.ممكن است فرد كمرو كناره گیر یابی اعتماد ویاازخمیر مایه ی دیگری باشد: شخصیتی پرسش انگیز، بی اعتمادومشكوك .
فرهنگ لغت، كمرویی رابه عنوان ناراحت بودن در حضوردیگران تعریف می كند.امابه نظرنمی رسد كه این تعریف مطلب زیادی به آنچه عموماَدرباره كمرویی می دانیم بیفزایدهیچ تعریف واحدی كفایت نمیكند. زیراكمرویی برای افراد مختلف دارای معانی متفاوت است.كمرویی شرایط پیچیده ای است كه آثارمختلفی بر جای می گذارد، از ناراحتی مختصر تاترس بی مورد از مردم وروان رنجوری حاد .
كمرویی علل مختلفی دارد،بعضی از آن ها ازاین قرارند :
• وجودفردكمرو در خانواده مثل پدر،یامادركمرو الگوگیری كودك ازاو
• تحقیركودك در خانه ومدرسه
• برچسب كمرویی بر كودك زدن وتلقین كمرویی به او
• مقایسه كودك با دیگران
• توقع بیش از حد از كودك داشتن
• تجارب منفی كودك درموقعیت های مختلف
• نقل مكان های مكرر خانواده
• ترتیب توالد
• طلاق یامرگ یكی از والدین
• آرمان گرایی والدین ویا جامعه
راه های پیشگیری ازكمرویی در كودكان :
«« ازكودك خود،آدمی خجول نسازید »»
بیشتراوقات خجالت هنگامی درطفل ایجادمی شود كه اودرزندگی خانوادگی خودتكیه گاه مطمئنی نمی یابدتابااطمینان واعتمادبه آن، شخصیت خویش راثبات بخشد.همین كمبودباعث می شود كه كودك شما ازتجربه كردن وقایع تازه و عجیب برحذرباشد .ممكن است شما اظهاركنیدكه:“ من چندفرزنددارم، اما چرا فقط این یكی كمرو شده؟” توجه داشته باشید حتی در یك خانواده كه نحوه تعلیم وتربیت درآن یكسان است همه افراد بهره ی یكسانی از آن نخواهندبرد. پس اگر متوجه كمرویی فرزند خودشدید،به هیچ وجه اورابافرزندان دیگر مقایسه نكنید.هم چنین نباید رفتار وكرداراورا تایید كنید مثلا بگویید:“آفرین چه دختر ساكتی! ویااو بچه بسیار خوبی است،همیشه گذشت می كند .”
بدانید كه كودك شما مثل شاخه نورس وتری، دردستان قدرتمند شماست.پس بافرزند خوددركمال دقت وظرافت رفتارنمایید، زیراكمرویی ویابرعكس اعتماد به نفس او،درخانواده شكل می گیرد .
از كودك خود توقع انجام كارهای محال رانداشته باشید .
سعی كنید انجام كارهایی را از كودك درخواست نماییدكه می دانید ازعهده آنهابرمی آید.ومثلا اگردردوره ی ترس های كودكانه است ازاونخواهید كه در استخری از آب بپرد ویابه زیرزمین تاریك برود .
زیاد ازحدنگران فرزند خود نباشید .
اگرترس ونگرانی شمادر موردفرزندتان زیادازحدباشد،ناخودآگاه این ترس رابه كودكتان نیز منتقل می كنید.اگر این روش را ادامه دهید،امكان عمل وابتكار را ازاومی گیرید.سعی كنید همه چیز را از قبل برای آماده نسازید،بلكه به او كمك كنید تا بتوانددربرابر موقعیت هایی كه احتمال خطر درآن می رود عكس العمل مناسبی نشان دهد.درضمن سن و سال اورا ازیادنبرید واورابه انجام كارهای ساده تشویق كنید كه از هر عامل دیگری در تصحیح رفتارش مناسب تراست .
ابتكارات كودك را دست كم نگیرید .
به كارهای كودك خودبها بدهید وبدانید كه او در حدتوان خودتوانسته كارهایی هرچندكوچك راانجام دهد.نكته مهم آن است كه اوبه خود وبه نیروی خود اطمینان پیداكند ونتایج كارهای خویش را بسنجد.تجربه اندوزی فعلی اوست كه اساس رشدش رادرآینده فراهم میكند. ازگفتن جملات هشدار دهنده مثل:“ مواظب باش ویــا حواست راجمع كن”خودداری كنید وبه جای این القاآت منفی،محیط اورا ازعوامل خطرزاتخلیه كنید .
تولد نوزاد جدید
تولد نوزاد جدید همواره باواكنش های خاصی از جانب كودك بزرگتر همراه بوده است.تنهاراه درمان دراین موقعیت ،عبارت است ازسهیم كردن اودرمراقبت ازنوزاد وبدترین روش آن است كه مثلا مانع ازدست زدن اوبه نوزاد بشویم.به خصوص درروزهای اول تولد در مقابل كودك ارشد به نازونوازش نوزاد نپردازیم واین كارراحتمادرغیاب كودك بزرگتر انجام دهیم .
كودك راازمدرسه نترسانید .
ورود به مدرسه رادروازه ی دخول به اجتماع فرزندتان بدانید وهرترس وتردیدی رااز دل دوركنید.كودك راباتنبیهات احتمالی مدرسه نگران نسازید.توجه داشته باشید كه كودك در صورتی این گام های نخستین را با موفقیت برخواهدداشت كه والدین با عقل وتدبیر، اوراآماده ی این كار ساخته باشند.سعی كنید اورابه حال خودواگذاریدتا تجارب تلخ وشیرین این ایام راخود تجربه كند وبیش از حد نگران اونباشید .
كشف عوامل جاذب
به كودكان در كشف هرچیز جذب كننده ای كه دروجودشان هست كمك كنید واز امروز به تعریف كردن ازفرزندخودتان به خاطرتمام چیزهای جذب كننده ای كه دراعمال ووجوداومی یابید،بپردازید .
عرصه ی برخوردهای كودك رابامحیط خارج گسترش دهید .
شرایطی به وجودآوریدكه كودكان نحوه ی استفاده ازمعلومات كودكان دیگررا، به عنوان یك منبع فرابگیرند واز یكدیگر كمك بخواهندوبه یكدیگركمك كنند.هدف، تمرین وتشویق همكاری،اشتراك مساعی ودوستی برای ایجاد یك جامعه دموكراتیك است.علاوه برآن بازی ها واسباب بازیهایی كه به دوبازیكن یابیش ترنیاز دارند باید برای تقویت بازی اشتراكی در دسترس باشند .
كودكان را وابسته به خودنكنید
فرزندان یا شاگردان خودراصرفا به این دلیل كه بهترمی توانید آنان راتحت كنترل یا سازمان دهی در آورید،تشویق به وابستگی نكنید.وابستگی مانندشكلات كشی است،هرچند مزه ی آن خوب است اما همیشه در آخركار،به دندان شمامی چسبد .
حس قبول مسئولیت رادركودكان تقویت كنید .
به كودكان یادبدهیدكه مسئول كارهای خودشان باشند.كودكان راتشویق كنید كه درمقابل دیگران نیزمسئول باشند،البته نه فقط در كمك كردن به افراد سالمند برای عبور از خیابان،بلكه در كمك كردن به خواهران وبرادران در انجام كارهای خانه، كمك به شمادرزمان ناراحتی یا كمك به همكلاس هایی كه نیازمند یاری می باشند .
كودك رااز شكست نترسانید .
بروز برخی اشتباهات را مجازبدانید وبگذارید كودك با صرف وقت كافی متكی به نفس ترشود.كودكان كمرو به دلیل اضطراب ناشی ازشكست دركاریاانجام نادرست عملی از انجام هركاری می ترسند.به كودكان بیاموزید به استقبال مخاطرات حساب شده بروند وشكست را متحمل شوند .
احساس لذت درتنهایی
ترتیبی بدهید كه كودكان به هنگام تنهایی باخودشان راحت باشند.تنهایی،زمانی كه به عنوان ابزاری برای برقراری ارتباط باخود انتخاب می شود می تواند تجربه ای مثبت باشد.این به آن معناست كه مكان هایی اختصاصی واوقاتی فردی در اختیاركودك شما قرارداده شود.هم چنین به آن معناست كه زندگی كودك رابافعالیت های گروهی برنامه ریزی شده پرنكنیم.بنابرموقعیت حتی به آن معناست كه كودك رابه انجام فعالیت های انفرادی مانند پیاده روی در اطراف منزل،رفتن به موزه وسینما،یا كودكان بزرگتر رابه گردش درپارك تشویق كنیم .
نوازش،اطمینان وعطوفت
سعی كنیدفرزندان خود(به خصوص فرزندان كمرو) را ،قدری بیشترنوازش كنید.تماس جسمانی باعث می شود كه كودك احساس طرد شدن نكند.این كاراحساس رضایت رادراو ایجاد می كند وواقعیت وجودی اوراموردتأییدقرامی دهد .
والدین محترم بدانند كه دستورالعمل هایی كه ذكرشد،بسیار ساده وعملی است.بااین حال اگر بازهم احساس نمودید كه فرزند كمرویی دارید،هرگز مایوس نشوید وخودرانبازید،بهترین كاراین است كه كاررابه كاردان بسپاریدوازكارشناسان متخصص كمك بخواهید.در ضمن سعی كنید كه رفتارتان كاملا طبیعی باشد.در این صورت كودكان هم آرامش خاطر پیدامی كنند وروند درمان به سرعت پیش خواهد رفت .
منابع :
• شارتیه، ژان: كمرویی وراه های درمان آن،ترجمه ی هوشیار رزم آرا
• زیمباردو، فیلیپ :كمرویی چیست؟ چه باید كرد؟ ترجمه ی ن . پارسا
• نائینیان: روانشناسی بالینی كودك
