پرسش :

آمده است که انگشتر امام حسین ( علیه السلام ) را با انگشت مبارکش بریدند ولی از امام صادق ( علیه السلام ) نقل شده است که ابا عبدالله الحسین انگشترش را به امام سجاد ( علیه السلام ) داد و از آن حضرت به پدرم و از پدرم به من رسیده است، این دو نقل چگونه قابل جمع است؟

پاسخ :
وقتی سالار شهیدان ابا عبدالله الحسین ( علیه السلام ) به شهادت رسید، سپاه سنگدل به غارت لباس آن حضرت یورش بردند و عمامه، زره، پیراهن، کفش و... آن حضرت را غارت کردند. در این میان بجدل بن سلیم کلبی قساوت را به نهایت رسانده وقتی دید انگشتر آن حضرت بیرون نمی آید، انگشت مبارک حضرت را برید و انگشتر را خارج نمود که در کتاب های تاریخ و مقتل به این جنایت ها اشاره کرده و نام غارتگران را آورده اند.[1]
در مقابل دو روایت از محمد بن مسلم از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده است که انگشتر امام حسین ـ علیه السلام ـ به امام زین العابدین ـ علیه السلام ـ و سپس به امام باقر ـ علیه السلام ـ و سپس به خود امام ششم رسیده است:
روایت اوّل: شیخ صدوق در روایتی از محمد بن مسلم آورده که گوید از امام صادق ـ علیه السلام ـ پرسیدم: من شنیدم که انگشتر امام حسین ـ علیه السلام ـ را از انگشتش ربودند و آن چه کسی بود؟ حضرت فرمود: چنین نیست که می گویند و بلکه جدم امام حسین ـ علیه السلام ـ امام سجاد ـ علیه السلام ـ را وصی خویش نموده و انگشتری که نشانه امامت بود در انگشت او کرد و امر امامت را به او واگذار نمود. چنان چه رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ این امر را به امیر مؤمنان ـ علیه السلام ـ گذاشت و آن حضرت به امام حسن ـ علیه السلام ـ و امام حسن ـ علیه السلام ـ به امام حسین ـ علیه السلام ـ و آن انگشتری به پدر من رسید و اکنون به من رسیده است و نزد من است هر جمعه در دست کرده و با آن نماز می خوانم.[2]
روایت دوّم: محمد بن مسلم گوید: روز جمعه نزد امام صادق ـ علیه السلام ـ رفتم، نماز می خواند چون نماز تمام شد دست سوی من دراز کرد و در انگشت او انگشتری دیدم که نقش نگینش این بود: «لا اله الا الله عدّة للقاء الله» و فرمود: این است انگشتری جدم ابی عبدالله الحسین ـ علیه السلام ـ .[3]
جمع بین این دو روایت و داستان غارت انگشتر
با نگاهی به مجامع روایی در می یابیم که حضرت ابا عبدالله الحسین چندین انگشتر داشتند و انگشتر رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ نیز بعد از امیر المؤمنان علی ـ علیه السلام ـ و امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ به آن حضرت رسیده بود از جمله:
1. در روایتی آمده است که امام حسین ـ علیه السلام ـ انگشتری داشت که در نگینش نوشته شده بود: «إنّ الله بالغ امره».[4]
2. در روایتی دیگر آمده است که امام حسین ـ علیه السلام ـ انگشتری داشت که در نگینش نوشته شده بود: «علمت فاعمل».[5]
3. امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: حسین بن علی ـ علیهما السلام ـ دو انگشتر داشت.[6]
در نتیجه می توان گفت آن انگشتری که به امام صادق ـ علیه السلام ـ رسیده است انگشتری است که یادگار رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ می باشد و آنجا که امام فرمود: این انگشتر ربوده نشده بود همان انگشتر مد نظرش می باشد و آنچه را که بجدل ربوده بود انگشتری غیر از انگشتر رسول الله ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ می باشد. لذا شیخ عباس قمی بعد از نقل دو روایت محمد بن مسلم از امام صادق ـ علیه السلام ـ می نویسد: انگشتری که بجدل بن سلیم از انگشت امام بیرون آورد غیر از آن انگشتر رسول الله بود.[7]
در ناسخ التواریخ نیز آمده که انگشتر ربوده شده غیر از آن انگشتری بود که از ذخایر امامت می باشد.[8]
بنابراین آن انگشتری که از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ بود و به ابا عبدالله الحسین رسیده بود، به امام سجاد ـ علیه السلام ـ رسید و سپس به امام باقر ـ علیه السلام ـ و سپس به امام صادق ـ علیه السلام ـ و امروزه در دست مبارک حضرت بقیة الله الاعظم ارواحنا فداه قرار دارد و آن انگشتری هم که بجدل بن سلیم با انگشت مبارک سید الشهداء ـ علیه السلام ـ ربود، از انگشترهای دیگر حضرت بود و تناقضی بین این دو وجود ندارد.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ زندگانی امام حسین ـ علیه السلام ـ، سید هاشم رسولی محلاتی.
2ـ منتهی الآمال، شیخ عباس قمی، ج1، باب 5، فصل 4.
پاورقی ها:
[1]. سید ابن طاووس، اللهوف، تهران، جهان، 1348ش، ص130؛ قمی، عباس، نفس المهموم، ترجمه علامه شعرانی، قم، هجرت، چاپ اول، 1381ش، ص325؛ ابن نما حلی، جعفر، مثیر الاحزان، قم، انتشارات مدرسه امام مهدی، چاپ سوم، 1406ق، ص76؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، موسسه الوفاء، 1404ق، ج45، ص57؛ محلاتی، ذبیح الله، فرسان الهیجاء، بی جا، مرکز نشر کتاب، بی تا، ج2، ص231، سپهر، محمد تقی، ناسخ التواریخ، ج3، ص9.
[2]. صدوق، محمد، امالی، بی جا، کتابخانه اسلامیه، چاپ چهارم، 1362ش، ص144.
[3]. همان.
[4]. کلینی، محمد، اصول کافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، 1365ش، ج6،ص 474.
[5]. نوری، حسین، مستدرک الوسائل، قم، آل البیت، چاپ اول، 1408ق، ج3، باب 38، ص307، روایت 10.
[6]. امالی شیخ صدوق، ص131.
[7]. نفس المهموم، همان، ص326.
[8]. ناسخ التواریخ، همان، ج1، ص39.
منبع: اندیشه قم