پرسش :
آیا تکامل در عالم برزخ امکان دارد؟ اگر جواب مثبت است، این تکامل چگونه است؟
پاسخ :
«نظام برزخى»، هرچند نتیجه اى از حرکت آدمى در دنیا است؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار میرود و این حرکت، در جهت سیر به سوى خداوند است؛ به طورى که چه بسا بر اثر سختیهاى مرحله برزخ و یا باقیات صالحات، برخى معایب و نقایص از بین رود و یا برخى کمالات، قابلیت ها و خصوصیات جدید به دست آید. علاوه بر اینکه با گذراندن دوران برزخ، آدمى لیاقت ورود به عالم حشر و قیامت را مییابد. از این حقیقت با عنوان «تکامل برزخى» یاد می شود که بیانگر تداوم حرکت و تحوّل در «نظام برزخى» است.
جهت فهم بهتر حرکت و تکامل در برزخ، توجّه به چند نکته لازم و بایسته است:
یکم . همه انسان ها ـ چه خوب و چه بد ـ براساس بازگشت کلّى هستى به سوى خدا، در حرکت اند و این براساس سنن حاکم بر عوالم وجود و مقتضاى آن است؛ چه این حرکت براساس عشق به خداوند و طلب و خواستن باشد و چه با ردّ و انکار کمال بینهایت و یا با لجاجت، مخالفت، عصیان و طغیان در برابر خداوند همراه باشد.
دوم . براى ورود به هر عالمى، باید روح و بدن متحول شده و قابلیت و لیاقت ورود به نظام بعدى را کسب کنند و این تحول باید در حدّى باشد که سنخیت پذیرش احکام، آثار و قوانین آن نظام را پیدا کند.
سوم . آنچه از آیات و روایات استفاده می شود، دلالت بر این دارد که روح پس از ورود به «عالم برزخ»، براساس نظام برزخى و مسیرى که در نظام دنیایى داشته، به سیر و حرکت خود ادامه می دهد؛ البته تحمّل فشارها و سختیها در نظام برزخى موجب تزکیه و طهارت روح مؤمن است و تا حدودى که عالم برزخى اقتضا میکند، قسمت مهمى از حجاب ها از چهره روح کنار زده می شود و این همان تکامل روح است.
به عنوان مثال مؤمنى که مسیرش در دنیا به سوى خداوند است، ولى در عین حال سخن چین نیز هست؛ این صفت ناپسند و زشت در نظام برزخى، برایش تمثّل مییابد و بر او مسلّط می شود؛ چرا که این عمل ناروا در دنیا بر روح، عقل و فکر او مسلّط بوده و در واقع بر او تسلط داشته و انسانیت او را تحقیر میکرده است. باطن این کردار، در برزخ ظاهر می شود؛ آن هم به شکل خاصى که به طور مداوم او را تهدید میکند.
براى رهایى از این صفت بد، باید در «نظام برزخى» در حدّ آن عالم و به اقتضاى احکام و آثار آن نظام، فشارها و سختیها را تحمل کند تا پاک شود. براى شخص کافر و معاند نیز، فرو رفتن بیشتر در ضلالت، عناد و طرد و دورى از خداوند است و حرکت او به سوى «لقاى خداوند با اسماى غضب» خواهد بود 1.
پی نوشت:
1. ر.ک: عروج روح، صص 113 ـ 132، معاد یا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 329 ـ 348.
منبع: www.porseman.org
«نظام برزخى»، هرچند نتیجه اى از حرکت آدمى در دنیا است؛ ولى دنباله و تداوم آن، به شمار میرود و این حرکت، در جهت سیر به سوى خداوند است؛ به طورى که چه بسا بر اثر سختیهاى مرحله برزخ و یا باقیات صالحات، برخى معایب و نقایص از بین رود و یا برخى کمالات، قابلیت ها و خصوصیات جدید به دست آید. علاوه بر اینکه با گذراندن دوران برزخ، آدمى لیاقت ورود به عالم حشر و قیامت را مییابد. از این حقیقت با عنوان «تکامل برزخى» یاد می شود که بیانگر تداوم حرکت و تحوّل در «نظام برزخى» است.
جهت فهم بهتر حرکت و تکامل در برزخ، توجّه به چند نکته لازم و بایسته است:
یکم . همه انسان ها ـ چه خوب و چه بد ـ براساس بازگشت کلّى هستى به سوى خدا، در حرکت اند و این براساس سنن حاکم بر عوالم وجود و مقتضاى آن است؛ چه این حرکت براساس عشق به خداوند و طلب و خواستن باشد و چه با ردّ و انکار کمال بینهایت و یا با لجاجت، مخالفت، عصیان و طغیان در برابر خداوند همراه باشد.
دوم . براى ورود به هر عالمى، باید روح و بدن متحول شده و قابلیت و لیاقت ورود به نظام بعدى را کسب کنند و این تحول باید در حدّى باشد که سنخیت پذیرش احکام، آثار و قوانین آن نظام را پیدا کند.
سوم . آنچه از آیات و روایات استفاده می شود، دلالت بر این دارد که روح پس از ورود به «عالم برزخ»، براساس نظام برزخى و مسیرى که در نظام دنیایى داشته، به سیر و حرکت خود ادامه می دهد؛ البته تحمّل فشارها و سختیها در نظام برزخى موجب تزکیه و طهارت روح مؤمن است و تا حدودى که عالم برزخى اقتضا میکند، قسمت مهمى از حجاب ها از چهره روح کنار زده می شود و این همان تکامل روح است.
به عنوان مثال مؤمنى که مسیرش در دنیا به سوى خداوند است، ولى در عین حال سخن چین نیز هست؛ این صفت ناپسند و زشت در نظام برزخى، برایش تمثّل مییابد و بر او مسلّط می شود؛ چرا که این عمل ناروا در دنیا بر روح، عقل و فکر او مسلّط بوده و در واقع بر او تسلط داشته و انسانیت او را تحقیر میکرده است. باطن این کردار، در برزخ ظاهر می شود؛ آن هم به شکل خاصى که به طور مداوم او را تهدید میکند.
براى رهایى از این صفت بد، باید در «نظام برزخى» در حدّ آن عالم و به اقتضاى احکام و آثار آن نظام، فشارها و سختیها را تحمل کند تا پاک شود. براى شخص کافر و معاند نیز، فرو رفتن بیشتر در ضلالت، عناد و طرد و دورى از خداوند است و حرکت او به سوى «لقاى خداوند با اسماى غضب» خواهد بود 1.
پی نوشت:
1. ر.ک: عروج روح، صص 113 ـ 132، معاد یا بازگشت به سوى خدا، ج 1، صص 329 ـ 348.
منبع: www.porseman.org
.jpg "با وجود قرآن و حدیث چه احتیاجی به تقلید داریم؟")
