پرسش :
آیا تمامى انسانها مى‌توانند به آخرین مرحله قرب الهى برسند یا اینکه آن مرحله اختصاص به معصومین(علیهم السلام) دارد؟ و آیا رسیدن انسان به هر یک از این مقامات، بدون وساطت معصومین(علیهم السلام) ممکن است؟
پاسخ :
مراتب قرب بسیار متفاوت است. اینکه در اصطلاح عرفى مى‌گویند؛ مثلاً، ایمان ده درجه یا هفتاد درجه دارد یا مراتب سیر و سلوک سى یا هفتاد درجه است، صرفاً یک تقسیم بندى ساده و عوام فهم است، وگرنه مراتب سیر قابل محاسبه نیست، اما سیر همه انسانها به یک اندازه نیست، هرکس به اندازه همت و ظرفیت وجودى خود مى‌تواند سیر کند؛ یعنى: اولاً باید استعداد و ثانیاً اراده این کار را داشته باشند.استعدادهاى ذاتى افراد بسیار متفاوت است، همان‌گونه که استعدادها در تحصیل، شغل و... متفاوت است، در سیر و سلوک معنوى هم با یکدیگر تفاوت دارند؛ علاوه بر داشتن استعداد، باید زمینه به فعلیت رسیدن آن آماده باشد، بسیارى از استعدادهاى خوب و درخشان، به دلیل وجود نداشتن زمینه لازم به فعلیت نمى‌رسند. باید با همت و اراده، استعدادها را به مرحله ظهور و فعلیت رساند. ممکن است سیر و سلوک یک لحظه، توسط انسانى مستعد از سیر صدها سال انسانهاى معمولى، عمیق‌تر و قوى‌تر باشد. همان‌گونه که اشاره شد، ضربت یک شمشیر علىـ (علیه السلام) ـ از عبادت جن و انس بالاتر است. شاید یک تکبیر او هم از تمامى عبادتهاى ما ارزش بیشترى داشته باشد. پس استعداد، ظرفیت، همت و اراده، ابزارى هستند که به تناسب خود، آدمى را به مراحلى از آن مقامات مى‌رسانند. برحسب اعتقاد ما حضرات معصومین ـ سلام الله علیهم اجمعین ـ و در رأس آنها چهارده نور مقدس، از استعدادها و امتیازهاى بسیار والایى برخوردارند و هیچ کس قدرت رسیدن به مقام آنها را ندارد.
و اما بخش دوم سؤال که: «آیا بدون وساطت معصوم مى‌توان به کمالى رسید یا نه.»: در سلسله علل وجودى، مرتبه پایین‌تر نسبت به مرحله بالاتر عین الربط است و بدون وساطت علل متوسطه، رسیدن به مرحله بالاتر ممکن نیست. سیر انسانهاى معمولى در این مسیر، جز با وساطت معصوم ممکن نیست، همه انسانها طفیل وجود آنهایند، انسانها به هر مقامى که برسند مقام آنها تنها پرتوى از مقامهاى معصوم است و ما ـ در عین حال که باید براى رسیدن به آن مرحله تلاش کنیم ـ هر قدر کوشش نمائیم بیش از خاک پاى آنها نخواهیم شد. امام خمینى(رضی الله عنه) وقتى که از حضرت صاحب الزمان ـ سلام الله ـ یاد مى‌کردند مى‌فرمودند: روحى لتراب مقدمه الفداه «جان من فداى خاک پاى او باد». مقام ولى عصر، آن قدر عالى است که هر نعمتى را که انسانها دریافت کنند و به هر کجا که برسند تنها طفیل کوچکى از وجود اوست. پس ما، نه به مقام آنها مى‌رسیم و نه بىوساطت آنها به جایى خواهیم رسید. هدف اصلى ما توجه به خداست، اما توجه به خدا، جز از مسیر آنها ممکن نیست، این موضوع را بدانیم یا ندانیم فرقى نمى‌کند. هر فیضى را که هستى دریافت کند به واسطه همان انوار مقدّسه است.
منبع:پیش نیازهای مدیریت اسلامی ، آیت الله محمدتقی مصباح ، قم : موسسه آموزشی امام خمینی 1367
مراتب قرب بسیار متفاوت است. اینکه در اصطلاح عرفى مى‌گویند؛ مثلاً، ایمان ده درجه یا هفتاد درجه دارد یا مراتب سیر و سلوک سى یا هفتاد درجه است، صرفاً یک تقسیم بندى ساده و عوام فهم است، وگرنه مراتب سیر قابل محاسبه نیست، اما سیر همه انسانها به یک اندازه نیست، هرکس به اندازه همت و ظرفیت وجودى خود مى‌تواند سیر کند؛ یعنى: اولاً باید استعداد و ثانیاً اراده این کار را داشته باشند.استعدادهاى ذاتى افراد بسیار متفاوت است، همان‌گونه که استعدادها در تحصیل، شغل و... متفاوت است، در سیر و سلوک معنوى هم با یکدیگر تفاوت دارند؛ علاوه بر داشتن استعداد، باید زمینه به فعلیت رسیدن آن آماده باشد، بسیارى از استعدادهاى خوب و درخشان، به دلیل وجود نداشتن زمینه لازم به فعلیت نمى‌رسند. باید با همت و اراده، استعدادها را به مرحله ظهور و فعلیت رساند. ممکن است سیر و سلوک یک لحظه، توسط انسانى مستعد از سیر صدها سال انسانهاى معمولى، عمیق‌تر و قوى‌تر باشد. همان‌گونه که اشاره شد، ضربت یک شمشیر علىـ (علیه السلام) ـ از عبادت جن و انس بالاتر است. شاید یک تکبیر او هم از تمامى عبادتهاى ما ارزش بیشترى داشته باشد. پس استعداد، ظرفیت، همت و اراده، ابزارى هستند که به تناسب خود، آدمى را به مراحلى از آن مقامات مى‌رسانند. برحسب اعتقاد ما حضرات معصومین ـ سلام الله علیهم اجمعین ـ و در رأس آنها چهارده نور مقدس، از استعدادها و امتیازهاى بسیار والایى برخوردارند و هیچ کس قدرت رسیدن به مقام آنها را ندارد.
و اما بخش دوم سؤال که: «آیا بدون وساطت معصوم مى‌توان به کمالى رسید یا نه.»: در سلسله علل وجودى، مرتبه پایین‌تر نسبت به مرحله بالاتر عین الربط است و بدون وساطت علل متوسطه، رسیدن به مرحله بالاتر ممکن نیست. سیر انسانهاى معمولى در این مسیر، جز با وساطت معصوم ممکن نیست، همه انسانها طفیل وجود آنهایند، انسانها به هر مقامى که برسند مقام آنها تنها پرتوى از مقامهاى معصوم است و ما ـ در عین حال که باید براى رسیدن به آن مرحله تلاش کنیم ـ هر قدر کوشش نمائیم بیش از خاک پاى آنها نخواهیم شد. امام خمینى(رضی الله عنه) وقتى که از حضرت صاحب الزمان ـ سلام الله ـ یاد مى‌کردند مى‌فرمودند: روحى لتراب مقدمه الفداه «جان من فداى خاک پاى او باد». مقام ولى عصر، آن قدر عالى است که هر نعمتى را که انسانها دریافت کنند و به هر کجا که برسند تنها طفیل کوچکى از وجود اوست. پس ما، نه به مقام آنها مى‌رسیم و نه بىوساطت آنها به جایى خواهیم رسید. هدف اصلى ما توجه به خداست، اما توجه به خدا، جز از مسیر آنها ممکن نیست، این موضوع را بدانیم یا ندانیم فرقى نمى‌کند. هر فیضى را که هستى دریافت کند به واسطه همان انوار مقدّسه است.
منبع:پیش نیازهای مدیریت اسلامی ، آیت الله محمدتقی مصباح ، قم : موسسه آموزشی امام خمینی 1367
