پرسش :
آیا امر به معروف و نهى از منكر با عالم‌گير شدن فساد در آستانه ظهور منافات دارد؟
پاسخ :
شرح پرسش:
شرط عالم‌گير شدن ظلم و فساد به عنوان نشانه‌اى براى ظهور امام زمان علیه السلام با وظيفه امر به معروف و نهى از منكر چگونه سازگار است؟
پاسخ:
در پاسخ به اين سؤال، بايد گفت، هيچ تعارضى ميان امر به معروف و شيوع ظلم در آخرالزمان وجود ندارد؛ زيرا:
اوّلا، همان گونه كه در كتاب‌هاى كلامى و اعتقادى توضيح داده شده، دين اسلام، آخرين دين و برنامه براى هدايت انسان‌ها است كه از سوى خداوند و توسط پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله ابلاغ شده است و تا روز قيامت ادامه خواهد يافت. از امام باقر علیه السلام روايت شده كه جدّم رسول اكرم صلى الله عليه وآله فرمود: «أيّها الناس حلالي حلال إلى يوم القيامة و حرامي حرام إلى يوم القيامة، ألا وقد بيّنهما اللّه عزّ وجلّ في الكتاب و بيّنهما لكم في سنّتي و سيرتي...؛[1] اى مردم، حلال من تا روز قيامت حلال، و حرام من تا روز قيامت حرام است. آگاه باشيد! خداوند عزّ وجلّ آنها را در قرآن روشن كرده، و من نيز آنها را براى شما در سنت و سيره‌ام بيان نموده‌ام.»
طبق فرمايش پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله احكام اسلامى تا روز قيامت به قوّت خود باقى است و غيبت امام زمان عليه السلام موجب سقوط تكاليف شرعى نمى‌شود و همان گونه كه مى‌دانيم، امر به معرف و نهى از منكر نيز يكى از احكام مهم دين اسلام است كه در قرآن و احاديث سفارش بسيار به آن شده است. خداوند مى‌فرمايد: «وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛[2] بايد از ميان شما، جمعى دعوت به نيكى و امر به معروف و نهى از منكر كنند و آنان، همان رستگاران‌اند.»
امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: «اى مردم! امر به معروف و نهى از منكر كنيد. همانا، امر به معروف و نهى از منكر، اجل را نزديک نمى‌كند و رزق را دور نمى‌سازد.»[3]
امر به معروف و نهى از منكر، يكى از واجبات دينى است كه ما مكلّف به انجام دادن آن هستيم و از نظر عقلى، هيچ ملازمه‌اى ميان فراگير شدن فساد و ظلم در آخرالزمان و سقوط تكليف وجود ندارد. در رواياتى كه خبر از فراگير شدن ظلم و جور در آخرالزمان داده‌اند، هيچ اشاره‌اى به سقوط تكليف نشده و تک تک ما، مكلّف به اجراى احكام الهى هستيم، هر چند ديگران از اين كار كوتاهى كنند.
ثانياً، اين كه در احاديث گفته شده، امام مهدى عليه السلام به هنگام فراگير شدن ظلم و جور، ظهور مى كنند، به اين معنا نيست كه در آن زمان، هيچ شخص و گروه سالم و متّقى پيدا نخواهد شد، بلكه برعكس، در بسيارى از احاديث ذكر شده كه به هنگام ظهور، شيعيانى راستين و متّقى خواهند بود كه به يارى امام مهدى علیه السلام خواهند شتافت. امام كاظم عليه السلام مى‌فرمايد: «لو قد قام قائمنا يجمع الله إليه شيعتنا من جميع البلدان؛[4] هنگامى كه قائم ما قيام كند، خداوند، شيعيان ما را از تمام شهرها به دور آن حضرت جمع خواهد كرد.»
شكّى نيست كه اين روايات، حاكى از اين است كه شيعه، به هنگام طلوع دولت كريمه حضرت مهدى عليه السلام حضور دارد و نبايد به خود سستى راه بدهد، بلكه بايد به كمک آن حضرت بشتابد. حال اگر ما شيعيان، داراى قدرتى متشكّل و نيرومند و با ساز و برگ باشيم و سپاه و ارتشى مجهّز و مؤمن و نيروهاى مردمى وسيع و كارآمدى داشته باشيم و در هنگام ظهور، همه اين امكانات را در اختيار حكومت حضرت مهدى علیه السلام قرار دهيم، قطعاً، بهتر به يارى آن حضرت شتافته‌ايم.
بنابراين، تشكيل حكومت اسلامى، امر به معروف و نهى از منكر و تربيّت فرزندان و ساير افراد جامعه اسلامى منافاتى با ظهور آن حضرت نخواهد داشت.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. وسائل الشيعه، ج 18، ص 124.
[2]. سوره آل عمران، آیه 104.
[3]. وسائل الشيعه، ج 16، ص 125.
[4]. بحارالأنوار، ج 52، ص 219.
منبع: امام مهدى (عج)، رسول رضوى، انتشارات مركز مديريت حوزه علميه (1384).
شرح پرسش:
شرط عالم‌گير شدن ظلم و فساد به عنوان نشانه‌اى براى ظهور امام زمان علیه السلام با وظيفه امر به معروف و نهى از منكر چگونه سازگار است؟
پاسخ:
در پاسخ به اين سؤال، بايد گفت، هيچ تعارضى ميان امر به معروف و شيوع ظلم در آخرالزمان وجود ندارد؛ زيرا:
اوّلا، همان گونه كه در كتاب‌هاى كلامى و اعتقادى توضيح داده شده، دين اسلام، آخرين دين و برنامه براى هدايت انسان‌ها است كه از سوى خداوند و توسط پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله ابلاغ شده است و تا روز قيامت ادامه خواهد يافت. از امام باقر علیه السلام روايت شده كه جدّم رسول اكرم صلى الله عليه وآله فرمود: «أيّها الناس حلالي حلال إلى يوم القيامة و حرامي حرام إلى يوم القيامة، ألا وقد بيّنهما اللّه عزّ وجلّ في الكتاب و بيّنهما لكم في سنّتي و سيرتي...؛[1] اى مردم، حلال من تا روز قيامت حلال، و حرام من تا روز قيامت حرام است. آگاه باشيد! خداوند عزّ وجلّ آنها را در قرآن روشن كرده، و من نيز آنها را براى شما در سنت و سيره‌ام بيان نموده‌ام.»
طبق فرمايش پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله احكام اسلامى تا روز قيامت به قوّت خود باقى است و غيبت امام زمان عليه السلام موجب سقوط تكاليف شرعى نمى‌شود و همان گونه كه مى‌دانيم، امر به معرف و نهى از منكر نيز يكى از احكام مهم دين اسلام است كه در قرآن و احاديث سفارش بسيار به آن شده است. خداوند مى‌فرمايد: «وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛[2] بايد از ميان شما، جمعى دعوت به نيكى و امر به معروف و نهى از منكر كنند و آنان، همان رستگاران‌اند.»
امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد: «اى مردم! امر به معروف و نهى از منكر كنيد. همانا، امر به معروف و نهى از منكر، اجل را نزديک نمى‌كند و رزق را دور نمى‌سازد.»[3]
امر به معروف و نهى از منكر، يكى از واجبات دينى است كه ما مكلّف به انجام دادن آن هستيم و از نظر عقلى، هيچ ملازمه‌اى ميان فراگير شدن فساد و ظلم در آخرالزمان و سقوط تكليف وجود ندارد. در رواياتى كه خبر از فراگير شدن ظلم و جور در آخرالزمان داده‌اند، هيچ اشاره‌اى به سقوط تكليف نشده و تک تک ما، مكلّف به اجراى احكام الهى هستيم، هر چند ديگران از اين كار كوتاهى كنند.
ثانياً، اين كه در احاديث گفته شده، امام مهدى عليه السلام به هنگام فراگير شدن ظلم و جور، ظهور مى كنند، به اين معنا نيست كه در آن زمان، هيچ شخص و گروه سالم و متّقى پيدا نخواهد شد، بلكه برعكس، در بسيارى از احاديث ذكر شده كه به هنگام ظهور، شيعيانى راستين و متّقى خواهند بود كه به يارى امام مهدى علیه السلام خواهند شتافت. امام كاظم عليه السلام مى‌فرمايد: «لو قد قام قائمنا يجمع الله إليه شيعتنا من جميع البلدان؛[4] هنگامى كه قائم ما قيام كند، خداوند، شيعيان ما را از تمام شهرها به دور آن حضرت جمع خواهد كرد.»
شكّى نيست كه اين روايات، حاكى از اين است كه شيعه، به هنگام طلوع دولت كريمه حضرت مهدى عليه السلام حضور دارد و نبايد به خود سستى راه بدهد، بلكه بايد به كمک آن حضرت بشتابد. حال اگر ما شيعيان، داراى قدرتى متشكّل و نيرومند و با ساز و برگ باشيم و سپاه و ارتشى مجهّز و مؤمن و نيروهاى مردمى وسيع و كارآمدى داشته باشيم و در هنگام ظهور، همه اين امكانات را در اختيار حكومت حضرت مهدى علیه السلام قرار دهيم، قطعاً، بهتر به يارى آن حضرت شتافته‌ايم.
بنابراين، تشكيل حكومت اسلامى، امر به معروف و نهى از منكر و تربيّت فرزندان و ساير افراد جامعه اسلامى منافاتى با ظهور آن حضرت نخواهد داشت.
پی‌نوشت‌ها:
[1]. وسائل الشيعه، ج 18، ص 124.
[2]. سوره آل عمران، آیه 104.
[3]. وسائل الشيعه، ج 16، ص 125.
[4]. بحارالأنوار، ج 52، ص 219.
منبع: امام مهدى (عج)، رسول رضوى، انتشارات مركز مديريت حوزه علميه (1384).
