پرسش :

لطفا این حدیث را شرح دهید. امام رضا علیه السلام هنگام عیادت از یکی از اصحابش فرمود: اِنمَّا النّاسُ رَجُلانِ: مُستَریحُ بِالمَوتِ، وَ مُستَراحُ مِنُه بِهِ؛ مردم دو دسته اند: یکی آن که با مرگ، آسوده می شوند. دیگری آن که با مرگ، مردم از دست او آسوده می شوند. (1)

پاسخ :
شرح حدیث:
آنان که صالح و نیکو کارند، وجودشان مایه ی بهره مندی و شادمانی دیگران است و فقدانشان دلها را غمگین می سازد، هر چند خودشان از سختیهای زندگی می رهند و راحت می شوند.
آنان هم که اهل فساد و مردم آزاری و ظلم اند، تا هستند، مردم از دستشان در عذاب اند و چون می میرند، مردم نفس راحت می کشند.
سعدی گوید:
ظالمی را خفته دیدم نیم روز
گفتم این فتنه است، خوابش بُرده، بِه
آن که خوابش بهتر از بیداری است
آن چنان بد زندگانی، مرده بِه(2)
حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه سفارش می کند با مردم چنان زندگی کنید که وقتی زنده اید، به شما علاقه و تمایل داشته باشند و اگر از دنیا رفتید، در سوگتان غمگین شوند و بگریند(3).
پرونده ای که از اعمال ما در طول زندگی تشکیل می شود، باید چنان درخشان و خوب باشد که بتوانیم به آن افتخار کنیم.
دعای خیر مردم، همیشه پشت سر کسانی است که در زندگی خیرشان به آنان رسیده است؛ مردم همیشه از آنان به نیکی یاد می کنند و برایشان رحمت و مغفرت می طلبند.
بهره ای هم که برخی از این دنیا پس از مرگ می یابند، نفرت و نفرین و لعنت مردمی است که از دست آنان به ستوه آمده اند.
چنان باشیم که با مرگ، برهیم، نه آن که از دست ما برهند!
پی نوشت:
1. مسند الامام الرضا علیه السلام، ج 1، ص 263
2. گلستان سعدی، باب اول.
3. خالطوا الناس مخالطةً اِن مُتّم معهابَکَوا علیکم و یان عِشتم حَنّوا الیکم، ر. ک: سید رضی، نهج البلاغه، حکمت 10.
منبع: حکمت های رضوی (ترجمه و توضیح چهل حدیث از امام رضا علیه السّلام)، جواد محدثی، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ سوم (1391).