فرصت‌های اجتماعی در فضای مجازی به چه معناست؟

شبکه‌های اجتماعی بر میزان و کیفیت مشارکت‌های اجتماعی تأثیرگذاری قابل توجهی داشته­ است.
 

چکیده: اینترنت به عنوان یکی از مهم‌ترین فناوری‌های اطلاعات، علاوه بر تاثیرات عمیق بر همه جنبه­ های زندگی بشری، همه تعاملات اجتماعی، مشارکت‌های اجتماعی، ارتباطات و سبک زندگی انسان را نیز تغییر داده است. در مقاله زیر با برخی از فرصت­ های اجتماعی که اینترنت فراهم کرده است آشنا می­ شویم.

تعداد کلمات 850 / تخمین زمان مطالعه 4 دقیقه

اینترنت یکی از مهم‌ترین فناوری‌های رسانه‌ای است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر همه عرصه‌های حیات فردی و جمعی انسان تأثیر گذاشته و فراتر از تغییر عرصه‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی؛ تعاملات اجتماعی، ارتباطات و سبک زندگی را نیز تغییر داده است:
 

اینترنت تعاملات و ارتباطات خانوادگی را افزایش بخشیده و فاصله‌ها را کم می‌کند و زحمت دیدارها و ملاقات‌هایی که سختی‌های جامعه مدرن شهری و اجتماعی، کثرت و تعداد آن را امروزه کاهش داده است، از بین می‌برد. در واقع ارتباطات اینترنتی فرایند اجتماعی شدن را آسان‌تر می‌کند و این گونه سرمایه اجتماعی فرد را افزایش می‌بخشد.[1]
 

مصرف اینترنت در سال‌های اخیر به مجموعه رفتارهای فراغتی افزوده شده است. به طور کلی رواج فزاینده رسانه‌ها نقش مهمی در ایجاد و القای شکل‌های نوین هویت اجتماعی براساس الگوهای مصرف و فراغت داشته‌اند.[2]
اینترنت در کنار آسیب‌های رایجی که مفصل در این کتاب درباره‌اش بحث شد، امکان کاملاً غیرمنتظره برقراری ارتباطات بین افراد و شهروندان را فراهم کرده است. امروزه، شهروندان جوامع مختلف با گذشتن از مرزهای جغرافیایی می‌توانند عقاید، نظرها و اطلاعات‌شان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند. در این بین ظهور شبکه‌های اجتماعی تحت وب و شبکه‌های اجتماعی موبایلی پایه تأثیرگذاری بیشتری در تغییر مناسبات اجتماعی داشته‌اند.
 

پیداست که اعضای این اجتماعات مجازی با پیوندهایی که با یکدیگر دارند، در مجموع به دنبال تحصیل هدفی مشترک در دنیای واقعی هستند که غالباً هدفی سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی است. در شبکه‌های اجتماعی، همواره اعضای شبکه به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به شرکت در فعالیت‌های واقعی در زندگی اجتماعی تحریک و تشویق می‌شوند. تأثیرگذاری قابل توجه شبکه‌های اجتماعی بر میزان و کیفیت مشارکت‌های اجتماعی در جوامع مختلف به حدی بوده است که به تازگی تعداد قابل توجهی از این شبکه‌ها با هدف توسعه مشارکت اجتماعی مردم در زمینه‌های خاص ایجاد شده‌اند.[3]
 

اسلام ضمن محترم شمردن حقوق انسانی، طبیعی و حتی حقوق خاص مربوط به ویژگی‌های جنسی، به عناصر اخلاقی، امنیت فکری، روح عفاف، تقوا و مشارکت مرد و زن در میدان مسابقه معنویات، توجه کامل کرده است. اولویت تفکیک محیط‌های زنانه از مردانه در شرایط خاص و توصیه به کاهش اختلاط زن و مرد در اماکن عمومی (در صورتی که امر مهمی ضایع نشود)، از مسائلی است که روح معارف اسلام و سیره عملی پیامبر (صلی الله علیه و آله) آن را تأکید و تقریر می‌کند.[4] توجه به کاربردهای فضای مجازی برای تحقق این امر یکی از نکاتی است که در جامعه ما مورد غفلت قرار گرفته است. در حال حاضر با پیشرفت ارتباطات الکترونیکی مانند درگاه‌های خرید، بانک‌ها و توسعه اتوماسیون‌های اداری کاربران به راحتی می‌توانند از راه دور کارهای روزانه‌شان اعم از شخصی و شغلی را پیگیری کرده و انجام دهند. با این نگاه فضای مجازی می‌تواند در جهت تقویت و تحکیم بنیان خانواده به شرط مراقبت و نظارت به کار گرفته شود.

یکی از شاخصه‌های مهم شبکه‌های اجتماعی مجازی، پدیدار شدن خرد جمعی است. خرد جمعی به جریان سیال و پویای قوه تفکر و ذهن کاربران حاضر در چنین محیط‌هایی اطلاق می‌شود که به مثابه پردازشگر عظیمی، اطلاعات را پردازش و پایش می‌کند. همانند دنیای ابررایانه‌ها که قدرت پردازشی آنها، از ترکیب چندین پردازشگر منفرد به دست می‌آید، نیروی تفکر و ذهن کاربران شبکه اجتماعی به مدد تعاملات اجتماعی اینترنتی و بهره‌گیری از ابزارهای اینترنتی با یکدیگر ترکیب و همراه می‌شوند و نیرویی عظیم با قدرت پردازشی بالا پدید می‌آورند. این مطلب به خوبی این ضرب‌المثل را که: «همه چیز را همگان دانند» در ذهن تداعی می‌کند.

تهیه و تنظیم: خانم حدیثه اسفندیار
منبع: محمد حسین سیاح طاهری و دیگران؛ (1395)، حقیقت مجازی، انتشارات مرکز ملی فضای مجازی

 
پی نوشت : 
[1] .http://mehrkhane.com/fa/news/10502