پرسش :
حمایت کشورهاى عربى از عراق در جنگ در چه زمینه هایى بود؟
پاسخ :
به استثناى چند کشور عرب چون سوریه و لیبى، بقیهى کشورهاى عرب در دوران جنگ ایران و عراق از حکومت عراق حمایت مىکردند. این کشورها در زمینههاى اقتصادى، سیاسى و حتى نظامى و در قالب نهادهاى عربى و اسلامى چون شوراى همکارى خلیج فارس، اتحادیهى عرب و سازمان کنفرانس اسلامى به پشتیبانى و حمایت از کشور عراق مىپرداختند که به برخى از آنها اشاره مىشود:
1- کشورهاى عربى در کنفرانس سران عرب که قبل از شروع جنگ در جده برگزار شد، در جریان حملهى عراق به ایران قرار گرفته، موافقت خود را با تجاوز صدام اعلام کردند در این نشست تنها لیبى و سوریه با این اقدام عراق مخالفت ورزیدند و حمایت خودشان را از ایران اعلام کردند.
2- کشورهاى منطقه با قول حمایت سیاسى و کمک 30 میلیارد دلارى قبل از شروع جنگ، صدام را پشتیبانى کردند. در راه نهادینه کردن این حمایت، شوراى همکارى خلیج فارس در اسفند 1359 با شرکت شش کشور عربى حاشیه خلیج فارس (عربستان، کویت، امارات، بحرین، عمان و قطر) شکل گرفت.
3- «کردزمن» محقق امور نظامى، در کتاب درسهایى از جنگ مدرن، درباره کمکهاى کشورهاى عربى منطقه به عراق مىنویسد: «اخبار تأیید شده حاکى است که کویت، بحرین، قطر و عربستان سعودى، دو روز قبل از آغاز حمله عراق به ایران، موافقت کرده بودند که از نظر مالى به عراق کمک کنند. »
4- کویت اعلام کرد که در دو نوبت در فروردین و آبان 1360 هفت میلیارد دلار به عراق کمک کرده است. علاوه بر آن، کویت مرز عبدلى، نویسیب و بندر شعیبه و همچنین جزیره بوبیان را براى نقل و انتقالات و واردات تسلیحات و تجهیزات نظامى و نیز استفاده نظامى در اختیار عراق قرار داد.
5- عربستان درآمد فروش نفت از منطقه بىطرف خفجى را به میزان 350 هزار بشکه در روز در اختیار عراق قرار مىداد و زمانى که عراق نمىتوانست نفت صادر کند، به جاى عراق نفت مىفروخت و درآمد آن را در اختیار آن کشور مىگذاشت.
6- کشورهاى عرب عضو شوراى همکارى خلیج فارس، آنچنان که حاکم بحرین در اجلاس چهارم شورا (نوامبر 1983، آبان 1362 در دوحه) اعلام نمود، تا آبان 40،1362 میلیارد دلار به عراق کمک نقدى کردهاند که این کمک جدا از کمکهاى لجستیکى و تدارکاتى به عراق بوده است.
7- عربستان اجازه داد تا نفت عراق از طریق احداث لوله به بندر ینبع در جنوب غربى عربستان انتقال یابد و از آنجا به خریداران فروخته شود.
کشورهاى عربى همچنین در قالب اتحادیهى عرب سعى مىنمودند در جنگ از عراق پشتیبانى کنند. البته اقدامات این سازمان به دلیل ماهیتش، طبیعى به نظر مىرسید. به عنوان مثال، کمیتهى 7 نفرهى اتحادیهى عرب بعد از عملیات خیبر در منطقه هور و جزایر مجنون که رزمندگان ایرانى به پیروزىهایى دست یافتند، در بغداد تشکیل شد که هدف عمدهى آن ترغیب کشورهاى جهان به نخریدن نفت از ایران و نفروختن اسلحه به آن بوده است و مسلما در زمانى که ایران در حال جنگ با عراق بود، این یک حرکت ضد ایرانى و در جهت حمایت از عراق محسوب مىگردید.
در سازمان کنفرانس اسلامى نیز به جز چند کشور معدود، بقیه کشورها جانب عراق را گرفته بودند و در آغاز جنگ نه تنها عراق را محکوم نکردند، بلکه مواضعى اتخاذ کردند که به نفع حکومت عراق بود. در پایان جنگ نیز زمانى که ایران درست در موقعیت عراق در اوایل جنگ بود، ایران را به عنوان اشغالگر معرفى نمودند.
علاوه بر آنچه ذکر شد، هر یک از کشورهاى عربى به تنهایى نیز به کمک عراق شتافتند. مثلا مصر تأمین کنندهى نیازمندىهاى تسلیحاتى (ساخت روسیه) عراق بوده است و خلأ قطع ارسال قطعات و لوازم یدکى را که از طرف روسیه در مقاطعى از دوران جنگ ایجاد شده بود، پر مىکرد. مصر همچنین تعدادى از تکنسینهاى خود را به پایگاه الرشید عراق (مرکز استقرار میگهاى 25) براى آموزش اعزام کرد و با درخواستهاى مکرر عراق براى تجهیزات خاص مانند سیستم دفاع هوایى و غیره موافقت مىکرد و تجهیزات مربوطه را نیز ارسال مىنمود.
دولت اردن با در اختیار گذاشتن بندر عقبهى خود در خلیج عقبه، راههاى مواصلاتى عراق را براى تدارکات لازم تأمین مىکرد. این بندر در زمانى که عراق در خلیج فارس به لحاظ کشتىرانى با مشکل مواجه شده بود، براى این کشور اهمیتى حیاتى داشت. همچنین بعضى از کشورهاى عربى چون سودان، نیروى داوطلب نظامى در اختیار دولت عراق قرار مىدادند.
خلاصه اینکه کشورهاى عربى به جز لیبى، سوریه و الجزایر، به طور انفرادى یا در قالب سازمانهاى عربى و اسلامى و حتى سازمان ملل متحد، مواضعى را اتخاذ مىکردند که همه در جهت منافع عراق و پشتیبانى از این کشور بود. آنها در سه بعد اقتصادى، سیاسى و نظامى در جنگ از عراق حمایت کردند و نه تنها حاضر نشدند عراق را به عنوان متجاوز معرفى نمایند بلکه در اواخر جنگ که نیروهاى ایران بخشهایى از خاک عراق را به عنوان تنبیه متجاوز تصرف نمودند، ایران را محکوم و به عنوان اشغالگر معرفى کردند.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
به استثناى چند کشور عرب چون سوریه و لیبى، بقیهى کشورهاى عرب در دوران جنگ ایران و عراق از حکومت عراق حمایت مىکردند. این کشورها در زمینههاى اقتصادى، سیاسى و حتى نظامى و در قالب نهادهاى عربى و اسلامى چون شوراى همکارى خلیج فارس، اتحادیهى عرب و سازمان کنفرانس اسلامى به پشتیبانى و حمایت از کشور عراق مىپرداختند که به برخى از آنها اشاره مىشود:
1- کشورهاى عربى در کنفرانس سران عرب که قبل از شروع جنگ در جده برگزار شد، در جریان حملهى عراق به ایران قرار گرفته، موافقت خود را با تجاوز صدام اعلام کردند در این نشست تنها لیبى و سوریه با این اقدام عراق مخالفت ورزیدند و حمایت خودشان را از ایران اعلام کردند.
2- کشورهاى منطقه با قول حمایت سیاسى و کمک 30 میلیارد دلارى قبل از شروع جنگ، صدام را پشتیبانى کردند. در راه نهادینه کردن این حمایت، شوراى همکارى خلیج فارس در اسفند 1359 با شرکت شش کشور عربى حاشیه خلیج فارس (عربستان، کویت، امارات، بحرین، عمان و قطر) شکل گرفت.
3- «کردزمن» محقق امور نظامى، در کتاب درسهایى از جنگ مدرن، درباره کمکهاى کشورهاى عربى منطقه به عراق مىنویسد: «اخبار تأیید شده حاکى است که کویت، بحرین، قطر و عربستان سعودى، دو روز قبل از آغاز حمله عراق به ایران، موافقت کرده بودند که از نظر مالى به عراق کمک کنند. »
4- کویت اعلام کرد که در دو نوبت در فروردین و آبان 1360 هفت میلیارد دلار به عراق کمک کرده است. علاوه بر آن، کویت مرز عبدلى، نویسیب و بندر شعیبه و همچنین جزیره بوبیان را براى نقل و انتقالات و واردات تسلیحات و تجهیزات نظامى و نیز استفاده نظامى در اختیار عراق قرار داد.
5- عربستان درآمد فروش نفت از منطقه بىطرف خفجى را به میزان 350 هزار بشکه در روز در اختیار عراق قرار مىداد و زمانى که عراق نمىتوانست نفت صادر کند، به جاى عراق نفت مىفروخت و درآمد آن را در اختیار آن کشور مىگذاشت.
6- کشورهاى عرب عضو شوراى همکارى خلیج فارس، آنچنان که حاکم بحرین در اجلاس چهارم شورا (نوامبر 1983، آبان 1362 در دوحه) اعلام نمود، تا آبان 40،1362 میلیارد دلار به عراق کمک نقدى کردهاند که این کمک جدا از کمکهاى لجستیکى و تدارکاتى به عراق بوده است.
7- عربستان اجازه داد تا نفت عراق از طریق احداث لوله به بندر ینبع در جنوب غربى عربستان انتقال یابد و از آنجا به خریداران فروخته شود.
کشورهاى عربى همچنین در قالب اتحادیهى عرب سعى مىنمودند در جنگ از عراق پشتیبانى کنند. البته اقدامات این سازمان به دلیل ماهیتش، طبیعى به نظر مىرسید. به عنوان مثال، کمیتهى 7 نفرهى اتحادیهى عرب بعد از عملیات خیبر در منطقه هور و جزایر مجنون که رزمندگان ایرانى به پیروزىهایى دست یافتند، در بغداد تشکیل شد که هدف عمدهى آن ترغیب کشورهاى جهان به نخریدن نفت از ایران و نفروختن اسلحه به آن بوده است و مسلما در زمانى که ایران در حال جنگ با عراق بود، این یک حرکت ضد ایرانى و در جهت حمایت از عراق محسوب مىگردید.
در سازمان کنفرانس اسلامى نیز به جز چند کشور معدود، بقیه کشورها جانب عراق را گرفته بودند و در آغاز جنگ نه تنها عراق را محکوم نکردند، بلکه مواضعى اتخاذ کردند که به نفع حکومت عراق بود. در پایان جنگ نیز زمانى که ایران درست در موقعیت عراق در اوایل جنگ بود، ایران را به عنوان اشغالگر معرفى نمودند.
علاوه بر آنچه ذکر شد، هر یک از کشورهاى عربى به تنهایى نیز به کمک عراق شتافتند. مثلا مصر تأمین کنندهى نیازمندىهاى تسلیحاتى (ساخت روسیه) عراق بوده است و خلأ قطع ارسال قطعات و لوازم یدکى را که از طرف روسیه در مقاطعى از دوران جنگ ایجاد شده بود، پر مىکرد. مصر همچنین تعدادى از تکنسینهاى خود را به پایگاه الرشید عراق (مرکز استقرار میگهاى 25) براى آموزش اعزام کرد و با درخواستهاى مکرر عراق براى تجهیزات خاص مانند سیستم دفاع هوایى و غیره موافقت مىکرد و تجهیزات مربوطه را نیز ارسال مىنمود.
دولت اردن با در اختیار گذاشتن بندر عقبهى خود در خلیج عقبه، راههاى مواصلاتى عراق را براى تدارکات لازم تأمین مىکرد. این بندر در زمانى که عراق در خلیج فارس به لحاظ کشتىرانى با مشکل مواجه شده بود، براى این کشور اهمیتى حیاتى داشت. همچنین بعضى از کشورهاى عربى چون سودان، نیروى داوطلب نظامى در اختیار دولت عراق قرار مىدادند.
خلاصه اینکه کشورهاى عربى به جز لیبى، سوریه و الجزایر، به طور انفرادى یا در قالب سازمانهاى عربى و اسلامى و حتى سازمان ملل متحد، مواضعى را اتخاذ مىکردند که همه در جهت منافع عراق و پشتیبانى از این کشور بود. آنها در سه بعد اقتصادى، سیاسى و نظامى در جنگ از عراق حمایت کردند و نه تنها حاضر نشدند عراق را به عنوان متجاوز معرفى نمایند بلکه در اواخر جنگ که نیروهاى ایران بخشهایى از خاک عراق را به عنوان تنبیه متجاوز تصرف نمودند، ایران را محکوم و به عنوان اشغالگر معرفى کردند.
منبع: جنگ ایران و عراق، پرسش‌ها و پاسخ‌ها، فرهاد درویشی، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ
