پرسش :
چرا در ايران شانس ازدواج دختران بسيار كمتر از مردان است و يك دختر نمي تواند آزادانه همسر آينده اش را انتخاب كند و مجبور است صبر كند تا كسي به خواستگاريش بيايد تا بعد بتواند ازدواج كند؟
پاسخ :
پاسخ به اين سوال نيازمند ذكر چند مطلب است در حقيقت پاسخ شما چند قسمت دارد
اول اينكه چرا شانس ازدواج دختران كمتر از پسران است و گاهي ا حساس مي‌شود دختران به لحاظ جمعيتي بيشتر از پسران هستند آيا واقعا اين چنين است؟ پاسخ اين است كه نه تعداد ذكور در تمام جوامع بيشتر از اناث است جميعت شناسان نسبت را چنين مي‌گويند كه در قبال هر صد دختر صد و پنج پسر وجود دارد و اين مسئله را آمار نيز تاييد مي‌كند. به سرشماري سال 1375 مراجعه كنيد.
اما اينكه چطور ما احساس مي‌كنيم در جامعه ما تعداد دختران بيشتر است به اين دليل است كه متاسفانه به خاطر بالا رفتن سن ازدواج پسران گزينه هاي بيشتري از دختران به لحاظ سني دارند يعني يك فرد مذكر 30 ساله مي‌تواند با يك دختر حد اقل 20 تا حد اكثر 30 ساله ازدواج كند و معمولا هم چنين است كه از سنين پايينتر انتخاب مي‌كنند و دختران هم نسلي خود بدون ا زدواج مي‌مانند اگر اين روند چند نسل يا چندين سال اتفاق بيفتد باعث مي‌شود كه حدود بيشتر از يك و نيم ميليون دختر كه در سن ازواج هستند در قبال خود پسري براي ازدواج نبينند بنابراين نتيجه با بيشتر بودن دختر مساوي مي‌شود البته اين مسئله جداي از كساني است كه اصلا ازدواج نمي‌كنند و سن آنها از 30 سال نيز مي‌گذرد بنابراين راه حل در تسهيل مسئله ازدواج و كاهش سن ازدواج است.
اما قسمت دوم سوال كه ظاهرا درباره خواستگاري است بايد گفت
اين مسئله نيز جداي از توضيحي كه در بالا گفته شد نيست به علاوه اين مطلب با غريزه و طبيعت انسان نيز هماهنگ است خداوند طبيعت زن و مرد را طوري آفريده است كه غريزه مرد ، طلب و نياز است و غريزه زن جلوه و ناز.شهيد مطهري ا ين مسئله را چنين توضيح مي‌دهد:
نوع احساسات زن و مرد نسبت بيكديگر يك جور نيست . قانون خلقت ، جمال و غرور و بي نيازي را در جانب زن ، و نيازمندي و طلب و عشق و تغزل را در جانب مرد قرار داده است . ضعف زن در مقابل نيرومندي بدني به همين وسيله تعديل شده است و همين جهت موجب شده كه همواره مرد از زن خواستگاري ميكرده است ، قبلا ديديم كه طبق گفته جامعهشناسان ، هم در دوره مادرشاهي و هم در دوره پدرشاهي مرد بوده است كه بسراغ زن ميرفته است . نظام حقوق زن در اسلام ص 32
شما فقط تصور كنيد كه دختري به خواستگاري پسري برود و پسر جواب رد بدهد اين از نظر روحي چه ضربه اي براي خود دختر خواهدبود اما براي مردان تلاش براي رسيدن به هدف و محبوب امري طبيعي است لذا ادبيات ما نيز مملو از داستانهايي مانند شيرين و فرهاد و ليلي و مجنون است كه جنس مذكر در پي مونث بوده است اين امر حتي در طبيعت و غريزه حيوانات نيز هست در ميان حيوانات نيز جنس نر به دنبال ماده است و مشكلات را قبول كرده و تقاضاي ازدواج مي‌كند.
بنابراين آنچه كه در طول تاريخ بوده و نيز همه جوامع بوده است همين بوده قانون عرفي نانوشته بوده كه مرد به خواستگاري زن ميرفته است. اما اين به معني سلب انتخاب از دختران نيست چراكه آنها نيز از بين خواستگاران يكي را انتخاب مي‌كنند و كسي آنها را مجبور به پذيرش همسر خاصي نمي‌كند مخصوصا در جوامع كنوني كه والدين همانند قديم نظرات خود را بر فرزندان اجبار نمي‌كنند.
جهت اطلاعات بيشتر رجوع كنيد به كتاب: نظام حقوق زن در اسلام اثر شهيد مطهري
در حوزه انتخاب بدون هيچ شك و ترديد زن ها يا دختران حق انتخاب دارند و معمولا در بيشتر موارد وقتي كسي به خواستگاري آنها مي آيد مي توانند در مورد آن فرد تحقيق دقيق انجام دهند و سپس بعد از تحقيقات لازم انتخاب كنند يعني جواب آري يا نه بگويند و انتخاب شرعا و قانونا حق طبيعي زنان در مورد همسر آينده شان مي باشد و از لحاظ عرفي نيز در حال حاضر در بيشتر مناطق كشور ما تقريبا همين طور عمل مي شود مگر در موارد بسيار نادري كه ممكن است خانواده از روي تعصبات، فردي را به دختر تحميل كند.
مسأله خواستگاري گرچه مقدمه يك انتخاب است ولي بيشتر شبيه به پيشنهاد است يعني آنچه در فرآيند خواستگاري رخ مي دهد اين است كه از طرف خانواده پسر يا از طرف خود پسر به خواستگاري دختر مي روند يعني در واقع پيشنهاد ازدواج با دختر را مطرح مي كنند و دختر حق دارد انتخاب كند و جواب مثبت دهد و همچنين حق دارد رد كند و جواب منفي بدهد.اما اینکه خواستگاری ازطرف دختر چه پیامدهایی دارد .باید عرض کنیم که این مساله بیشتر تابع آداب و رسوم است .
از اين رو در بعضي از كشورها مانند هندوستان در بعضي از مناطق آن مرسوم است كه خانواده دختر به خانواده پسر پيشنهاد ازدواج مي كند يعني خواستگاري بيشتر از ناحيه خانواده دختر انجام مي گيرد يا حداقل از طرف خانواده دختر پيشنهاد مي شود كه ما آمادگي داريم كه دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوريم. ولی تحقیقات نشان می دهد که اگر خواستگاری از طرف پسر باشد بهتر است و عکس این قضیه حتی در جوامعی که عرف است که از طرف خانواده دختر اول پیشنهاد ازدواج داده شود اثرات نامطلوبی برای دختران دارد. براساس گفته يکي از جامعه شناسان چند سال پيش مشخص شد که آمار خودکشي در ميان دختران جوان هندي از ساير کشورها بيشتر است. گروهي از جامعه شناسان و روان شناسان از سوي سازمان يونسکو براي ريشه يابي اين موضوع به کشور هندوستان رفتند بعد از تحقيق مشخص شد که چون در جامعه هندوستان اين دختران هستند که به خواستگاري آقايان مي روند. بعداز شنيدن چند جواب رد از سوي آنها به افسردگي و شکست عاطفي مبتلا مي شوند بنابراين آنها که روحيه لطيف تر و حساس تري دارند دست به خودکشي مي زنند.
در کشورهايي مانند كشور ما که خواستگاري مستقيم زن از مرد مورد علاقه مطلوب نيست عوارض بيشتري دارد كه در نهايت از نظر رواني و شخصيتي و حيثيت اجتماعي و خانوادگي به ضرر زن تمام مي شود به ويژه اگر زن در اين رابطه پاسخ منفي دريافت كند زيرا زنان از نظر عاطفي و هيجاني در عين حال كه در سطح بالاتري از جنس مخالف هستند اما شكنندگي آنها نيز به همين ميزان از نظر عاطفي بيشتر از مردهاست بنابراين در اين گونه مسائل كه هم احتمال دريافت پاسخ منفي و هم پاسخ مثبت وجود دارد با يك درايت خاصي بايد عمل شود و در صورت لزوم اولا با افراد كارشناس و مجرب مشورت شود ثانيا بعد از مشورت از واسطه استفاده شود آن هم واسطه اي كه از نظر تعهد، دلسوزي و رازداري مورد اعتماد باشد تا به صورت كاملا محرمانه كار را پيگيري كند و با مهارت و كياست خاصي، فرد مورد نظر را تشويق و ترغيب به ازدواج كند و بعد از اين كه آمادگي ازدواج در او ايجاد شد به او جهت دهي كند و هدايت كند او را به سمتي كه از اين دختر خانم خواستگاري نمايد با اين شيوه هم دختر از حق انتخاب خود به خوبي استفاده نموده است و هم با واسطه و به صورت غير مستقيم از فرد مورد نظر خواستگاري كرده و هم از آسيب هاي خواستگاري مستقيم در امان مانده است.
porseman.org
پاسخ به اين سوال نيازمند ذكر چند مطلب است در حقيقت پاسخ شما چند قسمت دارد
اول اينكه چرا شانس ازدواج دختران كمتر از پسران است و گاهي ا حساس مي‌شود دختران به لحاظ جمعيتي بيشتر از پسران هستند آيا واقعا اين چنين است؟ پاسخ اين است كه نه تعداد ذكور در تمام جوامع بيشتر از اناث است جميعت شناسان نسبت را چنين مي‌گويند كه در قبال هر صد دختر صد و پنج پسر وجود دارد و اين مسئله را آمار نيز تاييد مي‌كند. به سرشماري سال 1375 مراجعه كنيد.
اما اينكه چطور ما احساس مي‌كنيم در جامعه ما تعداد دختران بيشتر است به اين دليل است كه متاسفانه به خاطر بالا رفتن سن ازدواج پسران گزينه هاي بيشتري از دختران به لحاظ سني دارند يعني يك فرد مذكر 30 ساله مي‌تواند با يك دختر حد اقل 20 تا حد اكثر 30 ساله ازدواج كند و معمولا هم چنين است كه از سنين پايينتر انتخاب مي‌كنند و دختران هم نسلي خود بدون ا زدواج مي‌مانند اگر اين روند چند نسل يا چندين سال اتفاق بيفتد باعث مي‌شود كه حدود بيشتر از يك و نيم ميليون دختر كه در سن ازواج هستند در قبال خود پسري براي ازدواج نبينند بنابراين نتيجه با بيشتر بودن دختر مساوي مي‌شود البته اين مسئله جداي از كساني است كه اصلا ازدواج نمي‌كنند و سن آنها از 30 سال نيز مي‌گذرد بنابراين راه حل در تسهيل مسئله ازدواج و كاهش سن ازدواج است.
اما قسمت دوم سوال كه ظاهرا درباره خواستگاري است بايد گفت
اين مسئله نيز جداي از توضيحي كه در بالا گفته شد نيست به علاوه اين مطلب با غريزه و طبيعت انسان نيز هماهنگ است خداوند طبيعت زن و مرد را طوري آفريده است كه غريزه مرد ، طلب و نياز است و غريزه زن جلوه و ناز.شهيد مطهري ا ين مسئله را چنين توضيح مي‌دهد:
نوع احساسات زن و مرد نسبت بيكديگر يك جور نيست . قانون خلقت ، جمال و غرور و بي نيازي را در جانب زن ، و نيازمندي و طلب و عشق و تغزل را در جانب مرد قرار داده است . ضعف زن در مقابل نيرومندي بدني به همين وسيله تعديل شده است و همين جهت موجب شده كه همواره مرد از زن خواستگاري ميكرده است ، قبلا ديديم كه طبق گفته جامعهشناسان ، هم در دوره مادرشاهي و هم در دوره پدرشاهي مرد بوده است كه بسراغ زن ميرفته است . نظام حقوق زن در اسلام ص 32
شما فقط تصور كنيد كه دختري به خواستگاري پسري برود و پسر جواب رد بدهد اين از نظر روحي چه ضربه اي براي خود دختر خواهدبود اما براي مردان تلاش براي رسيدن به هدف و محبوب امري طبيعي است لذا ادبيات ما نيز مملو از داستانهايي مانند شيرين و فرهاد و ليلي و مجنون است كه جنس مذكر در پي مونث بوده است اين امر حتي در طبيعت و غريزه حيوانات نيز هست در ميان حيوانات نيز جنس نر به دنبال ماده است و مشكلات را قبول كرده و تقاضاي ازدواج مي‌كند.
بنابراين آنچه كه در طول تاريخ بوده و نيز همه جوامع بوده است همين بوده قانون عرفي نانوشته بوده كه مرد به خواستگاري زن ميرفته است. اما اين به معني سلب انتخاب از دختران نيست چراكه آنها نيز از بين خواستگاران يكي را انتخاب مي‌كنند و كسي آنها را مجبور به پذيرش همسر خاصي نمي‌كند مخصوصا در جوامع كنوني كه والدين همانند قديم نظرات خود را بر فرزندان اجبار نمي‌كنند.
جهت اطلاعات بيشتر رجوع كنيد به كتاب: نظام حقوق زن در اسلام اثر شهيد مطهري
در حوزه انتخاب بدون هيچ شك و ترديد زن ها يا دختران حق انتخاب دارند و معمولا در بيشتر موارد وقتي كسي به خواستگاري آنها مي آيد مي توانند در مورد آن فرد تحقيق دقيق انجام دهند و سپس بعد از تحقيقات لازم انتخاب كنند يعني جواب آري يا نه بگويند و انتخاب شرعا و قانونا حق طبيعي زنان در مورد همسر آينده شان مي باشد و از لحاظ عرفي نيز در حال حاضر در بيشتر مناطق كشور ما تقريبا همين طور عمل مي شود مگر در موارد بسيار نادري كه ممكن است خانواده از روي تعصبات، فردي را به دختر تحميل كند.
مسأله خواستگاري گرچه مقدمه يك انتخاب است ولي بيشتر شبيه به پيشنهاد است يعني آنچه در فرآيند خواستگاري رخ مي دهد اين است كه از طرف خانواده پسر يا از طرف خود پسر به خواستگاري دختر مي روند يعني در واقع پيشنهاد ازدواج با دختر را مطرح مي كنند و دختر حق دارد انتخاب كند و جواب مثبت دهد و همچنين حق دارد رد كند و جواب منفي بدهد.اما اینکه خواستگاری ازطرف دختر چه پیامدهایی دارد .باید عرض کنیم که این مساله بیشتر تابع آداب و رسوم است .
از اين رو در بعضي از كشورها مانند هندوستان در بعضي از مناطق آن مرسوم است كه خانواده دختر به خانواده پسر پيشنهاد ازدواج مي كند يعني خواستگاري بيشتر از ناحيه خانواده دختر انجام مي گيرد يا حداقل از طرف خانواده دختر پيشنهاد مي شود كه ما آمادگي داريم كه دخترمان را به ازدواج پسر شما درآوريم. ولی تحقیقات نشان می دهد که اگر خواستگاری از طرف پسر باشد بهتر است و عکس این قضیه حتی در جوامعی که عرف است که از طرف خانواده دختر اول پیشنهاد ازدواج داده شود اثرات نامطلوبی برای دختران دارد. براساس گفته يکي از جامعه شناسان چند سال پيش مشخص شد که آمار خودکشي در ميان دختران جوان هندي از ساير کشورها بيشتر است. گروهي از جامعه شناسان و روان شناسان از سوي سازمان يونسکو براي ريشه يابي اين موضوع به کشور هندوستان رفتند بعد از تحقيق مشخص شد که چون در جامعه هندوستان اين دختران هستند که به خواستگاري آقايان مي روند. بعداز شنيدن چند جواب رد از سوي آنها به افسردگي و شکست عاطفي مبتلا مي شوند بنابراين آنها که روحيه لطيف تر و حساس تري دارند دست به خودکشي مي زنند.
در کشورهايي مانند كشور ما که خواستگاري مستقيم زن از مرد مورد علاقه مطلوب نيست عوارض بيشتري دارد كه در نهايت از نظر رواني و شخصيتي و حيثيت اجتماعي و خانوادگي به ضرر زن تمام مي شود به ويژه اگر زن در اين رابطه پاسخ منفي دريافت كند زيرا زنان از نظر عاطفي و هيجاني در عين حال كه در سطح بالاتري از جنس مخالف هستند اما شكنندگي آنها نيز به همين ميزان از نظر عاطفي بيشتر از مردهاست بنابراين در اين گونه مسائل كه هم احتمال دريافت پاسخ منفي و هم پاسخ مثبت وجود دارد با يك درايت خاصي بايد عمل شود و در صورت لزوم اولا با افراد كارشناس و مجرب مشورت شود ثانيا بعد از مشورت از واسطه استفاده شود آن هم واسطه اي كه از نظر تعهد، دلسوزي و رازداري مورد اعتماد باشد تا به صورت كاملا محرمانه كار را پيگيري كند و با مهارت و كياست خاصي، فرد مورد نظر را تشويق و ترغيب به ازدواج كند و بعد از اين كه آمادگي ازدواج در او ايجاد شد به او جهت دهي كند و هدايت كند او را به سمتي كه از اين دختر خانم خواستگاري نمايد با اين شيوه هم دختر از حق انتخاب خود به خوبي استفاده نموده است و هم با واسطه و به صورت غير مستقيم از فرد مورد نظر خواستگاري كرده و هم از آسيب هاي خواستگاري مستقيم در امان مانده است.
porseman.org
