پرسش :
در کدام یک از آیات سوره‌ی شوری آخرت جویان و دنیاطلبان به وضوح از هم جدا شده اند؟
پاسخ :
در سوره‌ی شوری آیۀ شریفهای که آخرت جویان را از دنیاطلبان جدا می‌کند،[1] عبارت است از: «کسى که زراعت آخرت را بخواهد، به کشت او برکت و افزایش مىدهیم و بر محصولش مىافزاییم و کسى که فقط کشت دنیا را بطلبد، کمى از آن به او مىدهیم، امّا در آخرت هیچ بهرهاى ندارد!».[2]
در تفسیر آیۀ مزبور به نکاتی اشاره می‌شود:
1. آیه‌ی شریفه‌ی فوق، با یک تشبیه لطیف، مردم جهان را در برابر روزیهاى پروردگار و چگونگى استفاده از آن، به کشاورزانى تشبیه مىکند که گروهى براى آخرت کشت مىکنند، و گروهى براى دنیا، و نتیجه هر یک از این دو زراعت را مشخص مىکند.
2. انسانها همگى زارعند و این جهان مزرعه ماست، اعمال ما بذرهاى آن، و امکانات الاهى بارانى است که بر آن مىبارد، اما این بذرها بسیار متفاوت است، بعضى محصولش نامحدود، جاودانى و درختانش همیشه خرم و سرسبز و پر میوه، اما بعضى دیگر محصولاتش بسیار کم، عمرش کوتاه و زودگذر، و میوههایى تلخ و ناگوار دارد. گروهى از این مواهب به صورت بذرهایى براى آخرت استفاده مىکنند و گروهى براى تمتّع دنیا.[3]
3. در مورد کشتکاران آخرت مىفرماید: «زراعت او را افزون مىکنیم»، ولى نمىگوید از تمتّع دنیا نیز بىنصیبند، اما در مورد کشتکاران دنیا مىفرماید: «مقدارى از آن را که مىخواهند به آنها مىدهیم» سپس مىافزاید «در آخرت هیچ نصیب و بهرهاى ندارند».[4]
4. به این ترتیب، نه دنیاپرستان به تمام آنچه مىخواهند مىرسند و نه طالبان آخرت از دنیا محروم مىشوند، اما با این تفاوت که گروه اول با دست خالى به سراى آخرت مىروند و گروه دوم با دست هاى پُر.
نظیر همین معنا در جای دیگر از قرآن کریم به شکل دیگرى آمده است: «آن کس که (تنها) زندگى زودگذر (دنیا) را مىطلبد، آن مقدار از آن را که بخواهیم- و به هر کس اراده کنیم- مىدهیم سپس دوزخ را براى او قرار خواهیم داد، که در آتش سوزانش مىسوزد در حالى که نکوهیده و رانده (درگاه خدا) است. و آن کس که سراى آخرت را بطلبد، و براى آن سعى و کوشش کند- در حالى که ایمان داشته باشد- سعى و تلاش او، (از سوى خدا) پاداش داده خواهد شد».[5]
5. به هر حال این دسته از آیات؛ ترسیم گویایى از بینش اسلامى درباره زندگى دنیا است، دنیایى که مطلوب بالذات است، و دنیایى که مقدمه جهان دیگر و مطلوب بالغیر، اسلام به دنیا به عنوان یک مزرعه مىنگرد که محصولش در قیامت چیده مىشود. [6]
6. در حدیثى از پیامبر اسلام(ص) مىخوانیم: «کسى که نیّتش دنیا باشد خداوند کار او را پریشان مىسازد، فقر را در برابر او قرار مىدهد و جز آنچه براى او مقرّر شده چیزى از دنیا به چنگ نمىآورد، و کسى که نیّتش سراى آخرت باشد خداوند پراکندگى او را به جمعیت تبدیل مىسازد، و غنا و بىنیازى را در قلبش قرار مىدهد، دنیا تسلیم او مىگردد و به سراغ او مىآید».[7]
همچنین از آن حضرت نقل شده است که؛ «الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَة»؛[8] یعنی دنیا کشتزار آخرت است.
پی نوشت:
[1]. ر.ک: طوسى، محمد بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانى، تحقیق: عاملی، احمد قصیر، ج 9، ص 156، دار احیاء التراث العربى، بیروت، بی تا؛ طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 18، ص 40 و 41، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1417ق؛ مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 20، ص 397 و 398، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[2]. «مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فی حَرْثِهِ وَ مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نَصیبٍ»؛ شوری، 20.
[3]. تفسیر نمونه، ج 20، ص 397 و 398.
[4]. همان، ص 398.
[5]. اسراء، 18 و 19.
[6]. تفسیر نمونه، ج 20، ص 400.
[7]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه بلاغی، محمد جواد، ج 9، ص 41، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش؛ مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67، ص 225، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق؛ مسند احمد، مسند الانصار، باب «حدیث زید بن ثابت عن النبی»، ح 20608.
[8]. ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ج 1، ص 183، مکتبه الفقیه، قم، چاپ اول، 1410ق.
منبع:islamquest.net
در سوره‌ی شوری آیۀ شریفهای که آخرت جویان را از دنیاطلبان جدا می‌کند،[1] عبارت است از: «کسى که زراعت آخرت را بخواهد، به کشت او برکت و افزایش مىدهیم و بر محصولش مىافزاییم و کسى که فقط کشت دنیا را بطلبد، کمى از آن به او مىدهیم، امّا در آخرت هیچ بهرهاى ندارد!».[2]
در تفسیر آیۀ مزبور به نکاتی اشاره می‌شود:
1. آیه‌ی شریفه‌ی فوق، با یک تشبیه لطیف، مردم جهان را در برابر روزیهاى پروردگار و چگونگى استفاده از آن، به کشاورزانى تشبیه مىکند که گروهى براى آخرت کشت مىکنند، و گروهى براى دنیا، و نتیجه هر یک از این دو زراعت را مشخص مىکند.
2. انسانها همگى زارعند و این جهان مزرعه ماست، اعمال ما بذرهاى آن، و امکانات الاهى بارانى است که بر آن مىبارد، اما این بذرها بسیار متفاوت است، بعضى محصولش نامحدود، جاودانى و درختانش همیشه خرم و سرسبز و پر میوه، اما بعضى دیگر محصولاتش بسیار کم، عمرش کوتاه و زودگذر، و میوههایى تلخ و ناگوار دارد. گروهى از این مواهب به صورت بذرهایى براى آخرت استفاده مىکنند و گروهى براى تمتّع دنیا.[3]
3. در مورد کشتکاران آخرت مىفرماید: «زراعت او را افزون مىکنیم»، ولى نمىگوید از تمتّع دنیا نیز بىنصیبند، اما در مورد کشتکاران دنیا مىفرماید: «مقدارى از آن را که مىخواهند به آنها مىدهیم» سپس مىافزاید «در آخرت هیچ نصیب و بهرهاى ندارند».[4]
4. به این ترتیب، نه دنیاپرستان به تمام آنچه مىخواهند مىرسند و نه طالبان آخرت از دنیا محروم مىشوند، اما با این تفاوت که گروه اول با دست خالى به سراى آخرت مىروند و گروه دوم با دست هاى پُر.
نظیر همین معنا در جای دیگر از قرآن کریم به شکل دیگرى آمده است: «آن کس که (تنها) زندگى زودگذر (دنیا) را مىطلبد، آن مقدار از آن را که بخواهیم- و به هر کس اراده کنیم- مىدهیم سپس دوزخ را براى او قرار خواهیم داد، که در آتش سوزانش مىسوزد در حالى که نکوهیده و رانده (درگاه خدا) است. و آن کس که سراى آخرت را بطلبد، و براى آن سعى و کوشش کند- در حالى که ایمان داشته باشد- سعى و تلاش او، (از سوى خدا) پاداش داده خواهد شد».[5]
5. به هر حال این دسته از آیات؛ ترسیم گویایى از بینش اسلامى درباره زندگى دنیا است، دنیایى که مطلوب بالذات است، و دنیایى که مقدمه جهان دیگر و مطلوب بالغیر، اسلام به دنیا به عنوان یک مزرعه مىنگرد که محصولش در قیامت چیده مىشود. [6]
6. در حدیثى از پیامبر اسلام(ص) مىخوانیم: «کسى که نیّتش دنیا باشد خداوند کار او را پریشان مىسازد، فقر را در برابر او قرار مىدهد و جز آنچه براى او مقرّر شده چیزى از دنیا به چنگ نمىآورد، و کسى که نیّتش سراى آخرت باشد خداوند پراکندگى او را به جمعیت تبدیل مىسازد، و غنا و بىنیازى را در قلبش قرار مىدهد، دنیا تسلیم او مىگردد و به سراغ او مىآید».[7]
همچنین از آن حضرت نقل شده است که؛ «الدُّنْیَا مَزْرَعَةُ الْآخِرَة»؛[8] یعنی دنیا کشتزار آخرت است.
پی نوشت:
[1]. ر.ک: طوسى، محمد بن حسن، التبیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه شیخ آقابزرگ تهرانى، تحقیق: عاملی، احمد قصیر، ج 9، ص 156، دار احیاء التراث العربى، بیروت، بی تا؛ طباطبایى، سید محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، ج 18، ص 40 و 41، دفتر انتشارات اسلامى، قم، چاپ پنجم، 1417ق؛ مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج 20، ص 397 و 398، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.
[2]. «مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الْآخِرَةِ نَزِدْ لَهُ فی حَرْثِهِ وَ مَنْ کانَ یریدُ حَرْثَ الدُّنْیا نُؤْتِهِ مِنْها وَ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ نَصیبٍ»؛ شوری، 20.
[3]. تفسیر نمونه، ج 20، ص 397 و 398.
[4]. همان، ص 398.
[5]. اسراء، 18 و 19.
[6]. تفسیر نمونه، ج 20، ص 400.
[7]. طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه بلاغی، محمد جواد، ج 9، ص 41، انتشارات ناصر خسرو، تهران، چاپ سوم، 1372ش؛ مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، ج 67، ص 225، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403ق؛ مسند احمد، مسند الانصار، باب «حدیث زید بن ثابت عن النبی»، ح 20608.
[8]. ورام بن أبی فراس، مسعود بن عیسى، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر المعروف بمجموعة ورّام، ج 1، ص 183، مکتبه الفقیه، قم، چاپ اول، 1410ق.
منبع:islamquest.net
