هنگام مصیبت ناشی از فقدان از کودکان غفلت نکنید.

چکیده: کودکان در برخی مواقع بیش از بزرگتران در معرض آسیب های پس از فقدان قرار دارند. یکی از بزرگترین فقدان ها که ممکن است در زندگی هر کودک رخ دهد فقدانی است که به واسطه مرگ یک عزیز رخ می دهد. شما به عنوان والدین باید در این مواقع بیش از پیش مراقب فرزند خود باشید. در بخش اول این مقاله به برخی نکات در مورد چگونگی صحبت کردن با کودک در مورد مرگ پرداختیم، در این مقاله برخی نکات دیگر را ذکر خواهیم کرد. با ما همراه باشید.

تعداد کلمات 1200 / تخمین زمان مطالعه 6 دقیقه

2. به فرزندانتان کمک کنید تا سوگواری کنند.

الف. کودکتان را تشویق کنید تا احساسات خود را ابراز کنند. کودکان باید احساسات خود را از طریق روش های غیر مستقیم مانند بازی و یا کارهای هنری بروز دهند. ممکن است کودکان تمایل داشته باشند احساسات و هیجانات خود را از دیگران پنهان سازند، خصوصاً اگر این کودکان بزرگتر بوده و یا نوجوان باشند. ممکن است در وضعیت سوگواری کودک به شدت تحریک پذیر شده و در برخی مواقع رفتارهایی از خود نشان دهد که متناسب با سنین پایین تر از خودش باشد.

در مرحله اول بپذیرید که احساسات فرزندتان ناشی از مرگی است که اخیراً آن را در اطراف خود تجربه کرده است. به فرزندتان بفهمانید که داشتن احساسات و هیجاناتی همچون شادی، غم، ترس و خشم کاملاً طبیعی است و برای هر انسانی و در هر سن و سالی ممکن است پیش بیاید.
مهم نیست که کودک در حال حاضر چه احساساتی را تجربه می کند، مهم این است که بداند در امنیت کامل بوده و به خوبی از او مراقبت می شود.
اگر کودک به هر طریقی متوجه شود که احساساتش موجب ناراحتی و پریشانی شما می گردد، احتمال بیشتری دارد که هیجانات و احساسات خود را از شما پنهان کند.

ب. به فرزند خود کمک کنید تا خاطرات خوب گذشته را به خاطر آورد. این کار به فرزندتان کمک می کند تا با به خاطر آوردن خاطرات و روزهای خوب گذشته که با فرد متوفی داشته است، دوره سوگوری را بهتر سپری کند. برای این منظور می توانید از آلبوم عکس و یا کتاب های داستانی که تداعی کننده خاطرات خوب کودک با فرد متوفی است، استفاده کنید.

به خاطر داشته باشید که موضوع سوگواری فراموش کردن نیست، بلکه عبارت است از پردازش و کنار آمدن با از دست دادن یک دوست و یا حیوان خاص.
نگاه کردن به آلبوم عکس و یا مرور خاطرات، یکی از راههایی است که می تواند ارتباط کودک با شخص متوفی را حفظ نموده تا کم کم به نبودش عادت کند.

ج. ارزشهای خود را با فرزندتان به اشتراک بگذارید. اگر فردی مذهبی هستید، می توانید اعتقادات و باورهای خود را با فرزند خود به اشتراک بگذارید. البته باید بیانتان به نحوی باشد که برای کودک کاملاً قابل درک باشد. مثلاً اگر می خواهید به کودک خود بگویید الان مادر بزرگ در بهشت است، لازم است آمادگی کامل داشته باشید تا به هر گونه سؤال و ابهام او در مورد بهشت پاسخ دهید.

اگر در دین و آیین شما برای متوفی مراسمات خاصی برگزار می شود، قبل از شرکت در آن ها توضیحات لازم را به فرزندتان بدهید تا با آمادگی و اطلاعات قبلی در این مراسمات شرکت کند.
اگر فکر می کنید نمی توانید برخی مفاهیم را به خوبی به فرزند خود منتقل کنید از یک روحانی بخواهید این کار را انجام داده و توضیحات لازم را متناسب با سن فرزندتان به او ارائه کند.

د. برای فرزندتان کتاب های کودکانه ای بگیرید که در آن ها مفهوم مرگ با زبان کودکانه بیان شده باشد. اگر عادت دارید برای کودک خود کتاب بخوانید، می توانید در این شرایط کتاب هایی را انتخاب کنید که مستقیماً در مورد مرگ صحبت می کنند. کتاب خوانی فرصتی بسیار مغتنم و مناسب است تا در کنار کودک در قالب یک کار آشنا و روتین، به بررسی و آموزش برخی مفاهیم پیرامون مرگ بپردازید. در ادامه نام برخی کتابهای مفید در این زمینه را ذکر می کنیم:

«شب بخیر آقای تام» نوشته «میشل ماگوریان»
«پلی به ترابیتیا» نوشته «کاترین پاترسون»
«خداحافظ موگ» نوشته «جودیت کر»
«هر چه باشد» نوشته «دبی گلیوری»
«خرگوش مخملی» نوشته «مارجری ویلیامز»
«اردک، مرگ و گل لاله» نوشته «وولف ارلبروک»
«یک هیولا فریاد می‌زند» نوشته «پاتریک نس»
«کتاب غم‌انگیز مایکل روزن» نوشته «مایکل روزن»
«باغ مخفی» نوشته «فرانسیس هاجسون برنت»

3. درباره اخبار مربوط به مرگ صحبت کنید.

الف. گمان نکنید فرزند شما متوجه اخبار مرگی که از طریق رسانه ها می شنود، نیست. تیراندازی هایی که در مدارس اتفاق می افتد، جنگ ها، حملات تروریستی و خشونت هایی که در سطح جامعه رخ می دهد، همه به نحوی در رسانه های جمعی منعکس می شوند. کودکان نیز نسبت به چنین گزارش های خبری حساس بوده و ممکن است در مورد آن ها سؤالاتی را از شما بپرسند. اینکه تلاش کنید به سؤالات فرزند خود پاسخ نداده و ذهنش را از موضوع منحرف کنید، در حقیقت کمکی به او نکرده اید و حال بدش با این پاسخ ندادن ها و طفره رفتن ها بهتر نخواهد شد.

اگر با رفتارتان تلاش کنید موضوع بحث را عوض کنید، حتی اگر واقعا قصدتان این نباشد، کودک برداشت خواهد کرد پرداختن به این موضوعات "تابو" است.
در عوض سعی کنید برای پاسخ دادن به سؤالات کودک خود را کاملاً آماده و مشتاق نشان دهید. در این مواقع به صورت دربست و شش دانگ در دسترس کودک باشید تا با پرسش سؤال و دریافت پاسخ بتواند با احساسات برآمده از اخبار دریافتی، به بهترین نحو کنار بیاید.
البته بهتر است تا می توانید اجازه ندهید فرزند شما در معرض شنیدن و دستیابی به چنین اطلاعاتی قرار گیرد. تحقیقات نشان داده اند، کودکانی که مرتباً در معرض چنین اخباری قرار می گیرند، می پندارند که این اتفاقات باز هم تکرار شده و در نتیجه مضطرب می گردند.

ب. به احساسات و افکار فرزندتان به دقت گوش دهید. اگر برای شنیدن احساسات و افکار فرزندتان در مورد حوادث و اخباری که شنیده است، در دسترس باشید، متوجه خواهید شد که در بیشتر مواقع احساسات و افکارش کامل نرمال و طبیعی است. و از سوی دیگر اگر احساس می کنید برخی از افکار کودک غیر واقعی است، می توانید آن ها را مد نظر قرار داده و با توضیحات مناسب به اصلاح آن ها بپردازید.

برای اینکه به صورت دقیق و واضح متوجه شوید کودکان در مورد آنچه دیده یا شنیده، چگونه می اندیشد و یا چه هیجان و احساسی را تجربه می کند، منتظر نمانید تا خودش حرف بزند، بلکه می توانید پیش قدم شده و با پرسیدن سؤالاتی شفاف، به اطلاعات مفیدی در این زمینه دست یابید.
اما در عین حال اگر می بینید فرزندتان به هر دلیلی مایل به حرفل زدن نیست و یا آمادگی آن را ندارد، او را مجبور به حرف زدن نکنید.

ج. سوگواری صحیح و سالم را برای فرزند خود الگو سازی کنید. اینکه فرزندتان ببیند شما نیز مانند او از اتفاق پیش آمده ناراحت هستید، کمک زیادی به او خواهد کرد. کودکان معمولاً برای ارزیابی احساسات خود به بزرگترها نگاه می کنند. اگر شما نیز بتوانید هیجانات خود را به کودک نشان دهید، او خواهد فهمید که حتی داشتن هیجاناتی مانند غم نیز بد نیست.

سوگواری سالم بدین معناست که میان پردازش درونی و به عبارتی کنار آمدن با احساسات و انجام کارهای روزمره، توازن برقرار کنید.
با این حال توجه داشته باشید هیچ روش منحصر به فرد صحیحی برای سوگواری وجود ندارد و ممکن است سوگواری سالم و صحیح برای هر شخص به یک نحو و شیوه باشد.

د. کودکان را آگاه کنید که اتفاقات بد ممکن است به هر دلیل پیش بیایند. حتی اگر این امر غم انگیز باشد، اما باید کودک بداند برخی اوقات افراد بدون هیچ دلیل مشخصی خواهند مرد. ولی در عین حال به کودک اطمینان دهید که افراد زیادی هستند که تمام تلاششان را می کنند تا به او آسیبی نرسد، مانند والدین و دیگر بزرگسالان، معلم و پلیس.

منبع: سایت «ویکی هاو»
مترجم: سید مصطفی سید آقامیری

بیشتر بخوانید:
چگونه در مورد مرگ با کودکان صحبت کنیم؟ (بخش اول)
کودکان و داغدیدگی
کودکان و سازگاری با سوگ و داغ‌دیدگی