پرسش :
بعد از گذشت چند سال مجدداً تصميم گرفتم امسال کنکور شرکت کنم ولي نمي دانم که چطور درس بخوانم و برنامه ريزي کنم؟ لطفا در مورد نحوه برنامه ريزي و مطالعه کتابها من را راهنمايي فرماييد.
پاسخ :
براي رسيدن به يادگيري مطلوب و موفقيت تحصيلي مي بايست بر کليه¬ ي مراحل و شرايط مؤثر بر مطالعه مديريت کرد. فرآيند مطالعه و يادگيري مطلوب با عوامل مختلفي نظير (اهداف، توانايي¬ ها و استعدادهاي يادگيرنده، محتوا، فضا و شيوه ¬ي مطالعه، بازه زماني مد نظر، ويژگي هاي روانشناختي و...) در ارتباط است، که هر يک از آن ها به نوبه خود در جريان و چگونگي تحقق يادگيري نقش مؤثري دارند.
اگر مطالعه¬اي را که منجر به يادگيري مي شود به صورت يک نظام کلي در نظر بگيريم در اين صورت هر يک از عوامل گفته شده، اجزاء آن کل محسوب مي شوند که به طور طبيعي و بر اساس قوانين و شرايط از پيش تعيين شده مشخص گرديده و با يکديگر در ارتباط خواهند بود. به گونه اي که ترکيب اجزاء با يکديگر، يادگيري فراگيران را در راه رسيدن به موفقيت جهت مي دهد.
داشتن يک برنامه¬ي مطالعاتي منظم و مدون مهمترين عامل در هماهنگ کردن و سازماندهي اين عوامل است. با آغاز سال تحصيلي داشتن يک برنامه¬ي مطالعاتي از اهميت ويژه اي برخوردار مي شود. برنامه اي که اجراي آن منوط به چند روز اول نباشد و بتوان به وسيله¬ي آن به مطالعات و يادگيري نظم بخشيد، از اتلاف وقت و انرژي جلوگيري کرد و به اهداف مد نظرکه همان موفقيت تحصيلي است رسيد. نکته¬ي مهم در اينجا قبل از طرح هر برنامه¬¬اي، بررسي عادات مطالعه و ترک عادات نامطلوب تحصيلي است که خود مي تواند مانع از پيشرفت شود، و مي بايست به تدريج و گام به گام ترک شوند. بايد نسبت به تواناي ¬ها و امکاناتي که در اختيار است شناخت پيدا کرد و برنامه اي بر اساس ويژگي¬هاي فردي نوشت که در آن قدرت انعطاف پذيري زياد و بر طبق اهداف مد نظر باشد. شرط اجرايي بودن برنامه واقع¬ بينانه بودن آن است.
در نوشتن يک برنامه مطالعاتي:
قدم اول: تعيين اهداف
اولين قدم در نوشتن يک برنامه انتخاب هدف کلي است که بر اساس آن مي توان برنامه¬ ي موفقيت را طرح ريزي کرد. ( کسب معدل بالا، قبولي در تيزهوشان، موفقيت در آزمون ورودي دانشگاه ها در رشته ي مورد علاقه و....)
سپس نوبت به انتخاب اهداف جزيي است که مي بايست قدم به قدم آنها را اجرا کرد تا به آخر راه موفقيت رسيد. هر هدف جزيي وظايف ويژه مختص فرآيند يادگيري را بيان مي کند.
قدم دوم: اولويت بندي
برنامه¬ ي خود را بر اساس برنامه¬ي هفتگي مدرسه تنظيم کنيد. دروس مورد مطالعه و کليه¬ ي امکانات لازم را تعيين و از مهمترين تا کم اهميت ترين در برنامه¬ ي مطالعاتي خود بنويسيد.
مطالعه¬ي دروس همان روز مدرسه، تکاليف فردا، انجام تمرينات، تست زدن، مرور و... را در برنامه مشخص کنيد. اولويت بندي مطالعه¬ي دروس براي هر دانش آموز متفاوت است.
نبايد کل روز را به خواندن يک درس اختصاص دهيد، بلکه مي توانيد بين 2 تا 3 درس را در روز براي مطالعه در نظر بگيريد. از مطالعه¬ي دروس سنگين پشت سر هم خودداري کنيد. (قراردادن دروس عمومي کنار دروس اختصاصي) به طور مثال 2 درس اختصاصي ،1درس عمومي.
در برنامه¬، زماني را به مرور درسها و تست زدن اختصاص دهيد. البته بعد از مطالعه¬ي کافي و تسلط بر مطالب مي بايست شروع به تست زدن کنيد. آخر هفته مي تواند زمان مناسبي براي جبران عقب افتادگي هاي درسي باشد.
قدم سوم: فعاليت¬هاي فوق برنامه
برنامه ريزي به معناي پيوسته و مداوم درس خواندن و ترک فعاليت¬هاي ديگر نيست. مي بايست کلاس¬هاي فوق برنامه و فعاليت ¬هاي مورد علاقه خود¬ را در برنامه قرار دهيد. تخليه¬ي هيجاني از طريق بازي، گردش، ورزش،...در کاهش استرس و داشتن آرامش براي يادگيري مؤثر است.
مي توانيد زماني هم براي استفاده از کامپيوتر در نظر بگيريد ولي به شرط انجام تکاليف و عقب نماندن از برنامه¬ي درسي.
قدم چهارم: مديريت زمان
اگر براي هرفعاليت يک بازه¬ي زماني مشخصي در نظرگرفته شود، مي توان به انجام کليه¬ي کارها در طول روز رسيد و از اتلاف وقت جلوگيري کرد. زمان مورد نياز براي مطالعه بر اساس مقاطع تحصيلي و توانايي هر فرد متفاوت مي باشد. اگر مجموع ساعات مطالعه¬ي خود را در هر روز بدست آوريد، مي توانيد ميانگين ساعات مطالعه¬ي روزانه خود را حساب کنيد. اگر در روزهاي اول ساعت¬ هاي طولاني به مطالعه بپردازيد به مرور خسته مي شويد، بايد از زمان کم به زمان زياد شروع به مطالعه کنيد و اين زمان را به تدريج افزايش دهيد.
با توجه به تفاوت در مقاطع تحصيلي از 45 دقيقه تا 2 ساعت زمان مي توان به مطالعه¬ي يک درس اختصاص داد. به طورمثال: (در راهنمايي 45 دقيقه تا 1 ساعت براي هر درس).
قدم پنجم: استراحت در فواصل مطالعه
اگر ساعات اوليه مطالعه ي خود را با ساعات آخر مطالعه مقايسه کنيد متوجه خواهيد شد که آن دقت لازم را نخواهيد داشت و خسته مي شويد.
مهمترين عامل در برنامه¬ي مطالعاتي مشخص کردن زمان هايي براي استراحت ما بين مطالعه دروس است. ساعتها مطالعه مداوم ميزان يادگيري را پايين مي آورد. در آغاز مطالعه ميزان توجه و تمرکز بالاست و به تدريج کم مي شود و اين در سنين مختلف متفاوت است. اگر ما بين هر نيم تا 1 ساعت مطالعه 15 تا 20 دقيقه استراحت کوتاهي قرار دهيد، مي توانيد توجه و تمرکز خود را تا پايان روز در حد بالايي نگه داريد. البته مبحث درسي را نبايد نيمه رها کرد. فراموش نشود، 6 تا 8 ساعت خواب در شبانه روز لازم است.
در بازه ي زماني استراحت مابين مطالعه¬ي دروس:
- از يک تغذيه¬ ي مناسب استفاده کنيد..( ميوه، آب ميوه،...)
- محيط مطالعه¬ ي خود را ترک کنيد.
- فعاليت هاي ذهني ( بازي ¬هاي کامپيوتري، تماشاي فيلم،... ) انجام ندهيد.
قدم ششم: ارزيابي از برنامه
با داشتن يک برنامه¬ي منظم مي توانيد تغييرات و پيشرفت¬ هاي درسي خود را بررسي کنيد و به نقاط ضعف و قوت خود پي ببريد.
در آخر هر هفته به ارزيابي از برنامه¬ ي خود بپردازيد تا موانعي را که منجر به عدم اجرا برنامه شده است، شناسايي و در جهت رفع آن اقدام کنيد. با محاسبه ساعات مطالعه در آخر هر هفته و مقايسه هفته¬ ها با يکديگر مي توانيد از روند مطالعه ¬ي خود آگاهي پيدا کنيد، و اين زمان را به تدريج افزايش دهيد، به گونه¬اي که هر روز از روز قبل بهتر و هر هفته از هفته قبل پر بارتر باشد. براي اين کار بهتر است برنامه ¬ي خود را ثبت کنيد، تا بهتر بتوانيد بر روند مطالعه کنترل داشته باشيد.
قدم هفتم: مکان مطالعه
انتخاب مکان مطالعه در يادگيري مؤثراست وم ي بايست:
- مکان مشخصي براي مطالعه در نظر بگيريد و مکان هايي که منجر به حواس پرتي مي شود، را ترک کنيد.
- ميز مطالعه خود را شلوغ نکنيد، فقط وسايل و کتابهاي مورد نياز براي مطالعه را نزديک خود قرار دهيد.
- نور و هواي اتاق مطالعه¬ ي خود را تنظيم کنيد.
- صندلي مناسب انتخاب کنيد. در حالت دراز کشيده مطالعه کردن، ميزان تمرکز را کاهش مي ¬دهد.
- در هنگام مطالعه نبايد خوراکي مصرف کنيد.
قدم هشتم: تغذيه مناسب
تغذيه مناسب از عوامل مؤثر در تقويت حافظه مي باشد.
- پيروي از الگوي غذايي غير طبيعي و داشتن رژيم هاي نامناسب مي تواند منجر به ضعف، خستگي، افسردگي، نداشتن تمرکز، کاهش قدرت يادگيري و... شود.
- سنگين شدن معده و خوردن غذاهاي چرب فعاليت ذهني شما را کاهش مي دهد.
- کساني که تصور مي کنند با خوردن قهوه مي توانند ساعات زيادي را به مطالعه بپردازند، اين را بايد بدانند که اگر چه کافئين موجود در قهوه به فرد انرژي مي دهد ولي کوتاه مدت است و به زودي اثر آن از بين مي رود.
- مصرف مواد پرکالري مثل خوردن کيک، شيريني، شکلات براي صبحانه از ميزان تمرکز شما مي کاهد.
- خوردن يک ليوان آب هويج، موز، کنجد، بادام ، گردو، براي تقويت حافظه توصيه مي شود.
قدم نهم: روش مطالعه
براي يادگيري مطلوب مي بايست روش¬ هاي مطالعه مؤثر را فرا گرفت. بايد به جاي حفظ طوطي وار مطالب مفهومي آنها را خواند.
روش ¬هاي صحيح خلاصه برداري، نکته کليدي، تصويرسازي ذهني، يادداشت برداري ،.... را بياموزيد و هنگام مطالعه فعال باشيد.
قدم دهم: کاهش استرس
نداشتن استرس - اضطراب و اعتماد به توانايي ها عامل مهم در موفقيت است. به جاي اينکه هميشه به اين مطلب فکر کنيد که زمان کم داريد، مطالب زياد است، و جمله نمي توانم را تکرار کنيد بهتراست با يک برنامه ريزي درست پيش رويد و نگذاريد استرس ياد نگرفتن بر شما غالب شود.
در نتيجه با يک برنامه ريزي صحيح مي توان بر يادگيري خود مديريت کرد. زياد مطالعه کردن مهم نيست، مفيد درس خواندن هر چند کم مهم است. نگرش مثبت نسبت به توانايي ¬ها و استعدادها در يادگيري مؤثراست. پس بايد به خود اعتماد داشت.
www.shamimm.ir
براي رسيدن به يادگيري مطلوب و موفقيت تحصيلي مي بايست بر کليه¬ ي مراحل و شرايط مؤثر بر مطالعه مديريت کرد. فرآيند مطالعه و يادگيري مطلوب با عوامل مختلفي نظير (اهداف، توانايي¬ ها و استعدادهاي يادگيرنده، محتوا، فضا و شيوه ¬ي مطالعه، بازه زماني مد نظر، ويژگي هاي روانشناختي و...) در ارتباط است، که هر يک از آن ها به نوبه خود در جريان و چگونگي تحقق يادگيري نقش مؤثري دارند.
اگر مطالعه¬اي را که منجر به يادگيري مي شود به صورت يک نظام کلي در نظر بگيريم در اين صورت هر يک از عوامل گفته شده، اجزاء آن کل محسوب مي شوند که به طور طبيعي و بر اساس قوانين و شرايط از پيش تعيين شده مشخص گرديده و با يکديگر در ارتباط خواهند بود. به گونه اي که ترکيب اجزاء با يکديگر، يادگيري فراگيران را در راه رسيدن به موفقيت جهت مي دهد.
داشتن يک برنامه¬ي مطالعاتي منظم و مدون مهمترين عامل در هماهنگ کردن و سازماندهي اين عوامل است. با آغاز سال تحصيلي داشتن يک برنامه¬ي مطالعاتي از اهميت ويژه اي برخوردار مي شود. برنامه اي که اجراي آن منوط به چند روز اول نباشد و بتوان به وسيله¬ي آن به مطالعات و يادگيري نظم بخشيد، از اتلاف وقت و انرژي جلوگيري کرد و به اهداف مد نظرکه همان موفقيت تحصيلي است رسيد. نکته¬ي مهم در اينجا قبل از طرح هر برنامه¬¬اي، بررسي عادات مطالعه و ترک عادات نامطلوب تحصيلي است که خود مي تواند مانع از پيشرفت شود، و مي بايست به تدريج و گام به گام ترک شوند. بايد نسبت به تواناي ¬ها و امکاناتي که در اختيار است شناخت پيدا کرد و برنامه اي بر اساس ويژگي¬هاي فردي نوشت که در آن قدرت انعطاف پذيري زياد و بر طبق اهداف مد نظر باشد. شرط اجرايي بودن برنامه واقع¬ بينانه بودن آن است.
در نوشتن يک برنامه مطالعاتي:
قدم اول: تعيين اهداف
اولين قدم در نوشتن يک برنامه انتخاب هدف کلي است که بر اساس آن مي توان برنامه¬ ي موفقيت را طرح ريزي کرد. ( کسب معدل بالا، قبولي در تيزهوشان، موفقيت در آزمون ورودي دانشگاه ها در رشته ي مورد علاقه و....)
سپس نوبت به انتخاب اهداف جزيي است که مي بايست قدم به قدم آنها را اجرا کرد تا به آخر راه موفقيت رسيد. هر هدف جزيي وظايف ويژه مختص فرآيند يادگيري را بيان مي کند.
قدم دوم: اولويت بندي
برنامه¬ ي خود را بر اساس برنامه¬ي هفتگي مدرسه تنظيم کنيد. دروس مورد مطالعه و کليه¬ ي امکانات لازم را تعيين و از مهمترين تا کم اهميت ترين در برنامه¬ ي مطالعاتي خود بنويسيد.
مطالعه¬ي دروس همان روز مدرسه، تکاليف فردا، انجام تمرينات، تست زدن، مرور و... را در برنامه مشخص کنيد. اولويت بندي مطالعه¬ي دروس براي هر دانش آموز متفاوت است.
نبايد کل روز را به خواندن يک درس اختصاص دهيد، بلکه مي توانيد بين 2 تا 3 درس را در روز براي مطالعه در نظر بگيريد. از مطالعه¬ي دروس سنگين پشت سر هم خودداري کنيد. (قراردادن دروس عمومي کنار دروس اختصاصي) به طور مثال 2 درس اختصاصي ،1درس عمومي.
در برنامه¬، زماني را به مرور درسها و تست زدن اختصاص دهيد. البته بعد از مطالعه¬ي کافي و تسلط بر مطالب مي بايست شروع به تست زدن کنيد. آخر هفته مي تواند زمان مناسبي براي جبران عقب افتادگي هاي درسي باشد.
قدم سوم: فعاليت¬هاي فوق برنامه
برنامه ريزي به معناي پيوسته و مداوم درس خواندن و ترک فعاليت¬هاي ديگر نيست. مي بايست کلاس¬هاي فوق برنامه و فعاليت ¬هاي مورد علاقه خود¬ را در برنامه قرار دهيد. تخليه¬ي هيجاني از طريق بازي، گردش، ورزش،...در کاهش استرس و داشتن آرامش براي يادگيري مؤثر است.
مي توانيد زماني هم براي استفاده از کامپيوتر در نظر بگيريد ولي به شرط انجام تکاليف و عقب نماندن از برنامه¬ي درسي.
قدم چهارم: مديريت زمان
اگر براي هرفعاليت يک بازه¬ي زماني مشخصي در نظرگرفته شود، مي توان به انجام کليه¬ي کارها در طول روز رسيد و از اتلاف وقت جلوگيري کرد. زمان مورد نياز براي مطالعه بر اساس مقاطع تحصيلي و توانايي هر فرد متفاوت مي باشد. اگر مجموع ساعات مطالعه¬ي خود را در هر روز بدست آوريد، مي توانيد ميانگين ساعات مطالعه¬ي روزانه خود را حساب کنيد. اگر در روزهاي اول ساعت¬ هاي طولاني به مطالعه بپردازيد به مرور خسته مي شويد، بايد از زمان کم به زمان زياد شروع به مطالعه کنيد و اين زمان را به تدريج افزايش دهيد.
با توجه به تفاوت در مقاطع تحصيلي از 45 دقيقه تا 2 ساعت زمان مي توان به مطالعه¬ي يک درس اختصاص داد. به طورمثال: (در راهنمايي 45 دقيقه تا 1 ساعت براي هر درس).
قدم پنجم: استراحت در فواصل مطالعه
اگر ساعات اوليه مطالعه ي خود را با ساعات آخر مطالعه مقايسه کنيد متوجه خواهيد شد که آن دقت لازم را نخواهيد داشت و خسته مي شويد.
مهمترين عامل در برنامه¬ي مطالعاتي مشخص کردن زمان هايي براي استراحت ما بين مطالعه دروس است. ساعتها مطالعه مداوم ميزان يادگيري را پايين مي آورد. در آغاز مطالعه ميزان توجه و تمرکز بالاست و به تدريج کم مي شود و اين در سنين مختلف متفاوت است. اگر ما بين هر نيم تا 1 ساعت مطالعه 15 تا 20 دقيقه استراحت کوتاهي قرار دهيد، مي توانيد توجه و تمرکز خود را تا پايان روز در حد بالايي نگه داريد. البته مبحث درسي را نبايد نيمه رها کرد. فراموش نشود، 6 تا 8 ساعت خواب در شبانه روز لازم است.
در بازه ي زماني استراحت مابين مطالعه¬ي دروس:
- از يک تغذيه¬ ي مناسب استفاده کنيد..( ميوه، آب ميوه،...)
- محيط مطالعه¬ ي خود را ترک کنيد.
- فعاليت هاي ذهني ( بازي ¬هاي کامپيوتري، تماشاي فيلم،... ) انجام ندهيد.
قدم ششم: ارزيابي از برنامه
با داشتن يک برنامه¬ي منظم مي توانيد تغييرات و پيشرفت¬ هاي درسي خود را بررسي کنيد و به نقاط ضعف و قوت خود پي ببريد.
در آخر هر هفته به ارزيابي از برنامه¬ ي خود بپردازيد تا موانعي را که منجر به عدم اجرا برنامه شده است، شناسايي و در جهت رفع آن اقدام کنيد. با محاسبه ساعات مطالعه در آخر هر هفته و مقايسه هفته¬ ها با يکديگر مي توانيد از روند مطالعه ¬ي خود آگاهي پيدا کنيد، و اين زمان را به تدريج افزايش دهيد، به گونه¬اي که هر روز از روز قبل بهتر و هر هفته از هفته قبل پر بارتر باشد. براي اين کار بهتر است برنامه ¬ي خود را ثبت کنيد، تا بهتر بتوانيد بر روند مطالعه کنترل داشته باشيد.
قدم هفتم: مکان مطالعه
انتخاب مکان مطالعه در يادگيري مؤثراست وم ي بايست:
- مکان مشخصي براي مطالعه در نظر بگيريد و مکان هايي که منجر به حواس پرتي مي شود، را ترک کنيد.
- ميز مطالعه خود را شلوغ نکنيد، فقط وسايل و کتابهاي مورد نياز براي مطالعه را نزديک خود قرار دهيد.
- نور و هواي اتاق مطالعه¬ ي خود را تنظيم کنيد.
- صندلي مناسب انتخاب کنيد. در حالت دراز کشيده مطالعه کردن، ميزان تمرکز را کاهش مي ¬دهد.
- در هنگام مطالعه نبايد خوراکي مصرف کنيد.
قدم هشتم: تغذيه مناسب
تغذيه مناسب از عوامل مؤثر در تقويت حافظه مي باشد.
- پيروي از الگوي غذايي غير طبيعي و داشتن رژيم هاي نامناسب مي تواند منجر به ضعف، خستگي، افسردگي، نداشتن تمرکز، کاهش قدرت يادگيري و... شود.
- سنگين شدن معده و خوردن غذاهاي چرب فعاليت ذهني شما را کاهش مي دهد.
- کساني که تصور مي کنند با خوردن قهوه مي توانند ساعات زيادي را به مطالعه بپردازند، اين را بايد بدانند که اگر چه کافئين موجود در قهوه به فرد انرژي مي دهد ولي کوتاه مدت است و به زودي اثر آن از بين مي رود.
- مصرف مواد پرکالري مثل خوردن کيک، شيريني، شکلات براي صبحانه از ميزان تمرکز شما مي کاهد.
- خوردن يک ليوان آب هويج، موز، کنجد، بادام ، گردو، براي تقويت حافظه توصيه مي شود.
قدم نهم: روش مطالعه
براي يادگيري مطلوب مي بايست روش¬ هاي مطالعه مؤثر را فرا گرفت. بايد به جاي حفظ طوطي وار مطالب مفهومي آنها را خواند.
روش ¬هاي صحيح خلاصه برداري، نکته کليدي، تصويرسازي ذهني، يادداشت برداري ،.... را بياموزيد و هنگام مطالعه فعال باشيد.
قدم دهم: کاهش استرس
نداشتن استرس - اضطراب و اعتماد به توانايي ها عامل مهم در موفقيت است. به جاي اينکه هميشه به اين مطلب فکر کنيد که زمان کم داريد، مطالب زياد است، و جمله نمي توانم را تکرار کنيد بهتراست با يک برنامه ريزي درست پيش رويد و نگذاريد استرس ياد نگرفتن بر شما غالب شود.
در نتيجه با يک برنامه ريزي صحيح مي توان بر يادگيري خود مديريت کرد. زياد مطالعه کردن مهم نيست، مفيد درس خواندن هر چند کم مهم است. نگرش مثبت نسبت به توانايي ¬ها و استعدادها در يادگيري مؤثراست. پس بايد به خود اعتماد داشت.
www.shamimm.ir
