پرسش :

ديوانه ي حقيقي كيست؟

پاسخ :
مشكاة الأنوار :
مَرَّ برسولِ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم رجُلٌ وهو في أصْحابِهِ ، فقالَ بعضُ القَومِ : مَجْنونٌ ! فقالَ النّبيٌّ صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم : بَلْ هذا رجُلٌ مُصابٌ ، إنّما الَمجْنونُ عَبدٌ أو أمَةٌ أبْلَيا شَبابَهُما في غَيرِ طاعةِ اللّه .
مشكاة الأنوار :
پيامبر خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم با اصحاب خود بود كه مردى از آن جا گذشت . يكى از اصحاب گفت : اين مرد ديوانه است . پيامبر صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّمفرمود : نه ، او آسيب ديده‏است . ديوانه آن مرد يا زنى است كه جوانيش را در راهى جز طاعت خدا هدر داده باشد .
مشكاة الأنوار : 169 ، منتخب ميزان الحكمه: 114
*******
جابِرُ بنُ عبدِاللّه الأنصاريُّ :
مَرَّ رسولُ اللّه صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم بِرَجُلٍ مَصْروعٍ ... فقالَ : ما هذا بمَجْنونٍ ، ألاَ اُخبِرُكُم بالَمجْنونِ حقَّ الَمجْنونِ ؟ ... . قالَ : إنَّ الَمجْنونَ حقَّ الَمجْنونِ المُتَبَخْتِرُ في مِشْيتِهِ ، النّاظِرُ في عِطْفَيْهِ ، الُمحَرِّكُ جَنْبَيهِ بمِنْكَبَيْهِ ، فذَاكَ الَمجْنونُ وهذا المُبْتلى .
جابر بن عبد اللّه‏ انصارى :
رسول خدا صلى‏ الله ‏عليه و ‏آله و سلّم به مردى مبتلا به صرع برخورد ... فرمود : اين ديوانه نيست . آيا شما را از ديوانه حقيقى آگاه نسازم ؟ ... فرمود : ديوانه حقيقى كسى است كه با تكبر راه رود ، خودپسند باشد و پهلو و شانه بجنباند (كنايه از تبختر و غرور) . آن ديوانه است و اين بيمار .
معاني الأخبار : 237 / 1