پرسش :
معناى لغوى و اصطلاحى قرآن چيست؟
پاسخ :
قرآن درلغت: واژه ى «قرآن» مصدر است؛ مانند: رجحان، كفران، فرقان، نقصان و...[1]
لغت شناسان درباره لفظ «قرآن» چند معنا بيان كرده اند. ما دراين جا، به بيان دو معنا اكتفا مى كنيم:
1. قرآن، به معناى «جمع و گردآورى»؛ كسانى كه به اين معنا قائلند، در آيه:(إِنَّ عَلَيْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ)[2] واژه ى «جمعه» و «قرآن» را مترادف و هم معنا مى دانند[3] در وجه نام گذارى آن به «قرآن» گفته اند: چون قرآن جامع فوايد كتاب هايى است كه از سوى خدا نازل گشته (تورات ،انجيل ،زبور و...)، بلكه جامع فوايد همه علوم مى باشد؛ همان گونه كه قرآن خود به اين مطالب اشاره دارد؛ مانند:(تَفْصِيلَ كُلِّ شَيْء)[4] و (تِبْياناً لِكُلِّ شَيْء)[5].
بر اين اساس قرآن گردآورنده علوم گذشتگان و آيندگان مى باشد، اعم از علوم معنوى ـ كه متعلق به انبيا و گذشتگان بوده است ـ و علوم مادّى و تجربى و دنيوى.[6]
2. قرآن، به معناى «خواندن»؛[7] اگر اين معنا را بپذيريم، آيه ى: (انّ عليناجمعه وقرانه)[8] به اين معناست: « همانا پيوسته كردن اجزاى آن به يكديگر و خواندن آن برتو، به عهده ى ماست»[9] طبق اين معنا، كتاب آسمانى مسلمانان به اعتبار آن كه «خواندنى» است، «قرآن» نام گرفته است.
قرآن دراصطلاح: براى قرآن، تعريف هاى زيادى ارائه شده كه هر كدام از اين تعريف ها، ويژگى خاص خودش را دارد؛ از جمله: «قرآن عبارت است از كلام الهى كه خداوندآن را به تدريج بر حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)ـ خاتم پيامبران ـ به زبان عربى و لهجه ى قريش، نازل كرده است... . آيه اى از آن، قرآن گفته مى شود، حتى بخشى از يك آيه نيز قرآن است.»[10]
پی نوشتها:
[1]. ابن منظور، لسان العرب، مادّه «قرأ»؛ مركز معارف قرآنيه، علوم القرآن عندالمفسرين، ج 1، ص 22.
[2]. قيامت، 17. «چرا كه جمع كردن و خواندن آن، به عهده ى ماست.»
[3]. راغب اصفهانى، مفردات، مادّه قراء؛ فضل بن حسن طبرسى، مجمع البيان، ذيل آيه 17، سوره ى قيامت.
[4]. يوسف، 111. «اين قرآن شرح هر چيزى -كه به سعادت انسان مربوط است -مى باشد.»
[5]. نحل، 89. مااين كتاب را نازل كرديم كه بيانگر همه چيز باشد.
[6]. شايد وجه تسميه ى «قرآن» اين باشد كه در اين كتاب الهى، حروف و الفاظ به گونه ى ويژه اى با هم گرد آمدند و با هم ارتباط دارند، از اين رو، قرآن ناميده شده است. (نهايه)
[7]. علوم القرآن عند المفسرين، ج 1،ص 22.
[8]. قيامت، 17.
[9]. محمد قريب، فرهنگ لغات القرآن، ماده «قراء»
[10]. علامه عسگرى، القرآن الكريم و روايات المدرستين، ج1، ص261.
منبع: بررسى شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، حسن رضا رضايى، نشر انتشارات مركز مديريت حوزه علميه (1382).
قرآن درلغت: واژه ى «قرآن» مصدر است؛ مانند: رجحان، كفران، فرقان، نقصان و...[1]
لغت شناسان درباره لفظ «قرآن» چند معنا بيان كرده اند. ما دراين جا، به بيان دو معنا اكتفا مى كنيم:
1. قرآن، به معناى «جمع و گردآورى»؛ كسانى كه به اين معنا قائلند، در آيه:(إِنَّ عَلَيْنا جَمْعَهُ وَ قُرْآنَهُ)[2] واژه ى «جمعه» و «قرآن» را مترادف و هم معنا مى دانند[3] در وجه نام گذارى آن به «قرآن» گفته اند: چون قرآن جامع فوايد كتاب هايى است كه از سوى خدا نازل گشته (تورات ،انجيل ،زبور و...)، بلكه جامع فوايد همه علوم مى باشد؛ همان گونه كه قرآن خود به اين مطالب اشاره دارد؛ مانند:(تَفْصِيلَ كُلِّ شَيْء)[4] و (تِبْياناً لِكُلِّ شَيْء)[5].
بر اين اساس قرآن گردآورنده علوم گذشتگان و آيندگان مى باشد، اعم از علوم معنوى ـ كه متعلق به انبيا و گذشتگان بوده است ـ و علوم مادّى و تجربى و دنيوى.[6]
2. قرآن، به معناى «خواندن»؛[7] اگر اين معنا را بپذيريم، آيه ى: (انّ عليناجمعه وقرانه)[8] به اين معناست: « همانا پيوسته كردن اجزاى آن به يكديگر و خواندن آن برتو، به عهده ى ماست»[9] طبق اين معنا، كتاب آسمانى مسلمانان به اعتبار آن كه «خواندنى» است، «قرآن» نام گرفته است.
قرآن دراصطلاح: براى قرآن، تعريف هاى زيادى ارائه شده كه هر كدام از اين تعريف ها، ويژگى خاص خودش را دارد؛ از جمله: «قرآن عبارت است از كلام الهى كه خداوندآن را به تدريج بر حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)ـ خاتم پيامبران ـ به زبان عربى و لهجه ى قريش، نازل كرده است... . آيه اى از آن، قرآن گفته مى شود، حتى بخشى از يك آيه نيز قرآن است.»[10]
پی نوشتها:
[1]. ابن منظور، لسان العرب، مادّه «قرأ»؛ مركز معارف قرآنيه، علوم القرآن عندالمفسرين، ج 1، ص 22.
[2]. قيامت، 17. «چرا كه جمع كردن و خواندن آن، به عهده ى ماست.»
[3]. راغب اصفهانى، مفردات، مادّه قراء؛ فضل بن حسن طبرسى، مجمع البيان، ذيل آيه 17، سوره ى قيامت.
[4]. يوسف، 111. «اين قرآن شرح هر چيزى -كه به سعادت انسان مربوط است -مى باشد.»
[5]. نحل، 89. مااين كتاب را نازل كرديم كه بيانگر همه چيز باشد.
[6]. شايد وجه تسميه ى «قرآن» اين باشد كه در اين كتاب الهى، حروف و الفاظ به گونه ى ويژه اى با هم گرد آمدند و با هم ارتباط دارند، از اين رو، قرآن ناميده شده است. (نهايه)
[7]. علوم القرآن عند المفسرين، ج 1،ص 22.
[8]. قيامت، 17.
[9]. محمد قريب، فرهنگ لغات القرآن، ماده «قراء»
[10]. علامه عسگرى، القرآن الكريم و روايات المدرستين، ج1، ص261.
منبع: بررسى شبهات قرآن و فرهنگ زمانه، حسن رضا رضايى، نشر انتشارات مركز مديريت حوزه علميه (1382).
