پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام رضا علیه السلام فرمودند: اَلسَّخِیُّ یَأکُلُ مِن طَعامِ النّاس ِلیَأکُلُوا مِن طَعامهِ، وَ الَبخیلُ لا یَاکُلُ مِن طَعامِ النّاسِ لِئلاّ یَأکُلُوا مِن طَعامِهِ؛ بخشنده و سخاوتمند، از غذای مردم می خورد تا آنان هم از غذایش بخورند، ولی بخیل از غذای دیگران نمی خورد، تا از غذایش نخورند. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
لذّت بعضی در خوردن طعام است، لذّت بعضی در خوراندن طعام(2).
سخاوتمندان، زیبایی زندگی را در آن می بینند که دست و دل باز باشند و سفره احسانشان گشاده باشد و دیگران بر سفره ی آنان بنشینند و بهره مند گردند.
اهل سخاوت، از غذای دیگران استفاده می کنند، تا دیگران هم بر سر سفره آنان بنشینند.
امّا فرومایگان، از ترس این که مبادا کسی مهمان آنان شود، نه مهمانی می روند و نه از طعام دیگران چیزی می خورند، تا مجبور نشوند عوض آن را بدهند.
چو مهمان آیدت، دلشاد می باش
ز هر بند غمی آزاد می باش
منه منّت چو بر خوان تو باشند
که آن شکرانه بر جان تو باشند(3)
در احادیث آمده است که میزان علاقه مندی دیگران را نسبت به خود، از خوب غذا خوردن بر سر سفره ی خودتان بشناسید.
درباره ی طعام و اطعام، توصیه های فراوانی در دین ما آمده است. از جمله پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و سلم به ابوذر غفاری چنین سفارش می کند:
«طعام خود را به کسی بخوران که به خاطر خدا دوستش داری و طعام کسی را بخور که به خاطر خدا دوستت دارد(4)».
از یاد نبریم که خداوند، سخّی و جواد است و سخاوتمندان را دوست دارد.
بخل هم صفتی ناپسند است و بخیلان نکوهیده ی خدایند.
پی نوشت:
1. مسند الامام الرضا علیه السلام، ج 1، ص 295
2. مضمون حدیثی از امام علی علیه السلام: لذّه الکرام فی الاطعام، و لذّه اللّئام فی الطّعام، ر. ک: محمد محمدی ری شهری، میزان الحکمه، حدیث 11141 .
3. ناصر خسرو.
4. محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 74، ص 85.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).