پرسش :

اين جانب روحانى كاروانى بودم، يكى از حجّاج آن كاروان كه پير و مريض بود پس از خارج شدن از عمره تمتّع، مرض او شديدتر شده و در بيمارستان بسترى گرديد; قبل از حركت به عرفات جهت بردن ايشان به عرفات به مسئولين بيمارستان مراجعه نمودم، آنها گفتند: »ما مريضها را محرم نموده و به عرفات و مشعر مى بريم، شما در منى مريض خود را تحويل بگيريد«، در منى به درمانگاه مراجعه كردم، گفتند: »حال مريض شما وخيم بود، پزشك معالج اجازه حركت او را نداد«، پس از مراجعت از منى به بيمارستان رفتم ديدم با اين كه حالش وخيم است لباس احرام در تن دارد، هرچه تحقيق كردم نفهميدم چه كسى او را محرم كرده است و آيا تلبيه گفته است يا خير؟ با توجّه به مسأله اى كه در باب وقوفين آمده است كه از هر كس وقوفين ترك شود حجّ او تبديل به عمره مفرده مى شود، احتياطاً براى انجام اعمال عمره وكالت خواستم، به زحمت گفت: »هرچه مى خواهيد بكنيد و مرا از احرام خارج نماييد«، طواف و نماز و سعى را به نيابت او انجام داده و ابلاغ كردم تا او تقصير نموده سپس طواف نساء و نماز آن را به نيابت او انجام دادم و او را به ايران فرستادند. متأسّفانه در اواخر ماه ذيحجّه از دنيا رفت، بعداً در باب محصور به مسأله ديگرى برخورد كردم مبنى بر اين كه: »محصور بايد براى قربانى در منى نايب بگيرد« در رابطه با اين واقعه جواب مسائل ذيل را مرقوم فرماييد: الف( با توجّه به اين كه اگر كسى بعد از احرام و دخول حرم از دنيا برود، حجّ او مجزى است، آيا اين حكم فرد مذكور را، با اين كه در غير حرم با چند روز فاصله از دنيا رفته، شامل مى شود؟ ب( بر فرض عدم شمول، با توجّه به شك در صحّت احرام او، آيا مى توان حكم به عدم محرم شدن او نمود؟ ج( در اين فرض آيا طواف نساء بر او واجب بوده است؟ د( بر فرض وجوب، آيا طواف نسائى كه به نيابت او، در ضمن عمره مفرده، انجام شده كفايت مى كند؟ هـ( بر فرض حكم به صحّت احرام او، آيا اعمال انجام شده مجزى است، يا اين كه لازم است در سال آينده به نيابت او در منى قربانى نمايند؟ و( در صورتى كه قبلاً حج در ذمّه او مستقر شده باشد، آيا ورثه آن مرحوم، وظيفه اى دارند؟ ز( در صورت اختلاف در فتوا، آيا بايد طبق فتواى مرجع تقليد نايب در عمره مفرده، يا مرجع ورثه، و يا مرجع ميّت عمل شود؟

پاسخ :
جواب الف: اين حكم شامل چنين شخصى نمى شود.
جواب ب: اين مقدار براى اثبات احرام كافى نيست، بنابراين نمى توانيد او را محرم حساب كنيد.
جواب ج: انجام طواف نساء در اين مورد موافق احتياط است، و عمل نايب در فرض مسأله كافى است.
جواب د: ظاهر اين است كه كفايت مى كند.
جواب ه: قربانى لازم نيست.
جواب و: اگر واجب الحجّ بوده بايد براى او حجّ بجا آورند، و آنچه شما بجا آورده ايد كافى نيست.
جواب ز: به فتواى مرجع تقليد نايب عمل شود.
استفتائات آيت الله العظمي مكارم شيرازي )جلد اول