پیامدهای اشتغال زنان (بخش سوم)

زن وشوهر شاغل در مقایسه با خانواده های سنتی، زمان کمتری برای رفت و آمد با دیگران دارند.
 

چکیده:  اشتغال زنان نقش های والدین، روابط زناشویی و ساخت خانواده را تغییر داده است.آیا این تغییر در ساخت خانواده مضر است یا به بهزیستی خانواده در زمینه های مختلف کمک می کند؟ با ما همراه باشید تا پاسخ این سئوالات را در پیامدهای اشتغال زنان بیابید.

تعداد کلمات 1355 / تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه

 

 به گفته برخی کارشناسان، بخش فراوانی از بیماری های جسمی و حتی روحی و روانی، بر اثر عادت های بد غذایی خانواده، چگونگی پخت غذاها، استفاده از خوراکی های بسته بندی شده و فریزری، اضطراب و شتاب حین غذا خوردن و... است.
این مسائل در خانواده هایی که زن و مرد هر دو شاغلاند، بیشتر دیده می شود. با آمدن وسایل پیشرفته خوراک پزی، کار تهیه غذا برای بسیاری از بانوان آسان شده است و آنها می توانند در زمان کوتاهی غذاهای دلخواه خود را تهیه کنند. به گفته برخی کارشناسان، شماری از این وسایل می توانند با ایجاد فعل و انفعال های شیمیایی بر روی غذا، تأثیری زیان بار بر جسم فرد بگذارند.

برای نمونه، به پیامدهای زیانبار استفاده از مایکروویو که استفاده از آن متداول شده است، اشاره می کنیم:
پرتوهای مایکروویو با مولکول های موجود در غذا تعامل و واکنش برقرار می کند. مثلا گرم کردن شیر با آن باعث تغییرهایی در ویتامین های شیر می شود. از طرفی، اسیدهای آمینه ترانس شیر، به ایزومرهای سیس تبدیل می شود که از نظر زیستی فعال نمی باشند و از سوی دیگر، برای سیستم عصبی، سمی می باشند و نیز می توانند به کلیه های کودک آسیب برسانند. برای نمونه، یک مرتبه در اوکلاهمای آمریکا کیسه خون را با مایکروویو گرم کرده، به بیماری تزریق کردند که باعث مرگ بیمار شد. در اجاق مایکروویو از جریان متناوب برق استفاده می شود که باعث ایجاد اسیدآمینه های غیرطبیعی شده و استفاده مکرر از آن موجب کاهش هموگلوبین خون و افزایش گلبول های سفید و کلسترول خون و درنهایت سرطان خون می شود. ویتامین های B، C ، B ، املاح ضروری و فاکتورهای لیپوتروپیک تمام مواد غذایی کاهش فراوانی داشته و در کل ارزش غذایی آنها کم می شود.
 

 این مسئله در زمان کنونی که فرصت های شغلی محدودتر و رقابت در بازار کار و میان همکاران بیشتر شده و شخص باید بیشتر بکوشد تا موقعیت شغلی خود را حفظ کند یا ارتقا بخشد، افزایش یافته است. خداوند در قرآن کریم فرموده است: «و از نشانه های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و میانتان مودت و رحمت قرار داد. در این نشانه هایی است برای گروهی که تفکر می کنند».[1] پس این استعداد و نیروی خدادادی در نهاد زن به ودیعه گذاشته شده است تا برای آرامش و نشاط خانواده به کار گرفته شود و به رشد و تعالی اعضای خانواده کمک کند.
 

 برخی مشاغل مایه نشاط و شادابی بانوان می شود؛ اما با توجه به مسائل فرهنگی جامعه ما که کمک آقایان در منزل فرهنگ سازی نشده است، بانوان شاغل مجبورند هم بیرون از منزل کار کنند و هم در منزل. آنان به جای استراحت و تجدید نیرو، برای اینکه همسر یا فرزندان غر نزنند و از کار کردنشان بهانه گیری نکنند، می کوشند همه چیز در منزل مرتب و به موقع فراهم باشد. بنا بر پژوهش های انجام شده، زنان شاغل متأهل در طول هفته بیش از هشتاد ساعت، یعنی دو برابر کار ضروری برای یک کارگر در هفته، کار می کنند. در پژوهشی که درباره ۱۲۹۶ زوج شاغل در ایالت نیویورک آمریکا شده بود، مشخص شد زنان شاغل در حدود هفتاد درصد از کار منزل را به تنهایی انجام می دهند؛ در حالی که همسران آنها تنها پانزده درصد و فرزندانشان پانزده درصد دیگر کارهای خانه را انجام می دهند.[2] این مدت زمان کار و فشار دوچندان سبب فرسودگی جسم و روان زنان می شود و کم کم آنان را با مشکلات متعدد جسمی و روحی روبه رو خواهد کرد. برخی پژوهش ها نشان داده است که ناراحتی های قلبی میان مادران میان سالی که شغل کارمندی با فروشندگی دارند، دو برابر بیشتر از زنان خانه دار است.[3] همچنین بنا بر برخی مطالعات اخیر، فشار طاقت فرسای ایجاد تعادل بین خانه و کار، شمار فراوانی از مادران شاغل را به دست کشیدن از کار یا گرفتن کارهای پاره وقت مجبور می کند.[4]
پرایس[5] گزارش می کند که شغل زنان شاغل، جایگزین نقش همسری یا مادری آنها نیست، بلکه توام با آنهاست. «بار دوچندانی» که این زنان بر دوش می کشند، شاید دلیل اصلی چیزی باشد که وی آن را «نابودکننده تأثیرات مادری» می نامد؛ یعنی فشارهای جسمی، فکری و عاطفی شدید.[6]
در مطالعات متعددی آشکار شده است که بیش از پنجاه درصد مادرانی که فرزندانشان هنوز به سن مدرسه نرسیده اند، نشانه هایی از ناراحتی های روحی وخیم دارند.[7]
نتایج پژوهش خسروی و خاقانی فرد[8] بر ۳۵۹ نفر از زنان شاغل در مراکز غیردولتی شهر تهران، نشان داد اشتغال زنان منابع بیشتری برای رضامندی و عزت نفس آنان فراهم کرده است؛ اما موجب احساس خستگی و فرسودگی نیز شده است. این احساس خستگی و فرسودگی، با تعارض نقش ها ارتباط بالایی نشان داده است.
 

زنان به دلیل اشتغال در بیرون از منزل، چه بسا فرصت استفاده از رسانه های مختلف اجتماعی و خدمات فرهنگی و هنری را که برای استفاده خانواده ها عرضه می شوند، از دست بدهند.
 

 زن و شوهر شاغل در مقایسه با خانواده های سنتی، زمان کمتری برای رفت و آمد با دیگران دارند و همین امر سبب انزوای اعضای خانواده می شود. آنان زمان کمتری برای خودشان، فرزندان و والدینشان صرف می کنند.[9] از این رو، حمایت عاطفی، روانی و حتی مالی اطرافیان را از دست می دهند. گاهی اگر فرصتی نیز برای یکی از زوجین به وجود آید، زوج دیگر مشکل دارد. برای مثال، ناهم خوانی مرخصی ها و تعطیلی ها یکی از مشکلات است؛ بدین ترتیب که مرد چند روز مرخصی یا تعطیلی دارد تا به همراه زن و فرزند به دیدار پدر و مادر و فامیل برود، ولی به زن مرخصی نمی دهند؛ یا زن فرصت دارد، ولی به مرد مرخصی نمی دهند و این گونه، بسیاری از فرصت ها بدون استفاده بهینه از آن، هدر می رود.
 

گاهی که مادر خسته از سر کار برمی گردد، یکی از راهبردهای ذیل را در ارتباط با فرزند یا فرزندان پیش می گیرد:
گاهی بین مادر و کودک برخورد و تنش هایی به وجود می آید. کودک به محبت و توجه مادر نیازمند است و منتظر آمدن اوست، ولی مادر خسته و عصبی است کودک اظهار نیاز می کند، اما مادر او را می راند. نتیجه آن نیز گریه و بداخلاقی کودک و پرخاشگری و بی حوصلگی مادر است؛
گاهی مادر برای آرام و ساکت کردن کودک و فرار از توجه کردن به وی، از بازیچه هایی مانند رایانه، تلویزیون و... کمک می گیرد؛ بدون توجه به آثار نامطلوبی که این وسایل در دراز مدت بر جسم و جان کودک به جای می گذارند؛
گاهی مادر خوراکی های دلخواه کودک مانند شکلات، پفک، چیپس و امثال آن را در اختیار وی قرار می دهد؛ غافل از اینکه این خوراکی ها و تنقلات آثار زیانباری در رشد کودک بر جای می گذارند.
 
 
منبع: کتاب «رئیس خانه یا کارمند اداره؟ (خانه داری یا اشتغال زنان؛ کدام یک؟)»
نویسنده: کاظم علی محمدی

 پی نوشت :
[1] .سوره روم، آیه 21.
[2] . شهلا اعزازی، جامعه شناسی خانواده، ص ۱۶۲.
[3] . پاتریک نولان و گرهارد لنسکی، جامعه شناسی انسانی، ترجمه ناصر موفقیان، ص۴۶۵.
[4] . آنتونی گیدنز، جامعه شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، ص ۵۸۰.
[5] . J. Price(1988)
[6] . به نقل از: جان برناردز، درآمدی بر مطالعات خانواده، ترجمه حسین قاضیان، ص۲۹۱.
[7] . همان.
[8] . زهره خسروی و میترا خاقانی فرد، «بررسی عوامل مرتبط با سلامت روان در زنان شاغل»، نشریه مطالعات زنان، ش 1، ص 39.
[9] . جان کارلسون و دیگران، خانواددرمانی، تضمین درمان کارامد، ترجمه شکوه نوابی نژاد، ص۵۹.