پرسش :
من یک دختر پنج ساله دارم وقتی آزمایش خون دادیم دکتر گفت کم خونی دارد . دو ماه اسیدفولیک مصرف کرد یک ماه هم آهن مصرف کرد . می خواستم بپرسم تا چه زمانی باید این قرص ها را مصرف کند ؟ سوال بعدی من این است که فرزند بعدی من که در راه هست هم دچار کم خونی می شود یا خیر ؟ ضمناً دختر اول من زردی داشت آیا دومی هم دارد و اینکه چکار کنم که دومی زردی نگیرد ؟
پاسخ :
پاسخ از آقای دکتر محمد فرانوش، فوق تخصص بیماری های خون و آنکولوژی:
نکته ای که وجود دارد این است که طول درمان برای کم خونی فقرآهن بین دو تا پنج ماه است . با دوزی که ما برای بچه ها حساب می کنیم سه میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تا شش میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن است . معیار ما وقتی است که حداقل بیمار بین دو تا سه ماه قطره ، قرص یا شربت آهن را استفاده کرده باشد و عدد فروتین ما به یک عدد نرمال برسد . البته فروتین این بچه به حد نرمال است بنابراین اگر حداقل دو تا سه ماه مصرف کرده باشد نیازی به ادامه ی مصرف آهن وجود ندارد . اما باید به این نکته توجه کرد که در خیلی از موارد کم خونی های فقر آهن با کم خونی تالاسمی مینور همراهی دارد . یعنی یک بچه ای است که تالاسمی مینور دارد و به هر علتی مثلاً بد غذا بوده یا بد دارو بوده با کم خونی فقر آهن مواجه شده است . چون خیلی از مادرها نمی توانند قطره ی آهن را به بچه خود در دوره ای که لازم است بدهند . یعنی از شش ماهگی که می خواهند شروع کنند بچه نمی خورد یا استفراغ می کند به علت طعم بدی که دارد و این مشکلات شایعی است که وجود دارد . یا خیلی از مادرها فکر می کنند چون دندان سیاه می شود بهتر است که به بچه ندهیم و فکر می کنند که دندان بچه مهم تر از مغز بچه است و این باعث می شود که با ندادن قطره ی آهن به عوارض بعدی فقر آهن دچار می شوند. بنابراین احتمال دارد که یک زمینه ی همراهی فقر آهن با تالاسمی وجود داشته باشد که در این موارد شما وقتی درمان می کنید فروتین طبیعی می شود ولی آن معیارهایی که در CBC می بینید دیگر تصحیح کامل نمی شود . در این مواقع وقتی خوب آهن را به بچه داده اید تا پنج ماه ولی دیدید که آن معیارها تصحیح نشده باید به فکر یک بیماری مادرزادی همراه هم باشید . با توجه به اینکه بچه ی این خانم فولیک اسید گرفته شاید یک چنین زمینه ای هم در این بچه وجود داشته باشد چون درمان آهن ، آهن است و فولیک اسید داده نمی شود . وقتی به بچه ای فولیک اسید داده شده شاید یک زمینه ی دیگری در آن آزمایش وجود داشته که پزشک معالج هم زمانی داروها را توصیه کرده است . یک نکته ی مهم دیگری که وجود دارد این است که بچه هایی که دچار کم خونی فقر آهن هستند دچار هرزه خواری هستند . هرزه خواری یعنی اینکه تمایل به جویدن اجسام جامد در آنها زیاد می شود مانند اینکه یخ زیاد می خورند ، قند زیاد می خورند ، گاهی اوقات کچ دیوار را می خورند یا مهر می خورند. البته در بالغین نیز گاهی اوقات همین اتفاقات می افتد و یا حتی من یک مریض داشتم که دوست داشت مرتب دمپایی لاستیکی را گاز بزند یا مثلاً اسباب بازی های خود را مرتب گاز می زنند . این باعث می شود که در این مواد غیر طبیعی که به عنوان هرزه خواری است چون سرب این مواد کنترل نشده است هم زمان باعث می شود که آلودگی و مسمومیت با سرب ایجاد شود . یکی از علائم مسمومیت با سرب کم خونی است . باعث می شود که هم زمان رنگ گلبول های قرمز این بچه ها کم شود ، اندازه ی آن کوچک شود و تعداد آن نیز کم شود و در مسمومیت با سرب این قضیه تشدید می شود . بنابراین باید توجه کنیم اگر بچه ای درمان خوب می شود و داروها را خوب می خورد ولی تصحیح نمی شود یا پشت سر آن یک عامل زمینه ای وجود دارد و یا هم زمانی با اختلال مسمومیت با سرب است . ولی مهم ترین مشکلی که وجود دارد خوب ندادن قرص آهن است بخاطر اینکه دادن قرص آهن شرایط خاص خود را دارد . حتماً وقتی قرص آهن می دهیم شکم باید خالی باشد یعنی یک ساعت قبل از قرص آهن و یک ساعت بعد از قرص آهن هیچ غذایی مصرف نکنند یا ترجیحاً ترکیباتی مانند ویتامین ث استفاده نکنند، هرچند که می گویند ترکیبات ویتامین ث در مصرف غذاهایی که گوشت قرمز است باعث می شود که آهن بیشتری جذب کنند. ولی در قرص آهن این اتفاق نمی افتد و زیاد تأثیری در جذب آن ندارد و شکم خالی بودن می تواند کمک کند . ولی بیشتر افراد این مسئله را رعایت نمی کنند یعنی از این طرف به بچه شیر می دهند و از آن طرف قرص آهن می دهند و یا حتی بعضی ها قرص آهن را داخل شیر حل می کنند و در واقع عملاً به این صورت بچه هیچ چیزی نخورده است . یا فرد بزرگسال حتماً باید وقتی که غذا می خورد یک یا دو ساعت بعد از آن قرص آهن بخورد و بلافاصله بعد از آن نیز هیچ چیزی استفاده نکند یعنی چای یا شیر نخورند که جذب آهن موثر باشد . بخاطر همین است که خیلی وقت ها درمان با آهن می شود اما چون مصرف آن صحیح نیست پاسخ درمانی مناسب گرفته نمی شود . در خصوص زردی فرزند دوم ایشان ، شصت درصد بچه ها زمانی که بدنیا می آیند احتمال زردی برای آنها وجود دارد . بخاطر نارس بودن آنزیم های کبدی و بخاطر مقدار بالای گلبول قرمز که از مادر با بچه همراهی دارد یعنی چون خون سیاه رگی وارد گردش خون نوزاد می شود باعث می شود که بچه ها با عدد اکسیژن پایین تری سازگاری داشته باشند. بنابراین تعداد گلبول های قرمز آنها بیشتر می شود . و شاید یکی از بالاترین عدد های هموگلوبین در دوران نوزادی است یعنی بچه ای که بدنیا می آید هموگلوبین او می تواند تا بیست باشد. ولی در افراد طبیعی در مردها هموگلوبین بین 14 تا 16 و در خانم ها یک عدد پایین تر یعنی بین دوازده تا چهارده طبیعی است . یعنی عدد بیست تفاوت زیادی دارد و این حجم بالای گلبول قرمز باید شکسته شود و زمانی که شکسته می شود باید در جایی به نام کبد از بین برود و تصفیه شود . چون کبد آن توانایی را ندارد و مقدار گلبول های قرمز خیلی بالا هستند و شکسته می شوند این پدیده در خیلی از نوزادان ایجاد می شود . یعنی ربطی به فرزند قبلی ندارد و در بعضی از شرایط ممکن است در بچه های بعدی هم ایجاد شود مانند بچه هایی که سابقه ی فاویسم در خانواده وجود دارد و بچه هایی که ناسازگاری گلبول قرمز بچه با مادر وجود دارد اینها باعث می شود که احتمال آن در بچه ی بعدی هم افزایش پیدا کند .
www.ch3.ir
پاسخ از آقای دکتر محمد فرانوش، فوق تخصص بیماری های خون و آنکولوژی:
نکته ای که وجود دارد این است که طول درمان برای کم خونی فقرآهن بین دو تا پنج ماه است . با دوزی که ما برای بچه ها حساب می کنیم سه میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تا شش میلی گرم به ازای هر کیلو گرم وزن بدن است . معیار ما وقتی است که حداقل بیمار بین دو تا سه ماه قطره ، قرص یا شربت آهن را استفاده کرده باشد و عدد فروتین ما به یک عدد نرمال برسد . البته فروتین این بچه به حد نرمال است بنابراین اگر حداقل دو تا سه ماه مصرف کرده باشد نیازی به ادامه ی مصرف آهن وجود ندارد . اما باید به این نکته توجه کرد که در خیلی از موارد کم خونی های فقر آهن با کم خونی تالاسمی مینور همراهی دارد . یعنی یک بچه ای است که تالاسمی مینور دارد و به هر علتی مثلاً بد غذا بوده یا بد دارو بوده با کم خونی فقر آهن مواجه شده است . چون خیلی از مادرها نمی توانند قطره ی آهن را به بچه خود در دوره ای که لازم است بدهند . یعنی از شش ماهگی که می خواهند شروع کنند بچه نمی خورد یا استفراغ می کند به علت طعم بدی که دارد و این مشکلات شایعی است که وجود دارد . یا خیلی از مادرها فکر می کنند چون دندان سیاه می شود بهتر است که به بچه ندهیم و فکر می کنند که دندان بچه مهم تر از مغز بچه است و این باعث می شود که با ندادن قطره ی آهن به عوارض بعدی فقر آهن دچار می شوند. بنابراین احتمال دارد که یک زمینه ی همراهی فقر آهن با تالاسمی وجود داشته باشد که در این موارد شما وقتی درمان می کنید فروتین طبیعی می شود ولی آن معیارهایی که در CBC می بینید دیگر تصحیح کامل نمی شود . در این مواقع وقتی خوب آهن را به بچه داده اید تا پنج ماه ولی دیدید که آن معیارها تصحیح نشده باید به فکر یک بیماری مادرزادی همراه هم باشید . با توجه به اینکه بچه ی این خانم فولیک اسید گرفته شاید یک چنین زمینه ای هم در این بچه وجود داشته باشد چون درمان آهن ، آهن است و فولیک اسید داده نمی شود . وقتی به بچه ای فولیک اسید داده شده شاید یک زمینه ی دیگری در آن آزمایش وجود داشته که پزشک معالج هم زمانی داروها را توصیه کرده است . یک نکته ی مهم دیگری که وجود دارد این است که بچه هایی که دچار کم خونی فقر آهن هستند دچار هرزه خواری هستند . هرزه خواری یعنی اینکه تمایل به جویدن اجسام جامد در آنها زیاد می شود مانند اینکه یخ زیاد می خورند ، قند زیاد می خورند ، گاهی اوقات کچ دیوار را می خورند یا مهر می خورند. البته در بالغین نیز گاهی اوقات همین اتفاقات می افتد و یا حتی من یک مریض داشتم که دوست داشت مرتب دمپایی لاستیکی را گاز بزند یا مثلاً اسباب بازی های خود را مرتب گاز می زنند . این باعث می شود که در این مواد غیر طبیعی که به عنوان هرزه خواری است چون سرب این مواد کنترل نشده است هم زمان باعث می شود که آلودگی و مسمومیت با سرب ایجاد شود . یکی از علائم مسمومیت با سرب کم خونی است . باعث می شود که هم زمان رنگ گلبول های قرمز این بچه ها کم شود ، اندازه ی آن کوچک شود و تعداد آن نیز کم شود و در مسمومیت با سرب این قضیه تشدید می شود . بنابراین باید توجه کنیم اگر بچه ای درمان خوب می شود و داروها را خوب می خورد ولی تصحیح نمی شود یا پشت سر آن یک عامل زمینه ای وجود دارد و یا هم زمانی با اختلال مسمومیت با سرب است . ولی مهم ترین مشکلی که وجود دارد خوب ندادن قرص آهن است بخاطر اینکه دادن قرص آهن شرایط خاص خود را دارد . حتماً وقتی قرص آهن می دهیم شکم باید خالی باشد یعنی یک ساعت قبل از قرص آهن و یک ساعت بعد از قرص آهن هیچ غذایی مصرف نکنند یا ترجیحاً ترکیباتی مانند ویتامین ث استفاده نکنند، هرچند که می گویند ترکیبات ویتامین ث در مصرف غذاهایی که گوشت قرمز است باعث می شود که آهن بیشتری جذب کنند. ولی در قرص آهن این اتفاق نمی افتد و زیاد تأثیری در جذب آن ندارد و شکم خالی بودن می تواند کمک کند . ولی بیشتر افراد این مسئله را رعایت نمی کنند یعنی از این طرف به بچه شیر می دهند و از آن طرف قرص آهن می دهند و یا حتی بعضی ها قرص آهن را داخل شیر حل می کنند و در واقع عملاً به این صورت بچه هیچ چیزی نخورده است . یا فرد بزرگسال حتماً باید وقتی که غذا می خورد یک یا دو ساعت بعد از آن قرص آهن بخورد و بلافاصله بعد از آن نیز هیچ چیزی استفاده نکند یعنی چای یا شیر نخورند که جذب آهن موثر باشد . بخاطر همین است که خیلی وقت ها درمان با آهن می شود اما چون مصرف آن صحیح نیست پاسخ درمانی مناسب گرفته نمی شود . در خصوص زردی فرزند دوم ایشان ، شصت درصد بچه ها زمانی که بدنیا می آیند احتمال زردی برای آنها وجود دارد . بخاطر نارس بودن آنزیم های کبدی و بخاطر مقدار بالای گلبول قرمز که از مادر با بچه همراهی دارد یعنی چون خون سیاه رگی وارد گردش خون نوزاد می شود باعث می شود که بچه ها با عدد اکسیژن پایین تری سازگاری داشته باشند. بنابراین تعداد گلبول های قرمز آنها بیشتر می شود . و شاید یکی از بالاترین عدد های هموگلوبین در دوران نوزادی است یعنی بچه ای که بدنیا می آید هموگلوبین او می تواند تا بیست باشد. ولی در افراد طبیعی در مردها هموگلوبین بین 14 تا 16 و در خانم ها یک عدد پایین تر یعنی بین دوازده تا چهارده طبیعی است . یعنی عدد بیست تفاوت زیادی دارد و این حجم بالای گلبول قرمز باید شکسته شود و زمانی که شکسته می شود باید در جایی به نام کبد از بین برود و تصفیه شود . چون کبد آن توانایی را ندارد و مقدار گلبول های قرمز خیلی بالا هستند و شکسته می شوند این پدیده در خیلی از نوزادان ایجاد می شود . یعنی ربطی به فرزند قبلی ندارد و در بعضی از شرایط ممکن است در بچه های بعدی هم ایجاد شود مانند بچه هایی که سابقه ی فاویسم در خانواده وجود دارد و بچه هایی که ناسازگاری گلبول قرمز بچه با مادر وجود دارد اینها باعث می شود که احتمال آن در بچه ی بعدی هم افزایش پیدا کند .
www.ch3.ir
