پرسش :
شبهه: چرا خداوند براي پيامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مورد زن گرفتن محدوديتي قائل نشده ولي براي ساير افراد عادي محدوديت قائل شده؟
پاسخ :
تعداد همسران پيامبر كه «امّهاتالمؤمنين» به حساب ميآيند، يازده تن ميباشند به اين ترتيب: خديجه، سوده، عايشه، حفصه، زينب دختر خزيمه، امسلمه، زينب دختر جحش، جويريه، صفيه، ام حبيبه و ميمونه.(ازواج النبي(ص)، دكتر موسي شاهين لاشين، چاپ رياض، چاپ اول، ص 21 / سيره ابنهشام، ص 297، چاپ مصر، 1355 هجري قمري).
دربارهي اهداف پيامبر اسلام از تعدد همسرانش، توجه شما را به مطالب زير جلب ميكنيم:
الف( علامه طباطبائي در اين مورد ميگويد: ازدواجهاي آن حضرت، هر كدام روش خاصي را داشت. نخستين همسر آن حضرت خديجه است. پيامبر اولين بار با او ازدواج كرد و بيش از بيست سال با او زندگي كرد و غير از او با كسي ازدواج نكرد. پس از وفات خديجه و پس از هجرت به مدينه، زنان ديگري را به همسري انتخاب كرد. برخي از اين زنان بيوه بودند، برخي جوان بودند و برخي پير بودند. معلوم است كه اين روش، روش شهوترانان نيست. آن حضرت با امسلمهي كهنسال ازدواج كرد و با زينب پنجاه ساله ازدواج كرد، آن حضرت همسران خود را از زيادخواهي منع ميفرمود. در غير اين صورت طلاق بگيرند. با اين محاسبه، انسانِ محقق دورانديش نميتواند براي آن حضرت، انگيزههاي شهواني در نظر بگيرد. حضرت محمد)ص( برخي از همسران را براي قدرتمند شدن اسلام و مسلمين، بعضيها را براي دلجوئي آنان، بعضيها را براي حفظ از خطرات جاني، بعضيها را براي تأمين زندگي آنان و بعضيها را براي بيان حلال و حرام خدا به همسري انتخاب كرد.
به عنوان مثال، آن جناب پس از خديجه، سوده را گرفت. سوده به حبشه هجرت كرده بود و شوهرش پس از رجوع از حبشه، مُرد. سوده زني بود مؤمن و خويشانش هم كافر بودند. اگر او را به خويشان تحويل ميدادند، او را ميكشتند و يا گمراه ميساختند. براي حفظ آن زن مؤمن از اين خطرات، پيامبر اسلام با او ازدواج كرد و با اين ازدواج سوده نجات يافت. زينب دختر خزيمه، از زنان مؤمن بود. در جنگ احد شوهرش كشته شد و رسول خدا با او ازدواج كرد تا بيسرپرست نباشد. امّسلمه هم شوهرش درگذشت و خود امسلمه پير شده بود و با چند تا يتيم پيامبر با او ازدواج كرد و به اين ترتيب مشكل امّسلمه حل شد. صفيه دختر حُيي بن اخطب يهودي بود. شوهرش در جنگ خيبر و پدرش در جنگ بنيقريظه كشته شد و خودش هم اسير شد. پيامبر خدا او را براي خود انتخاب كرد و آزاد ساخت و پس از آزاد ساختن به عنوان همسر انتخاب كرد و به اين ترتيب دختر رئيس يهود را از ذلّت رها كرد. جويريه دختر رئيس طايفهي بنيمصطلق بود. رئيس، دخترش و تعداد زيادي از افرادش اسير شدند. پيامبر جويريه را به همسري انتخاب كرد و مسلمانان گفتند: حال كه اين طايفه، فاميل پيامبر ما شدند، ما همهشان را آزاد ميكنيم و بنيمصطلق هم كه چنين ديدند، همه مسلمان شدند.
ميمونه، امحبيبه و حفصه هم شوهرانشان مرده بودند و پيامبر با ازدواج با اينها، آنان را نجات ميداد. فقط عايشه در ميان اينها شوهر نداشت. با توجه به اين خصوصيات و با توجه به خصوصيات روحي پيامبر اسلام به هيچ عنوان نميتوان گفت كه ازدواجهاي پيامبر اسلام مانند ازدواجهاي متعارف بوده است.به الميزان، ج 4، ص 195، چاپ دوم، بيروت، 1974، در ذيل آيه 2 تا 6 مراجعه كنيد.
ب) در جزوهي «نگرشي كوتاه به زندگي پيامبر اسلام» دربارهي فلسفه تعدد همسران پيامبر اسلام چنين آمده است:
ازدواجهاي پيامبر اسلام(ص) براي چند هدف بوده است:
1. محافظت از يتيمان، درماندگان و حفظ آبروي آنان مانند ازدواج با سوده.
2. وضع قانون و شكستنِ سنّت غلط جاهلي مانند ازدواج با زينب دختر جحش كه رسول خدا به فرمان خدا پس از آن كه زيد او را طلاق داد، او را به همسري انتخاب كرد تا مردم بدانند كه زن پسر خوانده، مانند زن پسر نيست، و ميتوان با زنِ پسر خوانده ازدواج كرد، گر چه در زمان جاهليت، ازدواج با زنِ پسر خوانده ممنوع بود.
3. آزادسازي اسيران و بردگان مانند ازدواج با جويريه. پيامبر اكرم جويريه را گرفت و مسلمانان به خاطر خويشاوندي بنيمصطلق با پيامبر، همهي اسيران را آزاد كردند و بنيمصطلق هم با مشاهده اين وضعيت، مسلمان شدند.
4. برقراري پيوند با قبايل و طوايف بزرگ عرب و حفظ اسلام و مسلمين مانند ازدواج با عايشه، حفصه، امحبيبه، صفيه و ميمونه.نگرشي كوتاه به زندگي پيامبر اسلام، ص 29، چاپ پنجم، از انتشارات مؤسسه در راه حق.
ج) جان ديون پورت انگليسي ميگويد: با اين كه در آن زمان، زياد زن گرفتن كار بدي نبود، ولي با اين حال حضرت محمد(ص) تا پنجاه سالگي با يك زن زندگي كرد و تا خديجه زنده بود، زن ديگري نگرفت. آيا ممكن است كسي شهوتران باشد و هيچ مانعي هم براي زن گرفتن در كار نباشد، با اين حال با يك زن زندگي كند آن هم با زني كه سنّ بالائي داشته باشد؟! همسران پيامبر، عقيقي بخشايش، ص 78، چاپ قبل از انقلاب.
د) توماس كارلايل ميگويد: به رغم دشمنان، حضرت محمد(ص) هرگز شهوتپرست نبود و اين تهمت، بيانصافي است(همان).
ه) گيورگيو ميگويد: محمد(ص) در سال 595 ميلادي ازدواج كرد و زندگي خانوادگي او نمونهي زهد، تقوي و پاكي بود. او همانند ابراهيم، نوح و يعقوب در محيطي ساده و بيآلايش زندگي ميكرد(همان).
براي آگاهي بيشتر ر.ك: الصحيح من سيرة النبي الاعظم، سيد جعفر مرتضي عاملي، ج 4، ص 68، چاپ جامعه مدرسين.
eporsesh.com
تعداد همسران پيامبر كه «امّهاتالمؤمنين» به حساب ميآيند، يازده تن ميباشند به اين ترتيب: خديجه، سوده، عايشه، حفصه، زينب دختر خزيمه، امسلمه، زينب دختر جحش، جويريه، صفيه، ام حبيبه و ميمونه.(ازواج النبي(ص)، دكتر موسي شاهين لاشين، چاپ رياض، چاپ اول، ص 21 / سيره ابنهشام، ص 297، چاپ مصر، 1355 هجري قمري).
دربارهي اهداف پيامبر اسلام از تعدد همسرانش، توجه شما را به مطالب زير جلب ميكنيم:
الف( علامه طباطبائي در اين مورد ميگويد: ازدواجهاي آن حضرت، هر كدام روش خاصي را داشت. نخستين همسر آن حضرت خديجه است. پيامبر اولين بار با او ازدواج كرد و بيش از بيست سال با او زندگي كرد و غير از او با كسي ازدواج نكرد. پس از وفات خديجه و پس از هجرت به مدينه، زنان ديگري را به همسري انتخاب كرد. برخي از اين زنان بيوه بودند، برخي جوان بودند و برخي پير بودند. معلوم است كه اين روش، روش شهوترانان نيست. آن حضرت با امسلمهي كهنسال ازدواج كرد و با زينب پنجاه ساله ازدواج كرد، آن حضرت همسران خود را از زيادخواهي منع ميفرمود. در غير اين صورت طلاق بگيرند. با اين محاسبه، انسانِ محقق دورانديش نميتواند براي آن حضرت، انگيزههاي شهواني در نظر بگيرد. حضرت محمد)ص( برخي از همسران را براي قدرتمند شدن اسلام و مسلمين، بعضيها را براي دلجوئي آنان، بعضيها را براي حفظ از خطرات جاني، بعضيها را براي تأمين زندگي آنان و بعضيها را براي بيان حلال و حرام خدا به همسري انتخاب كرد.
به عنوان مثال، آن جناب پس از خديجه، سوده را گرفت. سوده به حبشه هجرت كرده بود و شوهرش پس از رجوع از حبشه، مُرد. سوده زني بود مؤمن و خويشانش هم كافر بودند. اگر او را به خويشان تحويل ميدادند، او را ميكشتند و يا گمراه ميساختند. براي حفظ آن زن مؤمن از اين خطرات، پيامبر اسلام با او ازدواج كرد و با اين ازدواج سوده نجات يافت. زينب دختر خزيمه، از زنان مؤمن بود. در جنگ احد شوهرش كشته شد و رسول خدا با او ازدواج كرد تا بيسرپرست نباشد. امّسلمه هم شوهرش درگذشت و خود امسلمه پير شده بود و با چند تا يتيم پيامبر با او ازدواج كرد و به اين ترتيب مشكل امّسلمه حل شد. صفيه دختر حُيي بن اخطب يهودي بود. شوهرش در جنگ خيبر و پدرش در جنگ بنيقريظه كشته شد و خودش هم اسير شد. پيامبر خدا او را براي خود انتخاب كرد و آزاد ساخت و پس از آزاد ساختن به عنوان همسر انتخاب كرد و به اين ترتيب دختر رئيس يهود را از ذلّت رها كرد. جويريه دختر رئيس طايفهي بنيمصطلق بود. رئيس، دخترش و تعداد زيادي از افرادش اسير شدند. پيامبر جويريه را به همسري انتخاب كرد و مسلمانان گفتند: حال كه اين طايفه، فاميل پيامبر ما شدند، ما همهشان را آزاد ميكنيم و بنيمصطلق هم كه چنين ديدند، همه مسلمان شدند.
ميمونه، امحبيبه و حفصه هم شوهرانشان مرده بودند و پيامبر با ازدواج با اينها، آنان را نجات ميداد. فقط عايشه در ميان اينها شوهر نداشت. با توجه به اين خصوصيات و با توجه به خصوصيات روحي پيامبر اسلام به هيچ عنوان نميتوان گفت كه ازدواجهاي پيامبر اسلام مانند ازدواجهاي متعارف بوده است.به الميزان، ج 4، ص 195، چاپ دوم، بيروت، 1974، در ذيل آيه 2 تا 6 مراجعه كنيد.
ب) در جزوهي «نگرشي كوتاه به زندگي پيامبر اسلام» دربارهي فلسفه تعدد همسران پيامبر اسلام چنين آمده است:
ازدواجهاي پيامبر اسلام(ص) براي چند هدف بوده است:
1. محافظت از يتيمان، درماندگان و حفظ آبروي آنان مانند ازدواج با سوده.
2. وضع قانون و شكستنِ سنّت غلط جاهلي مانند ازدواج با زينب دختر جحش كه رسول خدا به فرمان خدا پس از آن كه زيد او را طلاق داد، او را به همسري انتخاب كرد تا مردم بدانند كه زن پسر خوانده، مانند زن پسر نيست، و ميتوان با زنِ پسر خوانده ازدواج كرد، گر چه در زمان جاهليت، ازدواج با زنِ پسر خوانده ممنوع بود.
3. آزادسازي اسيران و بردگان مانند ازدواج با جويريه. پيامبر اكرم جويريه را گرفت و مسلمانان به خاطر خويشاوندي بنيمصطلق با پيامبر، همهي اسيران را آزاد كردند و بنيمصطلق هم با مشاهده اين وضعيت، مسلمان شدند.
4. برقراري پيوند با قبايل و طوايف بزرگ عرب و حفظ اسلام و مسلمين مانند ازدواج با عايشه، حفصه، امحبيبه، صفيه و ميمونه.نگرشي كوتاه به زندگي پيامبر اسلام، ص 29، چاپ پنجم، از انتشارات مؤسسه در راه حق.
ج) جان ديون پورت انگليسي ميگويد: با اين كه در آن زمان، زياد زن گرفتن كار بدي نبود، ولي با اين حال حضرت محمد(ص) تا پنجاه سالگي با يك زن زندگي كرد و تا خديجه زنده بود، زن ديگري نگرفت. آيا ممكن است كسي شهوتران باشد و هيچ مانعي هم براي زن گرفتن در كار نباشد، با اين حال با يك زن زندگي كند آن هم با زني كه سنّ بالائي داشته باشد؟! همسران پيامبر، عقيقي بخشايش، ص 78، چاپ قبل از انقلاب.
د) توماس كارلايل ميگويد: به رغم دشمنان، حضرت محمد(ص) هرگز شهوتپرست نبود و اين تهمت، بيانصافي است(همان).
ه) گيورگيو ميگويد: محمد(ص) در سال 595 ميلادي ازدواج كرد و زندگي خانوادگي او نمونهي زهد، تقوي و پاكي بود. او همانند ابراهيم، نوح و يعقوب در محيطي ساده و بيآلايش زندگي ميكرد(همان).
براي آگاهي بيشتر ر.ك: الصحيح من سيرة النبي الاعظم، سيد جعفر مرتضي عاملي، ج 4، ص 68، چاپ جامعه مدرسين.
eporsesh.com