پرسش :

آیا امام حسن عسكری علیه السلام برادری به اسم جعفر كذاب داشته است؟ اگر چنین است، پس چگونه او كه فرزند امام و تحت تربیت امام نیز بود، دچار انحراف گردید؟

پاسخ :
در مورد اینكه امام هادی علیه السلام فرزندی به نام جعفر معروف به جعفر كذاب داشته­اند، میان مورخین شیعی و حتی غیر شیعی اختلافی نیست.
در پاسخ سؤال دیگر متذكر می­شویم كه ائمه علیهم السلام بجهت آگاهی كامل­شان به تمام جوانب مسائل تربیتی و رعایت دقیق آنها در مورد فرزندان خود، انسان­های صالحی را تحویل جامعه اسلامی دادند كه در طول تاریخ جوامع اسلامی بهره­های فراوانی از وجود این افراد بردند و هر كدام منشأ خدمات زیادی بودند و حتی امروزه نیز بارگاه و مرقدشان محلی برای جذب قلوب بسوی دین و معنویت است. اما نكته مهم این است كه تربیت صحیح به معنای سلب اختیار و جبر نیست. یعنی حتی برای كسی كه در نهایت تربیت صحیح قرار گرفته، هر لحظه ممكن است در اثر عدم مراقبت و رعایت مسائل تربیتی و بروز عوامل انحراف، به سوی فساد كشیده شود. پس هر چند ائمه علیهم السلام و انبیاء الهی فرزندان خود را تربیت صحیح نموده­اند، ولی ممكن است بعضی از فرزندان در اثر حسادت یا حب جاه و مقام و یا همنشینی با افراد ناباب، دچار انحراف گردند. البته نباید نقش بعضی از مادران را از نظر دور داشت چون بر اساس قانون وراثت، انتقال بعضی از صفات مادر به فرزند، زمینه انحراف را در آنها آماده­تر می­كند.
در پایان تذكر این نكته لازم است كه به همین دلایلی كه بیان شد برخی از فرزندان انبیاء الهی نیز از مسیر حق منحرف شدند و به راه تباهی رفتند، چنانكه خداوند در مورد فرزند نوح می­فرماید: «قَالَ یَنُوحُ إِنَّهُ لَیْس مِنْ أَهْلِك إِنَّهُ عَمَلٌ غَیرُ صلِحٍ فَلا تَسئَلْنِ مَا لَیْس لَك بِهِ عِلْمٌ إِنی أَعِظك أَن تَكُونَ مِنَ الْجَهِلِینَ[1]فرمود: «ای نوح! او از اهل تو نیست! او عمل غیر صالحی است] فرد ناشایسته‏ای است‏[! پس، آنچه را از آن آگاه نیستی، از من مخواه! من به تو اندرز می‏دهم تا از جاهلان نباشی!!«
پی نوشت:
1. سوره هود، آیه 46
منبع: پایگاه حوزه