پرسش :
از ديدگاه قرآن چه كسانی صلاحيت تعمير و نوسازي مساجد، خصوصاً مسجدالحرام را دارند ؟
پاسخ :
خداي سبحان، تعمير همه مساجد و به ويژه ترميم و بازسازي و نوسازي و هر گونه عمران ديگر مسجد الحرام را، بر عهده مردان خاص الهي سپرد كه شايسته اين توفيقند؛ زيرا خداي سبحان كه صاحب اصيل مساجد است، در اين باره فرمود: مشركان در حالي كه به كفر خود اعتراف دارند و رفتارشان شاهد شركت و كفر و نفاق آنان است، حق هيچ گونه تعمير مساجد را ندارند و همه اعمال آنها باطل است. فقط كسي شايسته آباد كردن مسجدها ست كه داراي اين شرايط و اوصاف باشد: 1ـ ايمان به خداوند،2ـ ايمان به قيامت،3ـ اقامه و زنده نگه داشتن نماز، 4ـ پرداختن زكات،5ـ از هيچ كس جز خداوند نترسيدن و در خوف و خشيت موحد بودن: «ما كانَ لِلمُشركين أَن يَعمروا مَساجد الله شاهِدين عَلي أَنفُسهم بِالكُفر أوُلئِك حَبِطَت أَعمالُهم وَ فِي النار هُم خالِدون إِنَّما يَعمر مَساجد الله مَن امَنَ بِالله و اليَوم الاخِرو أقام الصَلوه و اتي الزَكوه ولَم يَخشَ إِلّا الله فَعَسي أولئك أن يكونوا مِنَ المُهتدين» توبه/17ـ 18 زيرا ملحد، كه از هيچ مبدئي نمي هراسد، درنده متهور بي باك است و كسي كه هم از خدا مي ترسد و هم از غير خداوند خشيت دارد، در هراس و خشيت موحد نيست و در نتيجه براي عمران خانه خدا صالح نخواهد بود.
استفاده از «إنّما »و «إلاّ» كه بيانگر حصر است نيز به خوبي نشانه اهميّت شرايط و اوصاف تعميركنندگان مساجد است.
از آنجا كه اساس تكامل انسان همان اوصاف نفساني او، مانند ايمان است خداي سبحان مي فرمايد: «أَجَعَلتم سِقَايه الحاجِّ و عِماره المَسجد الحَرام كَمَن امَنَ بِالله و اليَوم الاخِرو جاهَدُ في سَبيل الله لا يَستؤونَ عِندَ الله و الله لا يَهدِي القَوم الظالِمين» توبه/19 و از آن جهت كه منظور نهايي از تعليم دين، «پيدايش انسانهاي متصف به اوصاف كمال» است نه تنها «تعليم اوصاف كمال»، نفرمود: «... كالإيمان با الله و اليوم الاخرو ...» بلكه فرمود: «كَمَن امَنَ بالله و اليوم الاخرو ...»؛ با آن كه مقتضاي نظم صناعي ظاهرا همان بود كه اشاره شد، يعني «كالإ يمان بالله ...» راز اشتراط توحيد در خشيت آن است كه مسجد، تنها مركز نماز و يا تعليم و تدريس و يا تبليغ و موعظه نيست، بلكه گذشته از همه‌اين گونه كارهاي عبادي، مركز سازماندهي نيرو هاي نظامي در روز خطر و دفاع خواهد بود.
در توضيح اين نكته بايد گفت: خداي سبحان در بيان راز وجوب دفاع فرمود: اگر دفاع نباشد زمين فاسد ميشود: «لو لا دَفع الله النّاس بَعضهم بِبَعضٍٍ لَفَسَدتِ الأرض» بقره/251 فساد زمين عبارت است از وجود و رواج شرك، ظلم ، تعرض به اعراض و نفوس و مانند آن. آنگاه در اشاره به منشأ فساد زمين فرمود: «لَو لا دَفعُ الله النّاس بَعضَهم بِبَعضٍ لَهُدِّمَت صَوامع و بَيع و صَلوات و مَساجد يُذكر فيها اسمُ الله كَثيرا» حج/40.
از مجموع هر دو آيه و با توجه به ذيل آن دو، مي توان نتيجه گرفت كه اگر دفاع نباشد فساد روي زمين را مي گيرد، چنانكه تا مسجد و صومعه و كليسا و كنيسه هست ، مشركان توان و امكان به فساد كشاندن جوامع بشري را ندارند؛ زيرا تا مراكز تعليم و ترويج علوم الهي وجود دارد، دست و زبان بيگانگان بسته است . آنها ابتدا مركز علم و دين را منهدم مي كنند بعد به افساد در زمين مي پردازند؛ وقتي مراكز علمي و ديني برچيده شد، زندگي انسان در حد حيات حيوانات است، وقتي حيات انسان به حيات حيواني مبدّل شد، جهان باغ وحشي بزرگ مي شود و هر كس در آن درنده تر است پيروز است!
مركز اصلاح جامعه و جايي كه محور آماده شدن براي دفاع در برابر مظالم و مفاسد است و در آن آيه «وَ أعدّوا لَهُم مَا استطعتم مِن قوّه» انفعال/60 امتثال مي شود به كساني سپرده خواهد شد كه «لا يخافون لومَه لائم» مائده/54. پس همان طور كه رسالت الهي وظيفه خطيري است كه فقط به مردان موحد و شجاع داده مي شود، پاسداري و بازسازي و هر گونه عمران ديگر مساجد نيز، بر عهده دلير مردان موحِّد است: «اَلَّذين يُبلّغون رِسالاتِ الله و يَخشَونه و لا يَخشَون أَحدا إِلا الله و كفي بالله حَسيبا» احزاب/39.
بنابراين، از باب تناسب حكم و موضوع، مي توان اهميّت شرط «شجاعت » را در تبليغ رسالت الهي و همچنين در تعمير خانه هاي خدا به خوبي استنباط كرد.
از اين رو، هيئت امنا مساجد و متوليان و دست اندركاران آن بايد از شجاعت لازم كه همان «توحيد در خشيت »است در كنار شرايط ديگر برخوردار باشند.
پس معلوم مي شود كه نه تنها مشركان و منافقان و كافران حق تعمير مساجد و به ويژه مسجد الحرام را ندارند، بلكه افراد ضعيف الإيمان و هراسناك از دشمن و مشركان د رخصوص خشيت نيز چنين حقي ندارند؛ زيرا سرپرستي و بازسازي مسجد اگر با توحيد در خشيت همراه نباشد، ممكن است هنگام دفاع و گاه ضرورت استفاده از امكانات مسجد براي تجهيز نيروهاي رزمي مشكلاتي پديد آيد.
كسي كه هم از خداوند مي ترسد و هم از غير خدا مي هراسد، براي تعمير مسجد صالح نيست؛ چون هنگام دفاع، بر اساس «شرك در خشيت»، از حضور در صحنه نبرد عليه باطل هراسان خواهد بود: «فَلَمّا كُتب عَليهم القِتال إِذا فَريق مِنهُم يَخشَون النّاس كَخَشيه الله» نساء/77 امّا مردان الهي كه در خشيت نيز موحدند در هنگام دفاع از حق، هراسي از احدي جز خداوند ندارند و اگر همه دشمنان متحد گردند از تراكم و انبوه آنها اندوهي به خود راه نمي دهند: «اَلَّذِين قال لَهُم النّاس إن النّاس قَدجَمَعوا لَكُم فَاخشوهم فَزادَهُم إيمانا و قالوا حسبُنا الله و نِعمَ الوَكيل» آل عمران/173؛ و صاحبان اين وصف كه در پرتو توحيد كامل از هيچ كس نمي هراسند داراي شرط اساسي تعمير مساجدند.
eporsesh.com
خداي سبحان، تعمير همه مساجد و به ويژه ترميم و بازسازي و نوسازي و هر گونه عمران ديگر مسجد الحرام را، بر عهده مردان خاص الهي سپرد كه شايسته اين توفيقند؛ زيرا خداي سبحان كه صاحب اصيل مساجد است، در اين باره فرمود: مشركان در حالي كه به كفر خود اعتراف دارند و رفتارشان شاهد شركت و كفر و نفاق آنان است، حق هيچ گونه تعمير مساجد را ندارند و همه اعمال آنها باطل است. فقط كسي شايسته آباد كردن مسجدها ست كه داراي اين شرايط و اوصاف باشد: 1ـ ايمان به خداوند،2ـ ايمان به قيامت،3ـ اقامه و زنده نگه داشتن نماز، 4ـ پرداختن زكات،5ـ از هيچ كس جز خداوند نترسيدن و در خوف و خشيت موحد بودن: «ما كانَ لِلمُشركين أَن يَعمروا مَساجد الله شاهِدين عَلي أَنفُسهم بِالكُفر أوُلئِك حَبِطَت أَعمالُهم وَ فِي النار هُم خالِدون إِنَّما يَعمر مَساجد الله مَن امَنَ بِالله و اليَوم الاخِرو أقام الصَلوه و اتي الزَكوه ولَم يَخشَ إِلّا الله فَعَسي أولئك أن يكونوا مِنَ المُهتدين» توبه/17ـ 18 زيرا ملحد، كه از هيچ مبدئي نمي هراسد، درنده متهور بي باك است و كسي كه هم از خدا مي ترسد و هم از غير خداوند خشيت دارد، در هراس و خشيت موحد نيست و در نتيجه براي عمران خانه خدا صالح نخواهد بود.
استفاده از «إنّما »و «إلاّ» كه بيانگر حصر است نيز به خوبي نشانه اهميّت شرايط و اوصاف تعميركنندگان مساجد است.
از آنجا كه اساس تكامل انسان همان اوصاف نفساني او، مانند ايمان است خداي سبحان مي فرمايد: «أَجَعَلتم سِقَايه الحاجِّ و عِماره المَسجد الحَرام كَمَن امَنَ بِالله و اليَوم الاخِرو جاهَدُ في سَبيل الله لا يَستؤونَ عِندَ الله و الله لا يَهدِي القَوم الظالِمين» توبه/19 و از آن جهت كه منظور نهايي از تعليم دين، «پيدايش انسانهاي متصف به اوصاف كمال» است نه تنها «تعليم اوصاف كمال»، نفرمود: «... كالإيمان با الله و اليوم الاخرو ...» بلكه فرمود: «كَمَن امَنَ بالله و اليوم الاخرو ...»؛ با آن كه مقتضاي نظم صناعي ظاهرا همان بود كه اشاره شد، يعني «كالإ يمان بالله ...» راز اشتراط توحيد در خشيت آن است كه مسجد، تنها مركز نماز و يا تعليم و تدريس و يا تبليغ و موعظه نيست، بلكه گذشته از همه‌اين گونه كارهاي عبادي، مركز سازماندهي نيرو هاي نظامي در روز خطر و دفاع خواهد بود.
در توضيح اين نكته بايد گفت: خداي سبحان در بيان راز وجوب دفاع فرمود: اگر دفاع نباشد زمين فاسد ميشود: «لو لا دَفع الله النّاس بَعضهم بِبَعضٍٍ لَفَسَدتِ الأرض» بقره/251 فساد زمين عبارت است از وجود و رواج شرك، ظلم ، تعرض به اعراض و نفوس و مانند آن. آنگاه در اشاره به منشأ فساد زمين فرمود: «لَو لا دَفعُ الله النّاس بَعضَهم بِبَعضٍ لَهُدِّمَت صَوامع و بَيع و صَلوات و مَساجد يُذكر فيها اسمُ الله كَثيرا» حج/40.
از مجموع هر دو آيه و با توجه به ذيل آن دو، مي توان نتيجه گرفت كه اگر دفاع نباشد فساد روي زمين را مي گيرد، چنانكه تا مسجد و صومعه و كليسا و كنيسه هست ، مشركان توان و امكان به فساد كشاندن جوامع بشري را ندارند؛ زيرا تا مراكز تعليم و ترويج علوم الهي وجود دارد، دست و زبان بيگانگان بسته است . آنها ابتدا مركز علم و دين را منهدم مي كنند بعد به افساد در زمين مي پردازند؛ وقتي مراكز علمي و ديني برچيده شد، زندگي انسان در حد حيات حيوانات است، وقتي حيات انسان به حيات حيواني مبدّل شد، جهان باغ وحشي بزرگ مي شود و هر كس در آن درنده تر است پيروز است!
مركز اصلاح جامعه و جايي كه محور آماده شدن براي دفاع در برابر مظالم و مفاسد است و در آن آيه «وَ أعدّوا لَهُم مَا استطعتم مِن قوّه» انفعال/60 امتثال مي شود به كساني سپرده خواهد شد كه «لا يخافون لومَه لائم» مائده/54. پس همان طور كه رسالت الهي وظيفه خطيري است كه فقط به مردان موحد و شجاع داده مي شود، پاسداري و بازسازي و هر گونه عمران ديگر مساجد نيز، بر عهده دلير مردان موحِّد است: «اَلَّذين يُبلّغون رِسالاتِ الله و يَخشَونه و لا يَخشَون أَحدا إِلا الله و كفي بالله حَسيبا» احزاب/39.
بنابراين، از باب تناسب حكم و موضوع، مي توان اهميّت شرط «شجاعت » را در تبليغ رسالت الهي و همچنين در تعمير خانه هاي خدا به خوبي استنباط كرد.
از اين رو، هيئت امنا مساجد و متوليان و دست اندركاران آن بايد از شجاعت لازم كه همان «توحيد در خشيت »است در كنار شرايط ديگر برخوردار باشند.
پس معلوم مي شود كه نه تنها مشركان و منافقان و كافران حق تعمير مساجد و به ويژه مسجد الحرام را ندارند، بلكه افراد ضعيف الإيمان و هراسناك از دشمن و مشركان د رخصوص خشيت نيز چنين حقي ندارند؛ زيرا سرپرستي و بازسازي مسجد اگر با توحيد در خشيت همراه نباشد، ممكن است هنگام دفاع و گاه ضرورت استفاده از امكانات مسجد براي تجهيز نيروهاي رزمي مشكلاتي پديد آيد.
كسي كه هم از خداوند مي ترسد و هم از غير خدا مي هراسد، براي تعمير مسجد صالح نيست؛ چون هنگام دفاع، بر اساس «شرك در خشيت»، از حضور در صحنه نبرد عليه باطل هراسان خواهد بود: «فَلَمّا كُتب عَليهم القِتال إِذا فَريق مِنهُم يَخشَون النّاس كَخَشيه الله» نساء/77 امّا مردان الهي كه در خشيت نيز موحدند در هنگام دفاع از حق، هراسي از احدي جز خداوند ندارند و اگر همه دشمنان متحد گردند از تراكم و انبوه آنها اندوهي به خود راه نمي دهند: «اَلَّذِين قال لَهُم النّاس إن النّاس قَدجَمَعوا لَكُم فَاخشوهم فَزادَهُم إيمانا و قالوا حسبُنا الله و نِعمَ الوَكيل» آل عمران/173؛ و صاحبان اين وصف كه در پرتو توحيد كامل از هيچ كس نمي هراسند داراي شرط اساسي تعمير مساجدند.
eporsesh.com
